Kush është kryeministrja e re e Britanisë, Liz Truss?

Si fëmijë, Liz Truss kishte marshuar në demonstrata kundër kryeministres Konservatore Margaret Thatcher.
Si e rritur, ajo filloi të admironte udhëheqësen e parë femër të Britanisë – dhe tani ajo është gati të hyjë në Downing Street nr. 10 me një zell Thatcherian për të transformuar Mbretërinë e Bashkuar.
Truss, sekretari i jashtëm i Britanisë, u shpall fituese të hënën në garën për të zëvendësuar Boris Xhonsonin të rrënuar nga skandali si udhëheqës i Partisë Konservatore dhe kryeministër i vendit.
Partia tha se Truss fitoi votat e rreth 57 për qind të anëtarëve Konservatorë, krahasuar me rreth 43 për qind për ish-shefin e Thesarit Rishi Sunak.
47-vjeçarja Truss do të bëhet kryeministrja e tretë femër e Britanisë, pas Thatcher, e cila qeverisi nga viti 1979 deri në 1990 dhe Theresa May, e cila mbajti postin nga 2016 në 2019.
Anëtarët e Partisë Konservatore kanë përqafuar zotimet e Truss për të ulur taksat dhe burokracinë dhe për të mbajtur mbështetjen e vendosur të Britanisë për Ukrainën.
Megjithatë, për kritikët, Truss është një ideolog jofleksibël, politikat e krahut të djathtë të të cilit nuk do t’i ndihmojnë Britanisë të përballojë trazirat ekonomike të shkaktuara nga pandemia, Brexit dhe sulmet e Rusisë ndaj Ukrainës.
Ngritja e kryediplomates britanike
E lindur në Oksford në 1975, Meri Elizabeth Truss është vajza e një profesori matematike dhe e një infermiereje. Në një fjalim të vitit 2018, ajo tha se filloi të zhvillonte herët pikëpamjet e saj politike, “duke debatuar kundër prindërve të mi socialistë në familjen tonë të majtë”.
Truss u diplomua në Universitetin e Oksfordit, ku studioi filozofi, politikë dhe ekonomi – drejtimi i zgjedhur për shumë politikanë aspirantë – dhe ishte presidente e degës universitare të Partisë Liberal Demokratike.
Ajo shërbeu si këshilltare lokale në Londër dhe kandidoi pa sukses për Parlamentin dy herë përpara se të zgjidhej për të përfaqësuar selinë e Anglisë lindore të Norfolkut Jugperëndimor në 2010.
Truss u punësua për së pari herë në kabinet si sekretare e ushqimit dhe e mjedisit në vitin 2014, duke i lënë përshtypjen më të madhe me një fjalim shumë tallës, në të cilin ajo tha se ishte “turp” që Britania importon dy të tretat e djathit të saj.
Në referendumin e Britanisë së vitit 2016 se a do të duhej të largohej nga Bashkimi Evropian, Truss mbështeti palën humbëse të “mbetësit”, megjithëse ajo thotë se ishte gjithmonë një euroskeptike natyrore. Që nga votimi, ajo ka fituar mbi Brexit-ët me qasjen e saj të pakompromis ndaj BE-së.
Ajo u bë sekretare e drejtësisë, por ajo u degradua në një rol më të vogël në Thesar nga Theresa May në vitin 2017.
Kur Boris Johnson zëvendësoi Theresa May, Liz Trussin e bëri sekretare të tregtisë, një rol në të cilin ajo instagramoi rrugën e saj nëpër botë duke nënshkruar marrëveshje tregtare pas Brexit-it, kështu duke rritur profilin e saj.
Në shtator të vitit 2021, ajo u emërua sekretare e jashtme, kryediplomate e Britanisë.
Vlerësime të përziera
Performanca e saj ka tërhequr komente të ndryshme.
Shumë vlerësojnë reagimin e saj të vendosur ndaj luftës Rusi-Ukrainë dhe ajo siguroi lirimin e dy shtetasve britanikë të burgosur në Iran, ku paraardhësit e saj kishin dështuar.
Por, udhëheqësit dhe zyrtarët e BE-së që shpresonin se ajo do të sillte një ton më të butë në marrëdhëniet e Britanisë me bllokun janë zhgënjyer.
Mes grindjeve tregtare, Truss prezantoi legjislacionin për të grisur pjesë të marrëveshjes detyruese të divorcit MB-BE të nënshkruar nga të dyja palët. Blloku 27-vendesh po ndërmerr veprime ligjore kundër Britanisë në këmbim.
Konservatorët kanë përqafuar mesazhin optimist të Trussit për çlirimin nëpërmjet qeverisë më të paktë, por elektorati më i gjerë britanik ka të ngjarë të dëshmojë se është audiencë më e vështirë për t’u fituar.