Fraksionet rivale palestineze kanë rënë dakord për një marrëveshje pajtimi që synon të zgjidhë ndarjen 15-vjeçare duke bërë thirrje për zgjedhje të reja në territoret e pushtuara palestineze brenda një viti pas muajsh bisedimesh të ndërmjetësuara nga Algjeria. Palestinezët deri më tani mbajnë shpresë dhe skepticizëm ndaj përpjekjeve të pajtimit, pasi premtimet e mëparshme për zgjedhje nuk janë realizuar.
Marrëveshja u nënshkrua të enjten në kryeqytetin e Algjerisë nga udhëheqësi i lartë i Fatah-ut, Azzam al Ahmad, shefi i byrosë politike të Hamasit, Ismail Haniya, dhe sekretari i përgjithshëm i Frontit Popullor për Çlirimin e Palestinës, Talal Naji.
Në një intervistë ekskluzive për TRT Arabi, Haniya tha se Deklarata e Algjerit do të kontribuojë në unitetin e popullit palestinez kundër okupimit.
“Gjëja më e rëndësishme që populli palestinez të jetë në gjendje t’i rezistojë okupimit dhe të ngrihet lart është që administrata dhe populli palestinez të jenë të bashkuar,” tha Haniya.
Në një deklaratë të publikuar të enjten, Ministria e Punëve të Jashtme e Türkiyes tha se ishte e kënaqur me rezultatin e konferencës së pajtimit kombëtar midis fraksioneve palestineze.
“Ne vlerësojmë kontributin e Algjerisë në procesin e pajtimit ndërpalestinez që Türkiye e ka mbështetur gjithmonë.
Ne mendojmë se deklarata e miratuar në fund të konferencës përbën një bazë të përshtatshme për bashkimin përfundimtar të fraksioneve palestineze dhe dëshirojmë që hapat e renditur në deklaratë, veçanërisht mbajtja e zgjedhjeve, të zbatohen”, thuhet në deklaratën e ministrisë.
Por, çfarë ndryshon kjo marrëveshje në krahasim me ato të mëparshmet?
Aktivisti palestinezo-amerikan dhe kryetar i Fushatës së Solidaritetit të Palestinës, si dhe anëtar themelues i Këshillit Britanik të Politikave Palestineze, Kamel Hawwash, thotë se ndërmjetësimi i Algjerisë mund të sjellë një ndryshim këtë herë.
“Algjerianët kanë thënë se do të krijojnë një komitet, të përbërë nga arabë, palestinezë dhe algjerianë, për të ndjekur zbatimin e marrëveshjes”, tha Hawwash për TRT World.
Sipas marrëveshjes, zgjedhjet do të zhvillohen për presidencën dhe për Këshillin Legjislativ Palestinez, i cili vepron si parlament për palestinezët në territoret e pushtuara.
Kërkon gjithashtu zgjedhje për Këshillin Kombëtar Palestinez (KNP), një parlament për palestinezët duke përfshirë diasporën milionabanorëshe. Marrëveshja gjithashtu njohu Organizatën për Çlirimin e Palestinës (OÇP) si përfaqësuesin e vetëm të popullit palestinez.
Hawwash thotë se një forcë tjetër për ndryshim mund të vijë nga një konferencë e re që do të mbahet nga dhe për palestinezët më 5 nëntor.
“Do të jetë shkak i madh për shtyrjen e zgjedhjeve për Këshillin Kombëtar të Palestinës dhe rindërtimin e OÇP-së dhe do të mbahen si në terren në Ramallah dhe Gaza dhe do të lidhë palestinezët për të treguar një kërkesë popullore për zgjedhje,” shpjegon Hawwash.
“Kjo shtytje vjen nga poshtë-lart me premtimin për të vazhduar presionin për zgjedhje të duhura në mënyrë që të ketë përfaqësim për 14 milionë palestinezë.”
Sfidat përpara
Fokusi kryesor i konferencës së nëntorit do të jetë Këshilli Kombëtar i Palestinës, sepse, siç shpjegon Hawwash, ai duhet të jetë organi më i lartë në Shtetin e Palestinës. Por, aktualisht nuk është.
Kandidatët e zgjedhur në Këshillin Kombëtar të Palestinës do të zgjidheshin më pas në organe më të vogla - Këshilli Qendror dhe më pas komiteti ekzekutiv, që është OÇP-ja.
Hawwash thotë se KNP-ja është një organ i rëndësishëm demokratik sepse njerëzit janë në gjendje të zgjedhin përfaqësuesit e tyre. Ai thotë se KNP-ja duhet të jetë organi i parë që do të mbajë zgjedhje.
“Çështja është që baza duhet të jetë Këshilli Kombëtar i Palestinës, i cili duhet të vendosë se cili duhet të jetë roli i Autoritetit Kombëtar Palestinez, ose nëse organi duhet të ekzistojë. Por, kjo është anashkaluar plotësisht nga lidershipi aktual dhe funksionon në mënyrë efektive pa iu referuar atij organi të lartë,” shpjegon Hawwash.
Autoriteti Kombëtar Palestinez, i cili është organi qeveritar i kontrolluar nga Fatah që ushtron kontroll të pjesshëm civil mbi pjesë të Bregut Perëndimor të pushtuar, është një organ pas Marrëveshjes së Oslos dhe po kështu është Këshilli Legjislativ Palestinez, i cili u krijua për të rritur përgjegjësinë në Palestinez Autoriteti Kombëtar.
Presidenti Mahmoud Abbas ka shpërbërë efektivisht këshillin legjislativ dhe ka vendosur Organizatën për Çlirimin e Palestinës, president i së cilës gjithashtu është, nën Autoritetin Kombëtar Palestinez, edhe pse duhet të jetë nën KNP-në.
Nëse KNP-ja njihet si organ i lartë, kjo mund të çojë në një ndryshim në mënyrën se si qeveria palestineze merret me Izraelin në terrenin politik. Një përparësi kryesore për KNP-në do të ishte t’i jepte fund bashkëpunimit të sigurisë me Izraelin - një vendim që është miratuar më parë nga organi, por nuk është zbatuar nga udhëheqësia aktuale.
Është e rëndësishme të theksohet se zgjedhjet për KNP-në mund të rezultojnë sfiduese për shkak të diasporës shumë të madhe palestineze, të cilën organi synon ta përfaqësojë përkrah palestinezëve në territoret e pushtuara. Nëse diaspora do të përfshihet në votim, atëherë si do të jetë procesi? Aktualisht, nuk ka mekanizma për të përfshirë zyrtarisht popullsinë që jeton jashtë shtetit të Palestinës.
Marrëveshja e pajtimit nuk e ka bërë të qartë se cili organ do të mbajë zgjedhjet e para. Asnjë organ nuk është renditur në ndonjë renditje të veçantë, gjë që sinjalizon se mund të mos ketë një ndryshim shumë domethënës në status quo-në e qeverisë në të gjitha territoret e pushtuara.
Ekziston gjithashtu mundësia që Izraeli të mos lejojë që banorët palestinezë të Jerusalemit të votojnë. Kjo çështje ndodhi vitin e kaluar kur presidenti Abbas bëri thirrje për zgjedhje dhe më pas i anuloi ato për shkak të qëndrimit të Izraelit.
Një tjetër pikë kritike për t’u parë në bazë të marrëveshjes është fakti se delegacionet nuk kanë rënë dakord të formojnë një qeveri uniteti.
“Është e qartë se kishte mosmarrëveshje për këtë dhe mund të jetë që kjo pikë kërcënonte të çonte në mosnënshkrimin e marrëveshjes... Kështu që perspektiva e një qeverie uniteti u la në fund,” shpjegon Hawwash.
“Arsyeja që u hoq artikulli mund të jetë për shkak të frikës se nëse qeveria e unitetit përfshin Hamasin, atëherë ai nuk do të njihet nga shumë vende si Izraeli, Amerika, Britania etj. Pra, ndoshta ata hoqën perspektivën e një qeverie uniteti për t’u siguruar që fillimisht të ketë pajtim.”
Shpresa mbetet
Sipas analistit politik Sami Hamdi, ishte gjithmonë paksa shumë optimiste të pritej një qeveri uniteti për territoret e pushtuara palestineze, duke marrë parasysh ndarjet e thella si dhe çështjet e pazgjidhura mes palëve.
“Megjithatë, çdo dialog konsiderohet gjithmonë një zhvillim pozitiv. Të dyja palët janë nën presion të madh brenda vendit pasi kolonët izraelitë shtyjnë më tej në Bregun Perëndimor [të pushtuar], gjë që sugjeron se ekziston një mundësi e një farë tërheqjeje në bisedime.
Perspektiva e zgjedhjeve sugjeron gjithashtu një dëshirë për të qetësuar popullsinë palestineze që kanë protestuar kundër lidershipit palestinez kohët e fundit, gjë që i shton vrull një afrimi të mundshëm politik”, tha Hamdi për TRT World.
Një tjetër zhvillim i mundshëm pozitiv që mund të shihet në horizont është ndryshimi që një zë i bashkuar mund të bëjë në negociatat e paqes me Izraelin.
Një nga justifikimet kryesore që paraqet Izraeli për të justifikuar mungesën e vullnetit të tij për të marrë pjesë në negociatat e paqes është se nuk ka lidership të bashkuar palestinez për të folur.
Autoriteti Kombëtar Palestinez kontrollon pjesë të Bregut Perëndimor të pushtuar. Hamasi, të cilin Izraeli e njeh si një organizatë terroriste, sundon mbi Gazën e rrethuar.
“Tani, nëse palestinezët janë të bashkuar dhe thonë se kjo është adresa ku shkoni, flisni me X, atë person ose atë grup negociatorësh, atëherë palestinezët do t’u thonë atyre [qeverisë izraelite] se ajo që ata pretendojnë nuk është e vërtetë. Ne kemi një zë”, thotë Hawwash.
Marrëveshja e saponënshkruar do të thotë gjithashtu se udhëheqësia palestineze do të ketë përparim të rëndësishëm për të sjellë me vete në Samitin e ardhshëm të Ligës Arabe që do të mbahet në Algjeri nga 1-2 nëntor.
“Ata duan të shkojnë drejt kësaj me diçka për të cilën vendet arabe mund të bashkohen, për të siguruar që kjo marrëveshje të zbatohet dhe se ka një rrugë për palestinezët për t’u çliruar nga agresioni i përditshëm i Izraelit,” shpjegon Hawwash.
Hawwash përfundoi pikat e tij duke theksuar se përparësia më e madhe për udhëheqësinë palestineze që ecën përpara duhet të jetë të kuptojë dhe të pajtohet se çfarë është ajo që popullit palestinez ka nevojë dhe dëshiron.
“Është e rëndësishme që të kthehemi te bazat dhe të pyesim: çfarë duam? Pra, do të gjeni njerëz që bëjnë thirrje për t’i dhënë fund aparteidit dhe për këtë ndoshta atëherë të gjithë ata që jetojnë në tokë do të kenë barazi, qofshin ata izraelitë hebrenj ose palestinezë. Pra, ajo që dua të them është se pika fillestare është ajo që duan palestinezët?... Mendoj se është hapi i parë para se të arrijmë te perspektiva e paqes.”
