Bota pret shpalljen e një armëpushimi historik në Gaza dhe një marrëveshjeje për shkëmbimin e të burgosurve mes Izraelit dhe Hamasit për t’i dhënë fund mbi 466 ditëve të luftës gjenocidale të Tel Avivit ndaj enklavës palestineze.
Marrëveshja e pritshme përfshin hapa të detajuar për zbatimin e saj në faza dhe rregullime afatgjata për Gazën.
Procesi i miratimit nga qeveria izraelite
Projektmarrëveshja do t’i paraqitet Kabinetit të Sigurisë së Izraelit, qeverisë më të gjerë dhe, ndoshta, Knessetit (parlamentit) për miratim.
Nëse miratohet, Ministria e Drejtësisë e Izraelit dhe autoritetet e burgjeve do të publikojnë emrat e të burgosurve palestinezë që do të lirohen sipas marrëveshjes.
Mund të ngrihen kundërshtime në Gjykatën e Lartë të Izraelit, megjithëse historikisht këto ankesa janë refuzuar.
Presidenti izraelit Isaac Herzog më pas do të falë të burgosurit palestinezë që vuajnë dënime të përjetshme ose afatgjata, siç kërkohet nga marrëveshja.
Megjithatë, jo të gjithë të burgosurit e përfshirë në marrëveshje do të lirohen njëkohësisht, pasi shkëmbimi është strukturuar në faza.
Fazat e marrëveshjes
Marrëveshja do të zhvillohet në tri faza, secila që zgjat 42 ditë. Megjithatë, raportohet se Izraeli po negocion për ta kufizuar marrëveshjen në dy faza, sipas një projekti të marrë nga Anadolu.
Faza 1: Masat humanitare
Kjo fazë do të zgjasë 42 ditë dhe do të përqendrohet në lirimin e 33 të burgosurve izraelitë të mbajtur nga Hamasi, përfshirë të gjallë dhe të vdekur, si dhe gra, të moshuar dhe të sëmurë.
Ushtria izraelite, ndërkohë, do të tërhiqet nga disa zona në Gaza nën kontrollin e saj.
Lirimi i parë i të burgosurve izraelitë do të ndodhë shtatë ditë pas fillimit të armëpushimit. Për çdo ushtare femër izraelite të liruar, do të lirohen 50 të burgosur palestinezë, përfshirë 30 që vuajnë dënime të përjetshme dhe 20 me dënime afatgjata.
Për çdo të burgosur civil, do të lirohen 30 të burgosur palestinezë, përfshirë të mitur, gra dhe ata me kushte mjekësore.
Faza 2: Negociatat më të gjera
Duke filluar nga dita e 16-të, kjo fazë do të përqendrohet te diskutimet për një marrëveshje gjithëpërfshirëse që përfshin lirimin e të gjithë të burgosurve izraelitë të mbetur, përfshirë ushtarët dhe civilët.
Negociatat duhet të përfundojnë përpara fundit të javës së pestë të fazës së parë.
Faza 3: Rindërtimi dhe stabiliteti
Kjo fazë do të fokusohet në rregullimet afatgjata, përfshirë rindërtimin e infrastrukturës së Gazës dhe vendosjen e një paqeje të qëndrueshme.
Armëpushimi në Gaza
Armëpushimi do të fillojë në ditën e parë të marrëveshjes, me Izraelin që tërheq forcat e tij nga zonat e banuara palestineze dhe ndalon operacionet e avionëve luftarakë për 10 orë çdo ditë dhe 12 orë gjatë shkëmbimit të të burgosurve.
Një tërheqje graduale nga Gaza do të pasojë, përfshirë zona kyç si Korridori Netzarim, i cili ndan Gazën veriore nga ajo jugore, dhe Korridori Filadelfi përgjatë kufirit Gaza-Egjipt.
Në fazën e dytë, një deklaratë për një paqe të qëndrueshme do ta shënojë përfundimin e operacioneve ushtarake, tërheqjen e plotë të forcave izraelite dhe rihapjen e pikave të kalimit për lëvizjen e mallrave dhe njerëzve.
Shkëmbimi i të burgosurve
Në fazën e parë, për çdo të burgosur civil izraelit të liruar, 30 të burgosur palestinezë do të lirohen.
Për çdo ushtar izraelit të liruar, 50 të burgosur palestinezë do të lirohen, përfshirë 30 që vuajnë dënime të përjetshme dhe 20 me dënime të larta.
Marrëveshja përfshin lirimin e 47 të burgosurve palestinezë që u riarrestuan pas lirimit në marrëveshjen e shkëmbimit të të burgosurve të vitit 2011.
Izraeli ka përcaktuar që të burgosurit me dënime të përjetshme nuk mund të kthehen në Bregun Perëndimor, të ngjashme me kushtet e marrëveshjes së vitit 2011 kur këta të burgosur u dërguan në Gaza ose jashtë vendit.
Negociata të mëtejshme do të përcaktojnë numrin e të burgosurve palestinezë që do të lirohen në këmbim të ushtarëve izraelitë në fazën e dytë të marrëveshjes.
Të burgosurit palestinezë të liruar sipas marrëveshjes nuk do të përballen me riarrestim për të njëjtat akuza.
Të burgosurit izraelitë
Marrëveshja përfshin lirimin e të gjithë 98 të burgosurve izraelitë të mbajtur nga Hamasi.
Faza e parë do të përqendrohet te 33 raste humanitare, përfshirë gra, fëmijë nën 19 vjeç, të moshuar mbi 50 vjeç dhe civilë me kushte mjekësore.
Ushtarët do të lirohen në fazat e mëvonshme dhe kthimi i mbetjeve do të trajtohet në fazën e tretë.
Izraeli aktualisht mban mbi 10.300 të burgosur palestinezë, ndërsa vlerësohet se 98 izraelitë mbahen të burgosur në Gaza. Hamasi tha se shumë të burgosur izraelitë janë vrarë në sulmet ajrore pa dallim të Izraelit.
Ndihma humanitare për Gazën
Që nga dita e parë e marrëveshjes, ndihma humanitare do të dërgohet në Gaza me një normë prej 600 kamionësh në ditë, duke përfshirë 50 kamionë me karburant. Gjysma e këtyre furnizimeve do të shkojë në Gazën veriore.
OKB-ja dhe organizatat e tjera ndërkombëtare do ta mbikëqyrin shpërndarjen e ndihmave gjatë të gjitha fazave të marrëveshjes.
Kthimi i palestinezëve të zhvendosur dhe rindërtimi
Palestinezët e zhvendosur në Gazën jugore do të lejohen të kthehen në shtëpitë e tyre në Gazën veriore që nga dita e parë e marrëveshjes.
Përpjekjet për rindërtim do të përqendrohen në riparimin e infrastrukturës, përfshirë energjinë elektrike, ujin, kanalizimet, komunikimet dhe rrugët.
Strehimi i përkohshëm do të përfshijë 60.000 shtëpi mobile dhe 200.000 tenda për familjet e zhvendosura.
Procesi i rindërtimit do të përfshijë gjithashtu shtëpi, ndërtesa civile dhe infrastrukturë të tjera thelbësore.
Garantuesit e marrëveshjes
Katar, Egjipti dhe ShBA-ja do të veprojnë si garantues të marrëveshjes, pas javësh negociatash intensive për finalizimin e kushteve të saj.
Ushtria izraelite ka vazhduar një luftë gjenocidale në Gaza që ka vrarë mbi 46.600 persona, shumica prej tyre gra dhe fëmijë, që nga 7 tetori 2023, pavarësisht një rezolute të Këshillit të Sigurimit të OKB-së që bën thirrje për një armëpushim të menjëhershëm.
Gjykata Penale Ndërkombëtare lëshoi urdhërarresti në nëntor të vitit të kaluar për Kryeministrin izraelit Benjamin Netanyahu dhe ish-Ministrin e tij të Mbrojtjes Yoav Gallant për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit në Gaza.
Izraeli gjithashtu përballet me një çështje për gjenocid në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë për luftën e tij në këtë enklavë.
