Rizgjedhja e Donald Trump ka ndezur diskutime rreth ringjalljes së Marrëveshjeve të Abrahamit në një përpjekje për të shtrirë paqen dhe bashkëpunimin në gjithë Lindjen e Mesme.
Në një intervistë muajin e kaluar, Trump riafirmoi angazhimin e tij për zgjerimin e Marrëveshjeve nëse rizgjidhej, duke e quajtur atë një "prioritet absolut" të administratës së tij.
Ai sugjeroi që një koalicion i gjerë i vendeve të Lindjes së Mesme mund t'i bashkohet marrëveshjes brenda një viti, duke çuar më tej qëllimin e tij për të nxitur paqen dhe normalizimin e marrëdhënieve midis Izraelit dhe vendeve arabe.
Ndërsa kjo nismë mund të nxisë sigurinë dhe stabilitetin, çdo marrëveshje e rinovuar nuk mund të injorojë nevojën për drejtësi dhe llogaridhënie për popullin palestinez, veçanërisht për ata që janë përgjegjës për gjenocidin e fundit në Gaza.
Paqja e vërtetë kërkon jo vetëm normalizimin ekonomik dhe diplomatik midis Izraelit dhe shteteve arabe, por edhe njohjen e të drejtave politike palestineze dhe përgjegjësinë për shkeljet e të drejtave të njeriut - çështje që Trump mënjanoi gjatë mandatit të tij të fundit në detyrë.
Për dekada, ndihma ndërkombëtare ka shërbyer si një fashë për vështirësitë e palestinezëve. Por, ajo që u duhet palestinezëve nuk është më shumë ndihmë - janë të drejtat themelore politike. Përtej UNRWA-s Shfuqizimi i mundshëm i agjencisë më të lartë të ndihmës të OKB-së në Gaza dhe Bregun Perëndimor të pushtuar, ndonëse shqetësues, mund të ofrojë një rrugë për palestinezët që të lëvizin përtej ndihmës emergjente dhe drejt vetëvendosjes së vërtetë.
Për dekada, Agjencia e Kombeve të Bashkuara për Ndihmën dhe Punën për Refugjatët palestinezë në Lindjen e Afërt (UNRWA) ka ofruar shërbime thelbësore për refugjatët palestinezë, por kjo ndihmë ndonjëherë ka përjetësuar varësinë, duke lejuar mbështetjen humanitare për të zëvendësuar një zgjidhje të qëndrueshme politike.
Pa UNRWA, fokusi mund të zhvendoset drejt ndërtimit të një shteti palestinez të aftë për të marrë përgjegjësinë e plotë për qytetarët e tij. Kjo mund të çmontojë një sistem ku ndihma shpesh "armatizohet" si levë mbi palestinezët, duke rifokusuar përpjekjet në krijimin e një strukture të vetëmjaftueshme qeverisëse, përgjegjëse ndaj popullit të saj.
Megjithatë, shfuqizimi i UNRWA-s do të kishte sukses vetëm nëse shoqërohet me një mbështetje serioze ndërkombëtare për një proces të shtetësisë palestineze, duke siguruar që të drejtat, sovraniteti dhe nevojat e palestinezëve të mbështeten nga një qeveri përfaqësuese. Prandaj, rruga përpara duhet të fillojë me një udhëheqje të re palestineze të zgjedhur në mënyrë demokratike që përfaqëson me të vërtetë popullin.
Ndarjet e brendshme Që nga zgjedhjet e fundit legjislative palestineze në 2006 dhe ngritja politike e Hamasit, politika e brendshme në territoret e pushtuara është thyer nga përçarja. Kjo ndarje ka krijuar mundësi për manipulime të huaja, duke i lënë shpesh palestinezët të kapur në një luftë politike. Mahmoud Abbas, president i Autoritetit Palestinez (PA), u zgjodh në janar të vitit 2005, me mandatin e tij fillestar katërvjeçar që do të përfundonte në vitin 2009. Megjithatë, ai ka vazhduar të shërbejë, duke çuar në perceptimet se ai është jashtë kontaktit. Përshkallëzimi i fundit në Gaza ka tensionuar më tej udhëheqjen e Hamasit për shkak të viktimave të mëdha dhe dëmtimit të infrastrukturës.
Nëse Marrëveshja e Abrahamit do të arrijë paqe reale dhe të qëndrueshme, ato duhet të bazohen në dialog me përfaqësuesit legjitimë të popullit palestinez. Një administratë Trump ka të ngjarë të mbajë një qëndrim më të fortë ndaj grupeve të mbështetura nga Irani, si Hezbollahu.
Megjithatë, për të zgjidhur krizën e pengjeve dhe për të negociuar lirimin e të burgosurve politikë palestinezë, Trump mund të përdorë marrëdhëniet e tij me lojtarët kryesorë rajonalë—Türkiyen, Jordaninë, Egjiptin, Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Arabinë Saudite—së bashku me mbështetjen e Katarit, për të ndërmjetësuar një armëpushim, për të siguruar lirimin e pengjeve dhe të burgosurve dhe nxitjen për tërheqjen e forcave izraelite nga Gaza. Ky armëpushim do t'i ofronte komunitetit ndërkombëtar mundësinë për të krijuar kushte për zgjedhje të lira dhe të ndershme legjislative palestineze brenda gjashtë muajve.
Diplomacia rajonale
Marrëveshja e Abrahamit, e nënshkruar fillimisht në vitin 2020 me mbështetjen e ShBA-së dhe Trumpit në krye, shënoi një hap të madh në normalizimin e marrëdhënieve midis Izraelit dhe disa kombeve arabe, duke përfshirë Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Bahreinin.
Ndërsa ato promovojnë bashkëpunimin ekonomik dhe të sigurisë, marrëveshjet nuk trajtojnë çështjen thelbësore të shtetësisë palestineze, një shqetësim për shumë në rajon. Paqja e qëndrueshme kërkon që këto marrëveshje të zgjerohen për të përfshirë një zgjidhje të drejtë për palestinezët, duke siguruar një shtet të pavarur me kufij të sigurt.
Ministri i Jashtëm i Arabisë Saudite, Princi Faisal bin Farhan, përsëriti se Mbretëria nuk do të normalizojë marrëdhëniet me Izraelin pa një rrugë të qartë për një shtet palestinez. Në një intervistë të transmetuar më 21 janar 2024, në CNN, ai theksoi se zgjidhja e çështjes palestineze është kritike për arritjen e stabilitetit rajonal.
Vërejtjet e tij pasqyrojnë qëndrimin e qëndrueshëm të Arabisë Saudite se paqja nuk mund të arrihet pa adresuar aspiratat palestineze. Për më tepër, fuqitë rajonale si Türkiye mund të luajnë një rol konstruktiv në këtë përpjekje. Türkiye, së bashku me Egjiptin dhe Jordaninë, mund të ndihmojnë në ndërmjetësimin e kushteve të drejta për shtetësinë palestineze dhe bashkëpunimin më të gjerë rajonal.
Duke punuar në koordinim me kombet arabe, këto vende mund të forcojnë një proces të drejtë paqeje palestinez dhe të ndihmojnë në integrimin e një shteti të drejtë palestinez në kuadrin e Marrëveshjes së Abrahamit. Udhërrëfyesi për një paqe të qëndrueshme Pasi të zgjidhet, udhëheqja e re palestineze duhet të marrë pjesë në një samit paqeje që bazohet mbi Marrëveshjet e Oslos si themel, duke evoluar drejt qëllimeve më të gjera të Marrëveshjes së Abrahamit.
Ky samit duhet të fokusohet në diskutimin dhe zgjidhjen e hapur të çështjeve thelbësore, me qëllim krijimin e një shteti të pavarur palestinez përkrah Izraelit. Parimet kryesore do të përfshinin tërheqjen e Izraelit nga territoret e pushtuara në vitin 1967, duke përfshirë Bregun Perëndimor, Jerusalemin Lindor dhe Gazën, njohjen e të drejtave palestineze për t'u kthyer brenda një shteti palestinez dhe nxitjen e një bashkëjetese të qëndrueshme dhe të sigurt midis Izraelit dhe Palestinës.
Duke lidhur kuadrin e Marrëveshjes së Oslos me aspiratat rajonale të paqes të Marrëveshjeve të Abrahamit, këto diskutime mund të përgatisin skenën për një paqe më gjithëpërfshirëse dhe më të qëndrueshme. Pasi të arrihet një marrëveshje për shtetësinë palestineze, Marrëveshja e Abrahamit mund të shtrihet edhe te fqinjët e Izraelit, duke përfshirë Libanin dhe Sirinë, duke nxitur paqen më të gjerë në gjithë rajonin.
Duke e bazuar këtë proces paqeje në përfaqësimin e vërtetë palestinez dhe një marrëveshje të arritshme për shtetësi, mund të hapet një rrugë për stabilitet të qëndrueshëm, duke lejuar më shumë kombe të bashkohen në një vizion rajonal të sigurisë dhe prosperitetit për të gjithë të përfshirët.
