Në Gazën jugore, Arej Ashur mban në djep djalin e saj dymuajsh, Mohamedin, në një tendë të improvizuar.
Pëlhura e grisur, e vendosur mbi mbetjet e shtëpisë së tyre, mezi e strehon atë, foshnjën dhe tri vajzat e saj, dy, tri dhe pesë vjeçe, nga elementët e tjerë. Kur u pyet për humbjen dhe pikëllimin, ajo thotë se nuk di nga t’ia fillojë.
26-vjeçarja e përshkruan botën e saj si të shkatërruar çdo ditë që kur Izraeli i shpalli luftë qytetit të saj të lindjes më shumë se një vit më parë.
Megjithatë, agonia e dy ditëve specifike mbetet e pashembullt: ditën kur shtëpia e saj u shkatërrua nga një sulm ajror izraelit në dhjetor 2023, si dhe ditën kur burri i saj u vra nga një tjetër në gusht, vetëm disa javë para se të lindte djali që ai priste me padurim.
“Humbja këtu nuk është vetëm fizike. Është një plagë që nuk ndalon gjakderdhja. Ju humbisni të dashurit tuaj, shtëpinë tuaj dhe çdo ndjenjë normaliteti apo shprese”, thotë Ashur për TRT World.
Vrasja e fundit e Khaled Al-Nabhan, burrit të Gazës që fitoi famë botërore në fillim të luftës për lamtumirën e tij prekëse të mbesës së tij trivjeçare të vrarë, të cilën ai e quajti “shpirti i shpirtit tim”, fitoi simpati botërore.
Vdekja e 58-vjeçarit nga një sulm ajror izraelit më 12 dhjetor shërbeu si një kujtesë e re se palestinezë të panumërt po përballen me pikëllimin dhe humbjen në baza ditore, ndërsa numri i të vdekurve vazhdon të rritet çdo ditë.
Plagë të pangushëllueshme
Ashtu si mijëra palestinezë të bllokuar në një Gaza të luftuar të zhdukur nga Izraeli, humbja e Ashurit përshkon çdo aspekt të jetës së saj.
Numri i të vdekurve nga bombardimet e pamëshirshme të Izraelit ka tejkaluar 45.000 jetë dhe dëmi fizik ka ndikuar gati dy të tretat e infrastrukturës së Gazës, duke lënë shumë palestinezë të përjetojnë një realitet të përditshëm pikëllimi, me dëmtime të thella emocionale dhe mendore dhe plagë të pangushëllueshme që nuk janë dhënë mundësi për t’u shëruar.
Sipas një raporti të Médecins Sans Frontières (Mjekët pa Kufij) të lëshuar këtë muaj, “dhuna e lëshuar nga forcat izraelite ka shkaktuar dëme fizike dhe mendore në një shkallë që do të mposhtte çdo sistem shëndetësor funksional, e lëre më atë të shkatërruar tashmë nga një ofensivë dërrmuese dhe një bllokadë 17-vjeçare”.
Raporti shtoi se “trauma mendore e shkaktuar nga dhuna, humbja e anëtarëve të familjes dhe shtëpive, kushtet e vështira të jetesës dhe zhvendosja e përsëritur, përfaqësojnë një nevojë masive dhe urgjente, e cila do të zgjasë breza të tërë”.
Ashur thotë se ajo shqetësohet për fëmijët e saj dhe veten, pasi ajo tani e mban përgjegjësinë e tyre vetë. Burri i saj Mohamed, 36 vjeç, prindërit e tij dhe vëllai i tij u vranë në gusht ndërsa përpiqeshin të largoheshin nga lagjja e tyre në Khan Younis.
Në atë kohë, Ashuri po mblidhte sendet aty pranë. Ajo nxitoi në vendin e shpërthimit, për të gjetur trupin e pajetë, të gjakosur dhe të copëtuar të bashkëshortit të saj.
“Ishte momenti më i keq i jetës sime”, rrëfen ajo me zërin e saj të thyer. “Të shoh njeriun që ishte forca ime dhe siguria ime që m’u hoq në një çast.”
Që atëherë, ajo ka pasur pak kohë për t’u pikëlluar. Vajzat e saj shpesh pyesin për babanë e tyre dhe ajo i shpërqendron me lodra ose vëllanë e tyre të mitur. Por, pyetjet e tyre janë të thella.
“Kush do të na sigurojë tani?” Ashur habitet. Burri i saj, një shitës ambulant, ishte mbështetësi i vetëm i tyre dhe të ardhurat e tij mezi i ndihmonin ata të ushqenin të vegjëlit e tyre. Tani, familja mbijeton me bamirësi dhe ndihmë të rastit.
Pavarësisht nga mundësitë, Ashur ka vendosur ta rifillojë arsimin e saj universitar për t’i mbështetur fëmijët e saj. Ajo ëndërron të bëhet mësuese, por e pranon betejën e vështirë përpara.
“Të mbijetosh është mallkim”
Për disa, pikëllimi është edhe më i thellë. Mohamed Al-Dalsa, 38 vjeç, humbi 32 anëtarë të familjes së tij në një sulm ajror të vetëm më 28 tetor 2023.
Gruaja e tij, shtatzënë me trenjakë të ngjizur me IVF, ishte mes viktimave. Al-Dalsa thotë se mbijetesa e tij e mrekullueshme nga poshtë shtëpisë së tyre dykatëshe të shkatërruar ndihet më shumë si një mallkim sesa një bekim.
“Unë jetoj me vdekjen çdo ditë. Ndonjëherë do të doja të kisha vdekur me ta”, thotë ai. Ai flet me dashuri edhe për bashkëshorten e tij Samah, 36 vjeçe, me të cilën u martua 17 vjet më parë.
Al-Dalsa tani kujdeset për dy nipërit e mbijetuar, të moshës tre dhe katër vjeç, të cilët u nxorën nga rrënojat e shtëpisë së tyre në qytetin perëndimor të Gazës pas sulmit fatal.
Njëri nga djemtë, Mohamedi, pësoi lëndime të rënda, duke përfshirë një kafkë të thyer, duke e shtyrë xhaxhain ta shtynte fëmijën e plagosur për kilometra me barelë për të ikur në pjesët jugore të enklavës. Ai shton se fëmija ka nevojë dëshpërimisht për mjekim jashtë vendit. Megjithatë, mbyllja e kufijve të Gazës e ka bërë këtë të pamundur. “Unë u premtova prindërve të tyre se do t’i mbroja ata, por çdo ditë ndihet si një dështim”, thotë Al-Dalsa.
Plagët emocionale të fëmijëve të Gazës janë po aq të thella. Vajza pesëvjeçare e Ashurit, Naima, pyet shpesh: “Kur do ta shoh Babain?” Sigurimi i gjyshes së saj nga nëna, “Në parajsë, e dashura ime”, sjell vetëm më shumë pyetje.
“Kur është parajsa? Sa ditë deri atëherë?” Çadra mbushet me lot dhe ngashërim ndërsa anëtarët e familjes përpiqen ta ngushëllojnë atë.
Në mënyrë të ngjashme, nipat e Al-Dalsa kërkojnë vazhdimisht prindërit dhe të afërmit e tyre. Xhaxhai i tyre nuk është kurrë i sigurt se çfarë të thotë. “Gjithmonë jam i përçarë mes shpërqendrimit të tyre dhe thënë se janë vrarë nga izraelitët, kështu që ata rriten duke ditur se kush është armiku i tyre”, thotë ai i zemëruar.
Psikologët paralajmërojnë për traumat afatgjata të shkaktuara nga lufta për fëmijët e Gazës. Të jetosh mes sulmeve ajrore të vazhdueshme, zhvendosjes dhe humbjes po lë plagë të pashlyeshme, të cilat ata nuk janë në gjendje t’i ndjekin në mes të kolapsit të sistemit të kujdesit shëndetësor.
Kombet e Bashkuara e kanë quajtur Gazën të pabanueshme, duke përmendur jo vetëm shkatërrimin e infrastrukturës, por edhe shembjen e strukturës sociale. Lagje të tëra janë zhdukur, familjet janë shkatërruar dhe të mbijetuarit janë lënë të lundrojnë në një labirint pikëllimi.
“Kthehu te Zoti”
Hani Abu Mohamed, një tjetër banor i Gazës jugore, humbi djalin e tij 22-vjeçar në mars. Taher po kthehej në shtëpinë e tyre në veri të Khan Younis për të marrë disa gjëra thelbësore kur u qëllua nga një dron.
“Dhimbja e humbjes së një fëmije nuk zbehet kurrë”, thotë Abu Mohamed, duke folur për TRT World nga tenda e tij e zhvendosjes në Al-Mawasi ndërsa shfleton fotot e djalit të tij në një telefon të djegur të shpëtuar nga shtëpia e tyre e shkatërruar.
Gruaja e tij, e ulur pranë tij, tund kokën. “Njerëzit thonë se koha shëron të gjitha plagët, por kjo është një gënjeshtër. E qeshura e tij, zëri i tij – ata janë me mua çdo moment. Është sikur ai është ende këtu.”
Për shumë njerëz në Gaza, besimi ofron ngushëllimin e vetëm. “Ne i numërojmë humbjet tona me Zotin. Por kjo nuk e bën më të lehtë. Është një luftë e përditshme për të mbijetuar, për të mbetur njerëzor përballë një çnjerëzore të tillë”, thotë Abu Mohamed.
Ndërsa numri i të vdekurve në Gaza vazhdon të rritet, vëmendja e botës shpesh luhatet. Megjithatë, historitë e Arej Ashur, Mohamed Al-Dalsa dhe Hani Abu Mohamed na kujtojnë koston njerëzore të këtij konflikti. Ata nuk janë vetëm numra. Ata janë prindër, fëmijë dhe gjyshërit – secili me një peshë të padurueshme humbjeje.
Sipas fjalëve të Ashurit, “Ne jemi gjallë, por duket sikur po marrim frymë vetëm për të duruar më shumë dhimbje”.
Autore: Mohamed Solaimane
