Izraeli ka dhënë licensa kërkimi për gazin natyror në vende që konsiderohen të jenë brenda kufirit detar të Palestinës në përgatitje për "pushtimin" e këtyre zonave. Izraeli, pasi kishte vrarë dhjetëra mijëra civilë në sulmet dhe pushtimin e Rripit të Gazës, shpalli rezultatet e tenderit, të organizuar për eksplorim në ujërat palestineze në dhjetor 2022, më 29 tetor të vitit të kaluar, vetëm disa ditë pasi intensifikoi sulmet e tij në Gaza.
Në kuadër të tenderit, administrata izraelite u dha licensa gjashtë kompanive izraelite dhe ndërkombëtare për të eksploruar gazin natyror në zonat që mendohet se bien nën kufijtë detarë palestinezë në përputhje me ligjin ndërkombëtar. Më 5 shkurt, Adalah, Qendra Ligjore për Mbrojtjen e të Drejtave të Pakicave Arabe në Izrael, i dërgoi një letër Ministrisë izraelite të Energjisë duke kërkuar anulimin e licencave të tilla për kërkim të gazit, të lëshuara në këto zona.
Pas kërkesës nga Adalah, Qendra Al Mezan për të Drejtat e Njeriut dhe organizata e të drejtave të njeriut me bazë në Ramallah, Al-Haq, së bashku me Qendrën Palestineze për të Drejtat e Njeriut (PCHR), gjithashtu lëshuan paralajmërime për kompanitë që posedojnë licensë, që të mos kryejnë asnjë aktivitet në këto zona.
“Izraeli është fuqia pushtuese në Rripin e Gazës dhe ushtron kontroll të plotë dhe efektiv mbi zonat detare të Palestinës. Lëshimi i tenderit dhe më pas dhënia e licensave për kërkime në këtë zonë, përbën shkelje të së drejtës ndërkombëtare humanitare (DNH) dhe të së drejtës zakonore ndërkombëtare”, tha Adalah në një deklaratë.
"Tenderat e lëshuara në përputhje me ligjin e brendshëm izraelit, në fakt përbëjnë aneksimin de facto dhe de jure të zonave detare palestineze, të deklaruara nga Palestina, pasi ato synojnë të zëvendësojnë normat e zbatueshme të DNH-së duke zbatuar në vend të kësaj ligjet e brendshme izraelite në zonë, në kontekstin e menaxhimit dhe shfrytëzimit të burimeve natyrore”, shtoi Adalah.
Deklarata theksoi se sipas ligjit ndërkombëtar në fuqi, Izraelit i ndalohet të përdorë burimet e kufizuara jo të rinovueshme të territoreve të pushtuara për përfitime komerciale dhe për përfitimin e fuqisë okupuese, në përputhje me rregullat e uzufruktit të përmendura në nenin 55 të Rregullores së Hagës.
“Izraeli, si një autoritet administrativ de facto në territoret e pushtuara, nuk mund të konsumojë burime natyrore për qëllime komerciale që nuk i sjellin dobi popullatës së pushtuar”, thuhet në deklaratë.
Duke komentuar çështjen për Anadolun, avokatja Suhad Bishara, drejtore e Njësisë së të Drejtave Ligjore, Tokësore dhe Planifikuese të Adalah, deklaroi se depozitat e Izraelit në detin ngjitur me Gazën, janë të paligjshme sipas ligjit ndërkombëtar.
Bishara argumentoi se Izraeli vendosi të mënjanojë të gjitha kornizat ligjore ndërkombëtare që duhet t'u përmbahet dhe në vend të kësaj të zbatojë ligjin e vet kombëtar.
Sipas Bisharës, "këto veprime, duke përfshirë licencat e lëshuara nga Izraeli, janë të paligjshme sipas ligjit ndërkombëtar humanitar dhe sipas ligjeve të detit. Izraeli nuk ka autoritet të lëshojë oferta dhe licenca të tilla."
Rrjedhimisht, ajo shpjegoi se iu drejtuan Ministrisë së Energjisë izraelite, organit përgjegjës për këto licensa, duke i kërkuar që t'i heqin ato dhe të mos lëshojnë të tjera në zonat që shteti i Palestinës ka shpallur zonën e tij ekskluzive ekonomike.
"Izraeli mund të lëshojë licensimin për shkak të dobësisë palestineze."
Kryetari i Qendrës Turke të Strategjive Detare dhe Globale dhe Anëtar i Fakultetit të Universitetit Topkapi Ass. Prof. Cihat Yayci, shpjegoi se Izraeli bëri një marrëveshje për kufirin e juridiksionit detar me Administratën Greke të Qipros Jugore në vitin 2010 dhe se zona që duhet t'i binte Palestinës sipas ligjit ndërkombëtar, nuk ishte përfshirë në këtë marrëveshje.
Yayci argumenton se Palestina duhet të ketë një zonë shumë më të gjerë nga ajo që i raportoi OKB-së në 2019.
"Palestina në fakt ka deklaruar zonën që i është caktuar. Kjo situatë është e rëndësishme për të treguar sesi injoranca çon në humbjen e të drejtave. Me trekëndëshin e vogël të dhënë, ne shohim që Izraeli jo vetëm që ka pushtuar 85% të Palestinës që nga viti 1947, por edhe 80% të detit”.
Për më tepër, ai u ankua se Izraeli nuk e lejon as peshkimin si burimin e vetëm të të ardhurave për banorët e Gazës, dhe as ndonjë transport nga vija bregdetare e Gazës.
Sipas Yayci, qëllimi më i rëndësishëm pas vendimit të Izraelit për të mohuar deri më sot kërkimin e naftës dhe gazit, peshkimin dhe bllokimin e Gazës, është që Izraeli të pushtojë Gazën dhe të përdorë burimet e tyre për përfitimin e tij.
"Nuk ka asnjë konflikt këtu; ka humbje të të drejtave të Palestinës," tha ai.
Ai theksoi se, ndryshe nga Türkiye, e cila ka aftësinë dhe fuqinë ushtarake për të parandaluar aktivitetet e paligjshme dhe licencimin në Mesdheun Lindor, Palestina është e pambrojtur dhe e dobët në parandalimin e aktiviteteve të tilla në zonat e saj të juridiksionit të shpallur.
Zonat G, E dhe H të diskutueshme
Në një deklaratë të lëshuar nga PCHR, u tha se tenderët mbulojnë një zonë shumë të madhe, por zonat e përcaktuara G, E dhe H të paraqitura në hartë janë të diskutueshme.
“Më 29 tetor 2023, në mes të ofensivës brutale ushtarake të Izraelit kundër Gazës, e karakterizuar nga Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë (ICJ) si gjenocid kundër popullit palestinez në Gaza, Ministria izraelite e Energjisë njoftoi se u ka dhënë licensa gjashtë izraelitëve dhe kompanive ndërkombëtare, për të eksploruar gazin natyror në zonat që konsiderohen zona detare palestineze sipas ligjit ndërkombëtar”, u tha në deklaratë.
"Kompanitë përfshijnë Eni S.p.A. (Itali), Dana Petroleum, një degë e Kompanisë Kombëtare të Petroleumit të Koresë së Jugut dhe kompanisë izraelite Ratio Petroleum. Licensat vijnë pas Raundit të Katërt të Ofertës në det të hapur ("OBR4"), të cilin Ministria izraelite e Energjisë dhe Infrastrukturës e ka nisur në dhjetor 2022”, shpjegoi PCHR.
Zonat që do të eksplorohen për gaz
Sipas informacionit të ndarë nga Adalah, Al Mezan, Al-Haq dhe Qendra Palestineze për të Drejtat e Njeriut, Ministria izraelite e Energjisë njoftoi se u kishte dhënë licensa gjashtë kompanive izraelite dhe ndërkombëtare për të eksploruar gaz natyror në ato që konsiderohen zona detare palestineze, sipas ligjit ndërkombëtar. Ministria izraelite e Energjisë dhe Infrastrukturës mbajti raundin e saj të katërt të ofertave në det të hapur në dhjetor 2022, pas të cilit u dhanë edhe licencat. Izraeli dha licencat e kërkimit të gazit për Zonën G, një zonë detare ngjitur me bregun e Gazës, 62% e së cilës, shtrihet brenda kufijve detarë të deklaruar nga Palestina në 2019 në përputhje me dispozitat e Konventës së 1982 të OKB-së mbi Ligjin e Detit (UNCLOS), në të cilën Palestina është palë. Nga dy zonat e tjera ku Izraeli hapi tenderët, 73% e H dhe 5% e E ndodhen brenda kufijve detarë të deklaruar nga Palestina. SOCAR, NewMed Energy dhe BP fituan tenderin e kërkimit në fushën I, e cila ndodhet në zonën e padiskutueshme. Kundërshtimet ndaj deklaratës palestineze të juridiksionit detar.
Pas deklaratës së Palestinës për kufijtë e saj detarë, sipas Konventës së OKB-së për të Drejtën e Detit më 24 shtator 2019, Egjipti njoftoi OKB-në më 31 dhjetor 2019, duke deklaruar se "Qeveria e Egjiptit refuzon dhe nuk i njeh pikat që përcaktojnë kufijtë e jashtëm të zonave detare, të specifikuara në deklaratën palestineze. Ky kufi përkon me kufirin detar lindor të Egjiptit në Detin Mesdhe."
Më pas, më 14 janar 2020, Izraeli paraqiti një kundërshtim, duke informuar OKB-në se nuk i njihte kufijtë e shpallur nga Palestina.
Së fundmi, më 12 dhe 27 prill 2022, Palestina njoftoi OKB-në për aktivitetet e paautorizuara detare në zonat e saj detare.
