Presidenti i Türkiyes Recep Tayyip Erdoğan emëroi kabinetin e tij të shtunën, pasi fitoi një tjetër fitore vendimtare në raundin e dytë të zgjedhjeve presidenciale të 28 majit, duke sinjalizuar si vazhdimësinë ashtu edhe vendosmërinë e udhëheqjes së tij konservatore në qeverinë e 67-të të Republikës Turke.
Shumica e posteve të rëndësishme të kabinetit – ministria e jashtme, ajo e brendshme, e mbrojtjes dhe ajo e financave – ishin të rezervuara për personalitete të respektuara gjerësisht të njohur për përvojën dhe diturinë e tyre në fusha të ndryshme.
Ministri i ri i Jashtëm Hakan Fidan, një i besuar i Erdoğanit, ka udhëhequr Agjencinë Kombëtare të Inteligjencës turke që nga viti 2010, duke luajtur një rol vendimtar në mjedise të ndryshme politike – nga mposhtja e tentativës së dështuar të grushtit të shtetit të 15 korrikut në 2016 deri te kryerja e operacioneve antiterror në Irakun dhe Sirinë veriore.
Fidan, një i diplomuar në Ankara për marrëdhënie ndërkombëtare, kishte shërbyer në ushtrinë turke si nënoficer midis viteve 1986 dhe 2001 dhe është i njohur për njohuritë e tij të gjera të sigurisë ndërkombëtare dhe politikës rajonale euroaziatike.
Mehmet Simsek, një ish-zyrtar i lartë financash nën qeverisjen e Erdoğanit në periudhën 2009-2018, do të drejtojë ministrinë e thesarit dhe të financave që formulon politikën ekonomike turke. Simsek gjithashtu ka punuar më parë për disa grupe të njohura financiare ndërkombëtare, duke përfshirë Merrill Lynch.
Ministri i ri i Brendshëm Ali Yerlikaya, ish-guvernatori i Istanbulit, është një burokrat me përvojë që ka shërbyer në poste të ndryshme lokale – nga Gaziantep, një provincë juglindore në kufi me Sirinë, në Tekirdag, një njësi administrative perëndimore në Türkiyen evropiane dhe Agri, një provincë lindore në Iranin fqinj.
Ndryshimi dhe vazhdimësia
Përveç ministrit të Shëndetësisë Fahrettin Koca dhe ministrit të Kulturës e të Turizmit Mehmet Nuri Ersoy, të cilët do të vazhdojnë të shërbejnë si ministra, 15 pozicione nga 17 postet ministrore kanë persona të rinj në detyrë, sipas njoftimit të së shtunës.
Ky ndryshim i gjerë ishte parashikuar pasi shumica e zyrtarëve të mëparshëm – përfshirë ministrin e Jashtëm Mevlüt Çavuşoğlu, ministrin e Brendshëm Suleyman Soylu, ministrin e Mbrojtjes Hulusi Akar dhe ministrin e Thesarit dhe të Financave Nurettin Nebati – u propozuan si deputetë të AK Partisë.
Si Aleanca e Popullit e drejtuar nga AK Partia e Erdoğanit, ashtu edhe Aleanca e Kombit e udhëhequr nga opozita nuk propozuan asnjë nga ministrat e mundshëm si kandidatë në zgjedhjet parlamentare. Kjo për faktin se ata duhet të japin dorëheqje nga postet e tyre parlamentare për të qenë pjesë e kabinetit.
Në zgjedhjet e ngushta të majit, asnjë nga aleancat nuk mund të rrezikonte të humbiste shumicën parlamentare për shkak të dorëheqjeve të mundshme. Por, ky rishikim i gjerë i kabinetit nuk do të thotë një shenjë përçarjeje në drejtim të stilit politik pragmatik të Erdoğanit në lidhje me politikat e brendshme dhe të jashtme, sipas Cagri Erhan, një profesor i marrëdhënieve ndërkombëtare në Universitetin Altinbas.
Erdoğani e ka udhëhequr Türkiyen në dy dekadat e fundit si “dirigjent”, thotë Erhan për TRT World. Ndërsa disa nga muzikantët e tij kryesorë kanë ndryshuar herë pas here për shkak të natyrës së ndryshueshme të politikës, muzika qëndron e njëjtë falë stilit të menaxhimit të Erdoğanit, sipas profesorit.
“Është detyrë e presidentit të bëjë një orkestër të madhe të luajë në harmoni duke u qëndruar besnike notave. Ai po e bën këtë. Por, duke e bërë këtë, ai krijon një kabinet që do të shfaqë ngjyrat e segmenteve të mëdha të shoqërisë. Kjo është shumë e rëndësishme në Türkiye”, thotë Erhan.
Erhan i referohet faktit se Fidan, Simsek dhe Cevdet Yilmaz, i cili u emërua si nënkryetar i Türkiyes, e kanë origjinën e tyre në rajonin lindor të Türkiyes, të populluar kryesisht nga kurdët.
“Erdogan ka krijuar me vetëdije një kabinet për të përfaqësuar të gjitha komunitetet etnike të Türkiyes”, thotë profesori.
Kredencialet e Fidanit
Pavarësisht ndryshimeve, aktorët kryesorë politikë si Fidani kanë qëndruar për një kohë të gjatë në vijë, ndërsa funksioni i tyre është transformuar, thotë Erhan.
“Pavarësisht nga fakti se Fidan ka qenë prej kohësh shefi i inteligjencës së Erdoğanit, ai ishte gjithashtu një figurë qendrore për sa i përket sjelljes së politikës së jashtme të Türkiyes aty-këtu gjatë kësaj kohe. Si rezultat, ai nuk është i huaj për ministrinë e jashtme”, thotë Erhan.
Kjo do të thotë gjithashtu se emërimi i Fidanit në Ministrinë e Jashtme shënon një vazhdimësi të politikës së përgjithshme, thotë Erhan.
Presidenti krijoi ekipin që do të zbatojë më së miri politikat e tij.”
Në prill, Fidan, i shoqëruar nga Akar, udhëtoi për në Moskë për t’u takuar me homologët e tij sirianë, rusë dhe iranianë për të zhvilluar një kornizë politike për të adresuar konfliktin sirian, i cili jo vetëm që çoi në një krizë të madhe refugjatësh, por edhe në jostabilitet rajonal.
Më parë, Fidan drejtoi Agjencinë Turke të Bashkëpunimit dhe Koordinimit (TIKA), e cila ndihmon më shumë se 150 vende anembanë globit për të zhvilluar programe dhe projekte të përbashkëta, duke u fokusuar në Azinë Qendrore Turke dhe shtetet afrikane.
Fidan, i diplomuar në Universitetin e Marylandit, gjithashtu ka një diplomë post-doktoraturë në marrëdhëniet ndërkombëtare dhe më herët ka dhënë leksione mbi çështjet globale në universitetet Hacettepe dhe Bilkent.
Sipas Erhanit, është e qartë se mandati i tij i ardhshëm si ministër i Jashtëm i vendit tregon “një vazhdimësi logjike” si në karrierën e Fidanit ashtu edhe në politikën e jashtme turke.
Simsek sinjalizon një ndryshim të madh
Ndryshe nga politika e jashtme, disa ndryshime priten në politikën ekonomike turke nën Simsek.
Vitet e fundit, inflacioni turk ka lëvizur në shifra dyshifrore dhe lira ka vazhduar të humbasë vlerën ndaj dollarit amerikan në nivele të konsiderueshme. Pas emërimit të tij në ministrinë e thesarit dhe të financave gjatë fundjavës, Simsek, një avokat i fortë i një qasjeje ekonomike ortodokse, u zotua të rregullojë ekonominë turke.
Përpara zgjedhjeve të vitit 2018, Simsek shërbeu në disa kabinete të Erdoğanit si zëvendësministër i jashtëm dhe ministër i financave.
“Transparenca, qëndrueshmëria, parashikueshmëria dhe pajtueshmëria me normat ndërkombëtare do të jenë parimet tona bazë në arritjen e qëllimit të rritjes së mirëqenies sociale”, tha Simsek gjatë një ceremonie dorëzimi me Nurettin Nebati, ish-ministrin e financave.
Sinjali i Simsekut për një ndryshim të madh në politikën financiare turke ka bërë jehonë në tregjet globale. Në një buletin të së shtunës, Goldman Sachs, një nga firmat më të mëdha globale të investimeve, informoi klientët e saj se politika monetare e Türkiyes “do të zhvendoset drejt një drejtimi më ortodoks” nën Simsek.
“Reduktimi i inflacionit në njëshifror në periudhën afatmesme... dhe përshpejtimi i transformimit strukturor që do të zvogëlojë deficitin e llogarisë aktuale është me rëndësi jetike për vendin tonë”, tha Simsek.
“Ne do të kemi prioritet stabilitetin makro-financiar,” përfundoi ai.
