Türkiye do të shkojë në kutitë e votimit më 14 maj për të zgjedhur presidentin dhe përfaqësuesit e parlamentit.
Ja gjithçka që duhet të dini për sistemin zgjedhor të vendit.
Zgjedhjet presidenciale Presidenti i Türkiyes zgjidhet nëpërmjet një sistemi votimi me dy raunde në të cilin një kandidat duhet të marrë shumicën absolute ose më shumë se 50 për qind të votave mbarëkombëtare.
Nëse asnjë kandidat nuk mund të sigurojë shumicën, fituesi vendoset në balotazh midis dy kandidatëve më të votuar nga votimi i parë.
Për t’u kualifikuar si kandidat presidencial, ai duhet të jetë shtetas turk i cili është të paktën 40 vjeç dhe ka përfunduar arsimin e lartë, një diplomë baçelor në cilëndo fushë.
Cilado parti që ka fituar 5 për qind të pragut të votave në zgjedhjet e mëparshme parlamentare mund të propozojë një kandidat. Duke krijuar aleanca dhe duke kaluar së bashku votën e shumicës, partitë gjithashtu mund të paraqesin një kandidat kolektivisht. Të pavarurit gjithashtu mund të konkurrojnë nëse mund të mbledhin 100.000 nënshkrime nga votuesit e regjistruar.
Në fletën e votimit për zgjedhjet presidenciale do të jenë emrat, përkatësitë partiake dhe fotografitë e të gjithë kandidatëve. Votuesit vulosin “po” (evet në turqishte) për kandidatin e tyre të zgjedhur.
Meqenëse presidenti zgjidhet drejtpërdrejt nga populli për një mandat pesëvjeçar, ai ose ajo nuk mund të shkarkohet nga detyra para përfundimit të mandatit të tij/saj.
Si Kreu i Shtetit, Presidenti ka shumë kompetenca ekzekutive të përshkruara në Kushtetutë. Këto përfshijnë shpalljen e ligjeve, emërimin e deputetëve, ministrave dhe drejtuesve të lartë publikë, ratifikimin dhe shpalljen e traktateve ndërkombëtare, formësimin e politikës së jashtme dhe përcaktimin e politikave të sigurisë kombëtare.
Zgjedhjet parlamentare Türkiye do të votojë për të zgjedhur 600 anëtarë të Asamblesë së Madhe Kombëtare – parlamentit të vendit – që përfaqësojnë 87 zona zgjedhore në 81 provinca turke.
Njësitë zgjedhore u ndahen mandate parlamentare në përpjesëtim me popullsinë e tyre. Istanbuli, për shembull, ka 98 deputetë dhe Ankaraja ka 36 në 3 zona zgjedhore për secilën. Ndërsa provincat e treta dhe të katërta më të mëdha të vendit, Izmiri dhe Bursa, kanë dy zona zgjedhore.
Për të plotësuar këto vende, qytetarët turq votojnë për një parti politike dhe kandidatët e saj që janë nominuar nga zona të veçanta.
Për të marrë shumicën, një parti duhet të fitojë mbi gjysmën e vendeve në parlament – 301.
Për t’u kualifikuar për vendet në parlament, një parti duhet të sigurojë shtatë për qind të votave të vlefshme mbarëkombëtare vetë ose në aleancë me parti të tjera.
Megjithatë, ky prag nuk është i zbatueshëm për kandidatët e pavarur.
Në ditën e votimit, votuesit do të shënojnë “po” – evet – në fletëvotimet që përmbajnë emrat dhe simbolet e partive që marrin pjesë në zgjedhje. Nëse partitë janë në aleancë para votimit, emri i aleancës do të përfshihet në fletën e votimit.
Numërimi i votave bëhet nëpërmjet një formule matematikore të njohur si sistemi i D’Hondtit, i cili është sistemi i zakonshëm në disa vende, d.m.th. në Belgjikë, Brazil, Danimarkë, Japoni, Zvicër, dhe siguron që partive t’u ndahen vendet në proporcion me numrin e votave që ata i marrin.
Roli i Këshillit të Lartë Zgjedhor
Pas numërimit të të gjitha votave sipas sistemit, Këshilli i Lartë Zgjedhor (YSK) shpall rezultatet në nivel të vendit.
YSK-ja, autoriteti më i lartë zgjedhor i qeverisë, është i ngarkuar me zbatimin e të gjitha masave të nevojshme për të garantuar zgjedhje të drejta dhe transparente, si dhe me monitorimin e procesit nga fillimi në fund.
Këshilli i Lartë i Zgjedhjeve përbëhet nga shtatë anëtarë kryesorë dhe katër anëtarë zëvendësues. Përveç menaxhimit të përgjithshëm dhe monitorimit të zgjedhjeve brenda vendit, Këshilli është gjithashtu përgjegjës për procesin e regjistrimit të votuesve të shtetasve turq që banojnë jashtë shtetit.
Delegacionet dërgohen në ambasadat turke në mbarë botën, ku turqit që jetojnë jashtë mund të marrin pjesë në zgjedhje.
Këshilli ka kontroll dhe pushtet të plotë mbi vendimet përfundimtare për të gjitha parregullsitë në lidhje me zgjedhjet gjatë dhe pas votimit.
