Kur Recep Tayyip Erdoğan nisi një udhëtim zyrtar dyditor në Republikën Turke të Qipros Veriore (RTQV) dhe Azerbajxhan – turneu i tij i parë zyrtar jashtë vendit pas rizgjedhjes – Presidenti turk po ndiqte një traditë të gjatë për të treguar solidaritet me dy kombet që janë në krye të listës së miqve të Ankarasë.
Türkiye – dhe Erdoğan në veçanti – ka bërë presion prej kohësh për njohjen ndërkombëtare të RTQV-së, e formuar në 1983 pasi Ankaraja dërgoi trupa për të mbrojtur turqit qipriotë nga persekutimi dhe dhuna nga grekët qipriotë.
Në vizitën e tij të fundit, gjithashtu, Erdoğan qëndroi i palëkundur pas RTQV-së dhe turqve qipriotë dhe tha se Ankaraja do të vazhdojë të mbrojë të drejtat e njerëzve.
“Kërkesat e drejta të turqve qipriotë, të cilët janë elementi i lashtë dhe kryesor i ishullit, janë të qarta dhe të qarta”, tha Erdoğan në një konferencë të përbashkët shtypi me presidentin e RTQV-së Ersin Tatar.
“Qipriotët turq nuk kanë qenë asnjëherë pakicë dhe nuk do të jenë kurrë. Ata që i shpërfillin këto fakte vazhdojnë ëndrrat e tyre për t’u bërë sundimtari i vetëm i ishullit”, shtoi ai duke nënkuptuar në mënyrë indirekte Greqinë, e cila pretendon ishullin në tërësi.
Presidenti Tatar ishte mirënjohës në përgjigjen e tij. “Ju po u dërgoni mesazhin të gjitha shteteve të botës se po kujdeseni gjithmonë për RTQV-në”, i tha ai presidentit vizitues.
Një seri përpjekjesh diplomatike nga OKB-ja për të arritur një zgjidhje gjithëpërfshirëse kanë dështuar në zgjidhjen e mosmarrëveshjes prej dekadash midis turqve qipriotë dhe grekëve qipriotë.
Gjatë fjalimit të tij në sesionin e 77-të të Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së në Nju Jork vitin e kaluar, Erdoğan i kërkoi komunitetit ndërkombëtar të bëjë përpjekje për t’i dhënë fund shtypjes së turqve qipriotë dhe për të njohur zyrtarisht RTQV-në.
Ai gjithashtu kritikoi Greqinë për ndjekjen e “politikave diskriminuese dhe shtypëse” kundër pakicës myslimane turke.
Komentet e Erdoğanit u pranuan nga Presidenti i RTQV-së në atë kohë. “Ajo që na gëzoi shumë… ishte fjalimi i Erdoğanit në Kombet e Bashkuara. Erdoğan i bëri thirrje komunitetit ndërkombëtar që të “njohë RTQV-në”, shtoi Tatar.
Në një tjetër shenjë solidariteti, RTQV-ja u pranua në Organizatën e Shteteve Turke si anëtare vëzhguese nëntorin e kaluar, një zhvillim që u përshëndet nga Erdoğan si përfundimi i “fotos familjare” turke.
Vendimi i Türkiyes për të ndërhyrë ushtarakisht u parapri nga sulme etnike në fillim të viteve 1960 ndaj turqve qipriotë të cilët u detyruan të tërhiqeshin në enklavat për siguri. Në vitin 1974, një grusht shteti nga grekët qipriotë, që synonte aneksimin e ishullit nga Greqia, e shtyu Ankaranë të dërgonte trupa në ishull për të mbrojtur turqit qipriotë.
Vitet e fundit, ka pasur procese paqeje me ndërprerje, duke përfshirë një iniciativë të pasuksesshme në 2017 të mbajtur në Zvicër dhe të lehtësuar nga Türkiye, Greqia dhe Britania e Madhe si vende garantuese.
Në vitin 2004, administrata greke qipriote u pranua në BE. Rastësisht, po atë vit, grekët qipriotë penguan një plan të Kombeve të Bashkuara që synonte zgjidhjen e mosmarrëveshjes së gjatë.
Ndalja tjetër, Azerbajxhani
Praktika e vizitës në Azerbajxhan ka qenë një traditë e zakonshme për presidentin turk Erdoğan pas çdo fitoreje në zgjedhje.
Është një lidhje e formuar nga miqësia e Türkiyes ndër vite – që kur Ankaraja u rreshtua në anën e Azerbajxhanit gjatë luftës për çlirimin e Karabakut, duke i dhënë mbështetje të palëkundur politike dhe ushtarake Bakus.
Udhëtimi i fundit i Erdoğanit gjithashtu u fokusua në eksplorimin e mundësive të mëtejshme të bashkëpunimit në fazën e re të marrëdhënieve Türkiye-Azerbajxhan.
“Hapja e korridorit Zangezur (një korridor transporti që do t’i jepte Azerbajxhanit qasje të papenguar në Republikën Autonome të Nakhçivanit) do të çojë në forcimin e lidhjeve midis Türkiyes dhe Azerbajxhanit,” tha Erdoğan në takimin me presidentin e Azerbajxhanit Ilham Aliyev në Baku.
Erdoğan njoftoi gjithashtu hapin e përbashkët të Ankarasë dhe Bakut për të krijuar një universitet Türkiye-Azerbajxhan.
“Jam i sigurt se miqësia dhe vëllazëria jonë do të jenë në një nivel të lartë si gjithmonë në vitet e ardhshme”, tha presidenti Aliyev.
Bashkëpunimi i Ankarasë me Bakun tani është zhvendosur drejt përpjekjeve ndërmjetësuese për të vendosur një paqe të qëndrueshme midis Azerbajxhanit dhe Armenisë.
Si ndërmjetës, Türkiye ka negociuar me të dyja palët për të hapur rrugën për një zgjidhje harmonike dhe për të siguruar stabilitetin rajonal.
Kryeministri i Armenisë Nikol Pashinyan mori pjesë në ceremoninë e betimit të Erdoğanit si shenjë e zhvillimit të marrëdhënieve në kohët e fundit.
