Gjatë një samiti të jashtëzakonshëm muajin e kaluar, krerët e Organizatës së Shteteve Turke (OTS) – Türkiye, Azerbajxhani, Kazakistani, Uzbekistani dhe Kirgistani – përfunduan një marrëveshje për krijimin e Fondit të Investimeve Turke, një nismë e presidentit turk Recep Tayyip Erdoğan.
Më 30 maj Istanbuli u caktua selia e Fondit, i cili synon një integrim më të mirë ekonomik midis vendeve anëtare. Udhëheqësi i Kazakistanit dhe ish-Sekretari i Përgjithshëm i Organizatës së Shteteve Turke, Baghdad Amreyev, u emërua Presidenti i parë i Fondit.
Disa kanë argumentuar se OTS-ja do të përfundonte si një strukturë e stilit të FMN-së, duke u dhënë hua para shteteve që kanë nevojë për likuiditet. Megjithatë, Fondi ka për qëllim të promovojë zhvillimin ekonomik të vendeve anëtare të OTS-së, duke zgjeruar tregtinë e ndërsjellë dhe mbështetjen për aktivitetin ekonomik.
Çfarë është saktësisht Fondi i Investimeve Turke dhe si do të funksionojë ai?
Një vend në sistemin ekonomik global
Fondi është organizata e parë e përbashkët financiare e shteteve turke, që synon të fuqizojë tregtinë e ekonominë dhe të inicojë projekte të reja zhvillimore dhe sipërmarrëse.
Lidhja historike dhe gatishmëria për të ndërtuar së bashku të ardhmen e rajonit janë aspekte thelbësore që fuqizojnë Fondin e Investimeve Turke, thotë Yasar Sari, profesor i Shkencave Politike dhe Marrëdhënieve Ndërkombëtare në Universitetin Ibn Haldun.
“Ky është bashkëpunim mes disa shteteve të pavarura dhe sovrane, të cilat kanë një identitet të përbashkët dhe interesa të përbashkëta për të punuar së bashku për t’i hapur vetes një vend në sistemin ndërkombëtar”, tha Sari për TRT World.
Eksperti thekson gjithashtu vizionin afatgjatë të fondit për të paraqitur një alternativë ndaj Bankës Botërore dhe FMN-së për rajonin.
“Fondi Turk i Investimeve do të luajë rolin e Bankës Botërore, Bankës Aziatike për Zhvillim, Bankës Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim dhe Bankës Ndërkombëtare Aziatike të Investimeve në botën turke për të financuar projekte infrastrukturore ose zhvillimore,” thotë ai, duke shtuar se Fondi ka statusin e një organizate financiare ndërkombëtare.
Ekspertë të tjerë thonë se fonde të tilla investimi përgjithësisht ofrojnë një linjë kredie për projekte të ndryshme inovative, si investimet në nanoteknologji dhe energjinë e rinovueshme.
Aspekti zhvillimor duket se është prioriteti kryesor i fondit. “Objektivi kryesor i fondit është të japë kredi për korporatat, konsorciumet dhe NVM-të për projekte afatgjata”, thotë për TRT World Vugar Imanbeyli, Profesor i Historisë Politike dhe Marrëdhënieve Ndërkombëtare të Lindjes së Mesme në Universitetin Marmara.
Sari mendon se Fondi do të tërheqë forcën e tij nga identiteti i përbashkët i anëtarëve të kombinuar me vizionin ekonomik, i cili nga ana tjetër do të nxisë autonominë strategjike të shteteve turke.
“Kur ata arrijnë të kthejnë identitetin e tyre të përbashkët për të krijuar autonomi strategjike për veten e tyre kundër fuqive globale dhe një superfuqie në zhvillim, ata mund të veprojnë më lirshëm dhe të bëhen anëtarë më të respektuar të rendit të ri ekonomik global,” shton Sari.
Pavarësia ekonomike
Ky hap që çon në autonomi strategjike është thelbësor në realizimin e pavarësisë ekonomike të shteteve turke në të ardhmen e afërt.
Siç thekson profesor Sari, “Nëse anëtarët e OTS-së mësojnë të punojnë së bashku në fushat financiare dhe zhvillimore, ata do të jenë më të pavarur dhe më pak të varur (madje edhe të pavarura) nga institucionet financiare ndërkombëtare si FMN-ja. Por, kjo duhet të jetë afatgjatë.”
Prandaj, Fondi do të sigurojë një qasje alternative dhe më të lehtë në kredi dhe nuk do të lejojë që shtetet anëtare të shtrëngohen nga politikat shtrënguese të organizatave financiare globale si FMN-ja. Ai gjithashtu do të çlirojë anëtarët nga hegjemonia e kombeve të zhvilluara që kontrollojnë organizatat huadhënëse.
Në këtë mënyrë, shtetet turke të Azisë Qendrore nuk do të kapen mes Rusisë, Kinës dhe politikave të Perëndimit në rajon.
Profesori Sari, për shembull, mendon se në terma afatgjatë, OTS-ja mund të bëhet “një nga sfiduesit e hegjemonisë së vjetër ekonomike ndërkombëtare, siç po përpiqen të bëjnë edhe vendet e BRICS”.
Imanbeyli thotë se megjithëse korpusi fillestar prej 500 milionë dollarësh i Fondit “nuk është i krahasueshëm me fondet e tjera të investimeve, ai do të transformojë përvojën e shteteve turke për të punuar së bashku përmes projekteve të përbashkëta”.
Gjithashtu, ka një strukturë marrëdhëniesh johierarkike dhe një parim barazie në iniciativë, në të cilën çdo shtet anëtar ka një pjesë të barabartë – 20 për qind – të fondit dhe duhet të japë një kontribut të ngjashëm investimi.
Kryetari i Fondit do të ketë një mandat katërvjeçar. Bordi i guvernatorëve do të jetë përgjegjës për zgjedhjen e presidentit të ri si dhe për të vendosur periodikisht për mjaftueshmërinë e burimeve.
“Institucionalizimi i bashkëpunimit ekonomik në botën turke është një hap i rëndësishëm për shtetet turke që kanë lidhje historike, fetare, etnike dhe kulturore, i cili mungon prej vitesh”, thotë Imanbeyli.
Ai synon të zgjerojë horizontin e tij për të mbuluar vendet fqinje dhe bart fushat ekzistuese të bashkëpunimit dypalësh në ato shumëpalëshe për të mirën e rajonit.
Imanbeyli thekson se të kesh selinë në Istanbul do të ndihmojë në transferimin e përvojës dhe njohurive nga Türkiye në shtetet e tjera turke.
