Kur presidenti turk Recep Tayyip Erdoğan bëri thirrje për një kapitull të ri në marrëdhëniet me Bashkimin Evropian – si një kusht pro quo për të ndezur dritën jeshile të pranimit të Suedisë në NATO – aleatët e Ankarasë në Perëndim nxituan të përshëndesin vendimin e rëndësishëm.
Menjëherë pas kësaj, diskutimet e ngecura mbi anëtarësimin e Türkiyes në BE dhe Unionin Doganor u kthyen në tryezë.
Pas takimit të tij me Presidentin Erdoğan në margjinat e samitit të fundit të NATO-s në Lituani javën e kaluar, presidenti i Këshillit Evropian Charles Michel tha se ata “eksploruan mundësitë përpara për të rikthyer në plan të parë bashkëpunimin BE-Türkiye dhe për të ringjallur marrëdhëniet tona”.
Ai tha gjithashtu se Këshilli i ka kërkuar përfaqësuesit të lartë, Josep Borell, dhe Komisionit Evropian që të paraqesin një raport “me synimin për të vazhduar në një mënyrë strategjike dhe largpamëse” për hyrjen e propozuar të Türkiyes në BE.
Udhëheqësit perëndimorë, duke përfshirë presidentin e ShBA-së Joe Biden, shefin e NATO-s Jens Stoltenberg dhe kryeministrin suedez Ulf Kristersson, ishin gjithashtu të shpejtë për të njoftuar mbështetjen e tyre për ofertën e anëtarësimit të Ankarasë në BE, që filloi më 31 korrik 1959.
A po ndryshon drejtim politika e jashtme turke?
Pas miratimit të Erdoğanit për dërgimin e projektligjit të pranimit të Suedisë në NATO në Parlamentin turk dhe afrimit që pasoi me BE-në dhe ShBA-në, analistët kanë nxituar të sugjerojnë se Türkiye ka pësuar një “ndryshim boshti politik”, duke u larguar nga Rusia dhe duke u lidhur më ngushtë me “Perëndimin”.
Por, politika e jashtme e Ankarasë ka më shumë nga sa duket.
“Këto analiza do të thotë se nuk e njohin fare presidentin tonë (Erdoğan). Për ne të gjitha pozicionet janë të barabarta. Është një qasje reduksioniste të thuash se Türkiye po i afrohet Perëndimit apo Lindjes”, thotë zëdhënësi i AK Partisë Omer Celik, duke nënvizuar se komente të tilla nuk kuptojnë kompleksitetin e politikës së jashtme turke.
Në kohë kur është e qartë se pranimi i Suedisë në NATO nuk është një rezultat i dëshirueshëm për Moskën, deklaratat nga Kremlini tregojnë se Rusia i kupton vendimet e Türkiyes.
“Türkiyes ka detyrime ndaj NATO-s dhe ne jemi të vetëdijshëm për këtë”, tha zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov.
Erdoğan është në mesin e një grupi të vogël liderësh globalë që kanë mbajtur marrëdhënie të mira me Rusinë dhe Ukrainën, duke refuzuar të marrë anë në konfliktin që ka ndarë botën në dy blloqe.
Peskov nënvizoi ndjenjën e përbashkët të Ankarasë dhe Moskës se ndërsa të dyja palët kanë dallime, ato ndajnë gjithashtu shumë interesa të përbashkëta që i detyrojnë ata të punojnë së bashku.
“Është fakt se BE-ja dhe Türkiye ndajnë shumë interesa të përbashkëta strategjike, si “Deti i Zi, Rajoni i Menës, Ballkani, siguria në Mesdheun Lindor, projektet hidrokarbure, lufta kundër migrimit të parregullt, krijimi i korridorit të mesëm me Azinë, siguria energjetike evropiane dhe masat kundër terrorizmit”, thotë akademiku Talha Kose nga Universiteti Ibn Haldun.
Këto interesa nuk mund të anashkalohen kur shqyrtohen marrëdhëniet e Türkiyes me Rusinë.
Ana amerikane e medaljes
Pas takimit të tij me presidentin amerikan, Erdoğan tha se Türkiye po fillon një proces të ri me Uashingtonin.
Türkiye është përballur me presion nga aleatët e saj perëndimorë, veçanërisht nga ShBA-ja, për të vendosur sanksione kundër Rusisë për konfliktin në Ukrainë. Megjithatë, Ankaraja ka mbajtur një politikë neutrale ndaj Moskës.
Türkiye ka zgjedhur të ndjekë qasjen e saj, duke e lejuar atë të marrë një rol unik si ndërmjetës midis Ukrainës dhe Rusisë.
Kjo qasje nuk ka ardhur në kurriz të lidhjeve të Ankarasë me Uashingtonin dhe NATO-n, siç tregohet nga rezultati i samitit të Vilniusit.
Të dy liderët ishin duke buzëqeshur ndërsa Erdoğani i uroi fat Bidenit në zgjedhjet e ardhshme në ShBA.
Biden u përgjigj duke thënë se mezi priste të punonte me Presidentin Erdoğan në pesë vitet e ardhshme.
Ai falënderoi Erdoğanin për këtë udhëheqje dhe për realizimin e procesit diplomatik të anëtarësimit të Suedisë në NATO.
Afrimi midis Perëndimit dhe Türkiye tregon se Türkiye ka çimentuar efektivisht pozicionin e saj brenda aleancës, duke lënë një përshtypje të fortë në të gjitha vendet perëndimore dhe duke përforcuar perspektivën e saj në gjithë koalicionin.
Megjithatë, është e rëndësishme të theksohet se veprimet e Ankarasë nuk vijnë në kurriz të Moskës ose të Perëndimit, pasi Türkiye vazhdoi të lundronte politikën e saj të jashtme bazuar në interesat e saj.
Dhe Erdoğan mbetet i pozicionuar në mënyrë unike si i vetmi lider i NATO-s i aftë për të sjellë rusët dhe ukrainasit në tryezën e bisedimeve.
