Ministrja e Punëve të Jashtme e Bosnjës e Hercegovinës, Bisera Turkoviq qëndroi për në një vizitë zyrtare në Republikën e Türkiyes më 15-16 janar 2023.
Duke folur gjatë një konference të përbashkët për shtyp me Ministren e Jashtme të Bosnjë e Hercegovinës, Bisera Turkoviq në Ankara, ministri i Jashtëm i Türkiyes, Mevlüt Çavuşoğlu, se “disa shtete perëndimore e shohin Türkiyen si një rivale në Ballkan.”
Retorika rivale e përdorur nga Perëndimi gjithashtu sjell në mendje idenë se ka një lloj politike “tjetër” ndaj Türkiyes.
Türkiye rrit potencialin e saj të fuqisë së butë në Ballkan
Që nga vitet 2000, Türkiye është bërë një aktor i rëndësishëm rajonal në Ballkan për shkak të rritjes së saj ekonomike dhe aktivizmit të politikës së jashtme. Veçanërisht, lidhjet e ngushta historike dhe kulturore me vendet e Ballkanit i ndihmojnë Türkiyes të rrisë shpejt potencialin e saj në rajon. Procesi i ndërtimit të institucioneve të fuqisë së butë ka vazhduar me themele të forta dhe të qëndrueshme.
Shuma e asistencës financiare nga TIKA është rritur ndjeshëm në vitet e fundit, synimi i së cilës është të ofrojë asistencë teknike për vendet në procesin e tyre të zhvillimit që nga viti 1992.
Presidenca për turqit jashtë vendit dhe komunitetet e afërta (YTB), e themeluar në vitin 2010, është krijuar me detyrën e mbrojtjes së të drejtave dhe interesave të turqve dhe komuniteteve të lidhura jashtë vendit dhe kryerjen e aktiviteteve për ta. Gjithashtu, ofron bursa për mijëra të rinj në Ballkan.
Presidenca e Çështjeve Fetare (Diyanet) ka hapur disa atashe dhe zyra konsulence në Ballkan për të monitoruar aktivitetet e ndryshme që kanë në fokus Islamin. Përveç kësaj, ajo ndërton dhe restauron xhamitë. Diyaneti luan një rol aktiv veçanërisht në thellimin e marrëdhënieve të Türkiyes me popullsinë myslimane të Ballkanit.
Fondacioni Maarif themelon institucione moderne arsimore në Ballkan, nga shkollat fillore deri tek universitetet.
Instituti Yunus Emre luan një rol jetik në zhvillimin e marrëdhënieve kulturore midis Türkiyes dhe vendeve të Ballkanit. Ato janë të fokusuara në njohjen e popullatës ballkanike me gjuhën, kulturën dhe historinë turke. Institutet organizojnë kurse të gjuhës turke, aktivitete kulturore, konferenca shkencore dhe botojnë libra.
Këto instrumente të fuqisë së butë dhe më shumë nga komunat turke në industrinë televizive luajnë një rol jetik në zhvillimin e marrëdhënieve të mira midis Türkiyes dhe vendeve të Ballkanit që nga vitet 2000.
Megjithëse BE-ja dhe ShBA-ja kanë aktivitete të ngjashme në rajon, fakti që Türkiye është bërë një aktor me ndikim në rajon e bëri atë një çështje debati për shumë vende perëndimore.
Türkiye është ende një partner i fortë i bllokut euroatlantik
Disa vende perëndimore pretendojnë se Türkiye po minon stabilitetin e Ballkanit dhe integrimin euroatlantik dhe po ndjek hegjemoninë e saj si një alternativë ndaj integrimit në BE.
Megjithatë, ndryshe nga sa u tha, Türkiye është ende një partner i fortë i bllokut euroatlantik për faktin se është anëtare themeluese e Këshillit të Evropës, anëtare e NATO-s dhe kandidate për në BE. Prandaj, Türkiye, natyrisht, e konsideron të domosdoshëm integrimin e të gjitha vendeve të rajonit në institucionet euroatlantike dhe vazhdon të mbështesë përpjekjet e tyre në këtë drejtim.
Një nga prioritetet kryesore të Türkiyes është vendosja e paqes në Ballkan, të cilën BE-ja dhe ShBA-ja gjithashtu e duan. Kjo për shkakun se çdo destabilitet a konflikt në Ballkan do të ketë rreziqe dhe sfida të mëdha për Türkiyen dhe BE-në në aspektin ekonomik dhe të sigurisë.
Ndryshe nga shumë, Türkiye është një vend i besueshëm
Ndryshe nga aktorët e tjerë të mëdhenj ndërkombëtarë të përfshirë në rajon, Türkiye është një vend që ka fituar besimin e të gjitha etnive/komuniteteve të Ballkanit dhe takohet në mënyrë të barabartë me të gjitha palët e interesuara në baza të ndryshme. Ky është rezultat i parimeve të politikës së saj të jashtme: “pronësia rajonale” dhe “inkluziviteti”.
Türkiye ka deklaruar në mënyrë të përsëritur se respekton sovranitetin dhe integritetin territorial të shteteve të Ballkanit dhe gjithmonë ka inkurajuar dialogun dhe bashkëpunimin rajonal, siç kanë bërë edhe BE-ja e ShBA-ja.
Duke qenë kështu, Türkiye, BE-ja dhe ShBA-ja kanë interesa e synime të ndërsjella në rajon është shumë domethënëse. Sërish, kjo për shkakun se stabiliteti dhe prosperiteti në Ballkan është në interesin e përbashkët të Perëndimit dhe të Türkiyes së bashku.
Retorika perëndimore mund të vlerësohet e pajustifikueshme
Mevlüt Çavuşoğlu shton “Megjithatë, ne nuk e shohim askënd si rival, duke qenë se Ballkani ka nevojë për mbështetjen e të gjithëve. Prandaj, ne po ndërmarrim hapa konkretë për paqen dhe stabilitetin në Ballkan.”
Türkiye kohët e fundit ka përjetuar dallime politike me NATO-n dhe BE-në. Megjithatë, këto dallime nuk do të thotë se Türkiye është në një pozicion rival me Perëndimin. Duke ndihmuar dhe kontribuar në përpjekjet integruese të BE-së dhe mbështetjen e largët të ShBA-së në Ballkan, Türkiye, e cila ndodhet në udhëkryqin e Ballkanit, nuk është një vend rival ose një tjetër vend.
Fatkeqësisht, pavarësisht deklaratave konstruktive dhe aktiviteteve paqësore në Ballkan nga ana e Türkiyes, skepticizmi ndaj vendit nga ana e Perëndimit vazhdon, i cili mund të vlerësohet i pajustifikueshëm.
Mund të shihet se Türkiye luan një rol plotësues dhe balancues. Prandaj, ajo është pritur aq mirë në Ballkan, pavarësisht nga retorika provokuese e skeptikëve perëndimorë në lidhje me Türkiyen.
