Buyuknacar ishte një fshat piktoresk i vendosur lart në malet e provincës jugore turke të Kahramanmaraş derisa u fshi në mënyrë efektive nga harta nga tërmetet katastrofike të 6 shkurtit që morën jetën e dhjetëra mijëra njerëzve një muaj më parë.
Pak është ende duke qëndruar në vendbanimin që ishte shtëpia e 2.000 njerëzve përpara tërmeteve me magnitudë 7,7 dhe 7,6 ballë që goditën më 6 shkurt, epiqendra e tij vetëm 26 kilometra në jug.
Tërmeti dhe pasgoditjet e tij morën më shumë se 46.000 jetë në Türkiye që nga e hëna, sipas presidentit turk Recep Tayyip Erdoğan.
Më shumë se 5.000 u raportuan gjithashtu se kanë humbur jetën në Sirinë fqinje, duke e çuar numrin e përgjithshëm të viktimave në mbi 51.000.
Fatkeqësia mori jetën e 120 njerëzve në Buyuknacar, një fshat bujqësor i rrethuar nga male të thyera dhe lugina të harlisura të mbushura me lisa dhe pisha.
“Vetëm katër ose pesë shtëpi ende po qëndrojnë, por të gjitha janë të dëmtuara,” tha Ziya Sutdelisi, 53 vjeç, një ish-administrues i fshatit.
Türkiye shtrihet nëpër disa nga linjat e çarjeve më aktive në botë dhe nuk është e panjohur për lëkundjet e mëdha. Por, asnjëra nuk ka qenë aq e dëmshme a vdekjeprurëse në shekullin e kaluar të vendit.
Gruaja e Zijas, Kiymet, tha se fshatarët ndiheshin relativisht të sigurt në më shumë se 1.000 metra mbi nivelin e detit. “Më pas gjithçka u shkatërrua në pak sekonda,” tha ajo, e rrethuar nga rrënojat e shtëpive prej guri dhe betoni.
Të mbijetuarit që qëndruan prapa tani jetojnë në tenda, duke u pikëlluar dhe duke rijetuar tmerret e zgjimit në orët para agimit nga një tronditje që përmbysi miliona jetë.
Sutdelisi është ende i përhumbur nga gjëmimi i terrenit në lëvizje, në të cilin lëkundeshin ndërtesat si lavjerrës në errësirë. “Ishte sikur të kalonin 10 trena njëkohësisht”, tha ai.
Ringjallja e rajonit
Me rrugët për në blloqet e komunitetit, u deshën disa ditë që ndihma të arrinte tek ata, duke i detyruar familjet të kapnin rrugën e tyre nëpër rrënoja me dorë në kërkim të të dashurve të tyre të bllokuar.
Për shkak se ambulancat nuk mund t’i arrinin nëpër rrugët e dëmtuara dhe të mbuluara me borë, ata i çuan vetë të lënduarit në spitalet aty pranë.
“Për gjashtë ditë ishim 40 veta në një tendë të improvizuar. Ishte ftohtë dhe binte borë,” tha Kiymet.
Çdo familje tani ka tendën e saj të siguruar nga qeveria. Shtëpitë me kontejnerë po mbërrijnë që fshatarët planifikojnë t’ua caktojnë të moshuarve dhe më të rrezikuarve.
Por, asgjë nuk do të vendoset me vendosmëri ose nuk do të ndryshojë për të mbijetuarit e Buyuknacar derisa zyrtarët të kryejnë analiza tokësore për të përcaktuar nëse njerëzit do të lejohen të qëndrojnë këtu dhe të rindërtohen.
Disa ndërtesa të mbetura mund të rrëzohen nga një nga mijëra pasgoditjet që kanë goditur në gjithë Türkiyen përgjatë gjithë muajit. “Ne nuk do të guxonim të hynim brenda shtëpive,” tha fshatari Hulya Morgul. “Ata janë si armiqtë tanë”.
Presidenti Erdoğan është zotuar të rindërtojë rajonin jugor të vendit pas tërmeteve të fuqishme që goditën në fillim të këtij muaji. “Me përfundimin e aktiviteteve të heqjes së mbeturinave, ne po fillojmë rindërtimin dhe ringjalljen e rajonit tonë,” tha Erdoğan në një konferencë shtypi në provincën Kahramanmaraş, ku tërmetet kishin epiqendrën e tyre.
“Për pak muaj po fillojmë ndërtimin e 309 mijë shtëpive, duke përfshirë edhe shtëpitë e fshatit, në gjithë zonën e tërmetit”, shtoi ai. Presidenti paralajmëroi gjithashtu publikun se pasgoditjet po vazhdojnë dhe u bëri thirrje të shmangin hyrjen në ndërtesat e dëmtuara.
Të bashkuar në pikëllim dhe këmbëngulje, të mbijetuarit kanë krijuar lidhje të reja, të cilat ofrojnë një fije shprese. “Ne të gjithë kemi vuajtur, ne po ndihmojmë njëri-tjetrin,” tha Sutdelisi me një buzëqeshje ndërsa një berber nga qyteti i afërt i Gaziantepit i ofroi atij dhe dy të tjerëve qethje flokësh falas në vend të hapur. “Jeta duhet të vazhdojë për fëmijët tanë,” tha ai.
