Ekuinoksi pranveror konsiderohet dita e parë e pranverës në hemisferën veriore.
Termi ekuinoks vjen nga fjala latine "equinoxium", që do të thotë "barazi mes ditës dhe natës". Dhe vernal vjen gjithashtu nga latinishtja dhe do të thotë "pranverë".
Pse ndodh ekuinoksi pranveror?
Ekuinoksi i pranverës është një nga periudhat më të parashikuara të vitit. Është momenti kur lëmë dimrin pas dhe mund të shijojmë më shumë temperatura që do të bëhen gjithnjë e më të këndshme. Por, pse ndodh kjo? Cili është shpjegimi shkencor për këtë fenomen?
Toka rrotullohet përgjatë një linje imagjinare që shkon nga Poli i Veriut në Polin e Jugut. Quhet bosht dhe ky rrotullim është ai që na jep ditën dhe natën.
Megjithatë, boshti anon në 23.5 gradë, siç shpjegon NASA. Kjo e pozicionon një hemisferë të planetit që të marrë më shumë dritë dielli se tjetra për gjysmën e orbitës së vitit rreth diellit. Kjo mospërputhje në dritën e diellit është ajo që shkakton stinët.
Ekuinoksi në astronomi është çasti kohor kur qendra e Diellit mund të vëzhgohet drejtpërdrejt sipër ekuatorit tokësor. Dita e parë e pranverës do të zgjasë 12 orë e pesë minuta. Dielli do të lindë në orën 5 e 39 minuta.
Pranvera do të zgjasë deri më 21 qershor, kur me kalendar fillon vera. Por, llogaritja verore e kohës do të fillojë natën mes datës 25 dhe 26 marsit, kur akrepat e orës do të zhvendosen një orë para.
Si pritet pranvera ndër popuj?
Pranvera është një nga katër stinët më të buta, pas dimrit dhe verës paraardhëse.
Shqiptarët fillimin e pranverës e kanë të lidhur me tokën dhe punët e bujqësisë. Për vende si Türkiye dhe India ajo konsiderohet një feste familjare, ndërsa për popullin iranian ekuinoksi i pranverës shënon ditën e parë të vitit.
Qyteti i Zenicës, në veriperëndim të Sarajevës në Bosnjë dhe Hercegovinë, mban Cimburijadan e tij vjetore ose “Festivalin e Vezëve të fërguara” në ditën e parë të pranverës.
Nevruzi është Viti i Ri Persian. I njohur gjithashtu si Nauryz, Navruz ose Nowrouz, do të thotë “ditë e re”.
Nuk është rastësi që bie në ditën e parë të pranverës. Kalendari iranian është një kalendar diellor, që do të thotë se koha përcaktohet nëpërmjet vëzhgimeve astronomike, nga lëvizja e Tokës rreth diellit. Pra, dita e parë e vitit nis gjithmonë me ekuinoksin pranveror.
Është një festë e fillimeve të reja: duke uruar prosperitet dhe mirëseardhje të së ardhmes, duke hequr dorë nga e kaluara. Kjo është arsyeja pse familjet e përdorin këtë kohë për të pastruar thellë shtëpitë dhe dollapët e tyre dhe për të blerë veshje të freskëta.
Në Japoni, Dita e Ekuinoksit të Pranverës është një festë publike. Japonia është tërësisht e modernizuar, por njerëzit e saj ende u përmbahen traditave të vjetra, si vizita e varreve familjare dhe mbajtja e bashkimeve familjare për të shënuar ekuinoksin pranveror.
