Rrjeti i Organizatës Terroriste Fetullah Gulen (FETO), i cili orkestroi tentativën e mposhtur të grushtit të shtetit në vitin 2016, ka qenë një çështje e mprehtë për politikën e jashtme të Türkiyes.
Fetullah Gulen, i cili krijoi kultin e tij në fillim të viteve 1970, vdiq të dielën në Shtetet e Bashkuara, ku kishte qenë në ekzill personal prej vitesh.
Pavarësisht kërkesave të përsëritura të Ankarasë dhe provave që ajo kishte ndarë për aktivitetet e paligjshme të Gulenit, Uashingtoni refuzoi ta ekstradonte atë. Kjo prishi marrëdhëniet mes dy aleatëve të NATO-s.
FETO-ja vazhdon të përbëjë një kërcënim për komunitetin ndërkombëtar nga vendet ku operon shkolla dhe kompani të tjera.
Grupi terrorist i Gulenit kishte krijuar një perandori të gjerë institucionesh arsimore, kompani private, banka, media dhe shoqata civile brenda Türkiyes dhe vendeve të tjera. Ky zgjerim ishte në qendër të një plani të gjatë për të depërtuar dhe minuar ushtrinë, agjencitë e inteligjencës dhe gjyqësorin e Türkiyes.
Që nga grushti i dështuar i 2016-ës, i cili vrau më shumë se 250 njerëz dhe plagosi mijëra, shteti turk ka larguar anëtarët e FETO-s nga institucionet qeveritare. Ankaraja ka paralajmëruar gjithashtu aleatët që të ndërmarrin hapa të ngjashëm.
Grushti i dështuar
Natën e 15 korrikut 2016, tanket u rrotulluan nëpër urat mbi Ngushticën e Stambollit dhe avionët luftarakë qëlluan mbi civilët turq ndërsa Türkiye po kalonte një përpjekje dramatike për grusht shteti.
Hetimet e mëvonshme zbuluan se FETO-ja qëndronte pas përpjekjes për grusht shteti që synonte të rrëzonte qeverinë e zgjedhur në mënyrë demokratike.
Komplotuesit e grushtit të shtetit vendosën pozicione në pika strategjike në Istanbul dhe Ankara, duke përfshirë ura, ndërsa avionët luftarakë fluturues të ulët kaluan përpara, duke thyer barrierat e zërit dhe duke shkaktuar panik.
Ndërsa nata u zhvillua, figurat kryesore, duke përfshirë presidentin e Türkiyes, Recep Tayyip Erdoğan, u bënë thirrje qytetarëve të rezistojnë, duke çuar në një veprim të gjerë civil kundër grushtit të shtetit.
Përpjekja për grusht shteti u pengua përfundimisht, por jo pa humbje dhe trazira të konsiderueshme. Ajo rezultoi në 253 të vdekur civilë dhe mbi 2.700 të plagosur.
Më pas, autoritetet amerikane bënë një vesh të shurdhër ndaj kërkesave të Türkiyes për ekstradimin e Gulenit, i cili vdiq në moshën 82-vjeçare. FETO-ja ka përdorur ShBA-në si bazë të aktiviteteve të saj dhe prej nga operon qindra shkolla çarter dhe OJQ.
Rrjeti global i FETO-s
FETO-ja ka një prani të konsiderueshme ndërkombëtarisht, duke përfshirë shkollat private -- afërsisht 150 shkolla çarter në ShBA – dhe spitalet, të cilat shërbejnë si një burim të ardhurash për kultin kriminal.
Shkollat çarter të lidhura me FETO-n në ShBA po përdoren si për të mbledhur fonde, pasi heqin dollarët e taksapaguesve amerikanë, punësojnë ndjekësit e Fetullah Gulen dhe më pas bëjnë që mësuesit e FETO-s të lidhin një përqindje të konsiderueshme të të ardhurave të tyre me grupin terrorist.
Shkollat e FETO-s në ShBA janë përballur me sfida ligjore për keqmenaxhimin financiar, shpërdorimin e fondeve publike dhe për abuzimin me procesin e imigrimit.
Gjatë viteve, rrjeti terrorist ka mashtruar miliarda dollarë në paratë e taksapaguesve amerikanë.
Grupi ka operuar gjithashtu në disa vende të Bashkimit Evropian, përfshirë Gjermaninë. Ajo gjithashtu ka një prani të fortë në Ballkan, Azinë Qendrore dhe disa vende afrikane.
Disa nga aktivitetet e organizatës kanë nxjerrë në pah synimet e saj kriminale.
FETO-JA mashtron ushtrinë amerikane
Në një hetim në vitin 2020, u zbulua se një anëtar i FETO-s në ShBA ishte përfshirë në një komplot shumë milionë dollarësh për të mashtruar Pentagonin.
Një tregtar makinash turko-amerikan, Hurriyet Arslan, me lidhje me FETO-n në Nju Xhersi, u deklarua fajtor në gjykatën federale për rolin e tij në një komplot ndërkombëtar për të vjedhur miliona dollarë nga Departamenti i Mbrojtjes i ShBA-së.
Prokurori i ShBA-së Craig Carpenito tha se Arslan, një banor i Willingboros dhe me origjinë nga Türkiye, i cili mori nënshtetësinë amerikane në vitin 2011, komplotoi me shtetas turq në 2018 për të vjedhur para nga një kontratë e Departamentit të Mbrojtjes me vlerë më shumë se 23 milionë dollarë për karburantin e aviacionit që do të furnizohej nga një kompani në Korenë e Jugut.
Shkollat si terrene rekrutimi
FETO-ja ka përdorur shkollat për të rekrutuar dhe indoktrinuar të rinjtë ndërsa ndërtoi një kult rreth Gulenit.
Në Türkiye, FETO-ja shënjestron familjet e varfra për të përhapur agjendën e saj, por në vende të tjera, ajo është fokusuar në familjet me ndikim për të dërguar fëmijët e tyre në shkollat e saj.
Vlerësohet se rreth 1.000 institute arsimore janë në pronësi dhe menaxhuar nga FETO-ja në mbarë botën. Nxënësve që u është shpëlarë truri në këto shkolla dhe konvikte, organizata ndiqet nga afër gjatë gjithë jetës së tyre.
Grupi terrorist njihet për ndikimin ndaj ndjekësve të tij dhe marrjen e vendimeve vendimtare në lidhje me jetën e tyre personale dhe profesionale.
Dhe, nëse kjo nuk mjafton, atëherë rasti i vitit 2021 që përfshin abuzimin seksual të fëmijëve në një shkollë të lidhur me FETO-n në Orlando, ShBA, duhet të mjaftojë për t'i tronditur të gjithë. Drejtori i Shkollës Çarter të Shkencave në Orlando u arrestua pasi nuk raportoi abuzimin seksual në polici dhe u përpoq të mbyllte çështjen.
Kult i rrezikshëm: Një rrjet i fshehtë
Grupi përdor teknika të fshehta për ta ruajtur disiplinën, komunikimin dhe anonimitetin, thonë zyrtarët turq.
Anëtarët e FETO-s zotohen për besnikëri absolute ndaj Gulenit dhe përdorin aplikacione të koduara si ByLock dhe Tango për të koordinuar aktivitetet. Të njëjtat aplikacione u përdorën gjatë tentativës së grushtit të shtetit të 2016-ës në Türkiye.
Ata gjithashtu përdorin bankënota një dollar me numra serialë specifikë si simbole të gradës dhe komunikojnë përmes emrave të koduar.
Mesazhet e fshehta të FETO-s shpesh fshihen në fjalimet publike të Gulenit, duke i mundësuar organizatës të veprojë nën maskën e aktivitetit fetar.
Kjo fshehtësi e bën sfidues për agjencitë e inteligjencës gjurmimin e veprimeve të tyre, duke theksuar ndikimin e rrezikshëm të grupit, veçanërisht brenda institucioneve shtetërore. Türkiye i ka kërkuar komunitetit ndërkombëtar të njohë rreziqet e sigurisë të paraqitura nga FETO-ja.
Të arratisurit e FETO-s
Procedurat penale të përhapura që Anakra kreu në vitet e fundit pothuajse e kanë shkatërruar FETO-n brenda Türkiyes.
Autoritetet turke kanë arrestuar mijëra anëtarë të FETO-s, por qindra kanë arritur gjithashtu të largohen nga Türkiye në ShBA dhe vendet evropiane.
Përpjekjet e bashkërenduara dhe këmbëngulëse me misionet e huaja turke ndihmuan në ekspozimin e objektivit real të FETO-s dhe natyrës së saj kulti ndaj zyrtarëve të vendeve të tjera.
Rreth 136 individë nga 31 vende janë ekstraduar në Türkiye ose janë dëbuar nga vendet e tyre pritëse me kërkesë të Ankarasë.
Sipas zyrtarëve turq, rreth 16 për qind e anëtarëve të arratisur të FETO-s besohet se banojnë në ShBA dhe 23 për qind në Gjermani.
Vrasja e ambasadorit rus
Ish-ambasadori i Rusisë në Türkiye, Andrey Karlov, u qëllua për vdekje nga polici Mevlut Mert Altintas jashtë detyrës, në Ankara më 19 dhjetor 2016.
Gulen, i cili jetoi në shtetin amerikan të Pensilvanisë pasi u largua nga Türkiye me një pasaportë false në vitin 1999, ishte i lidhur me atentatin.
Autoritetet turke theksuan se vrasja ishte një akt provokimi që synonte të sabotonte marrëdhëniet midis Türkiyes dhe Rusisë.
Ai incident u lidh gjithashtu më vonë me një komplot të FETO-s për të shkaktuar një luftë midis Türkiyes dhe Rusisë.
