Sudani po përballet me një nga krizat më të rënda humanitare në botë.
Ky konflikt ka rezultuar me mbi 24.000 të vdekur, 33.000 të plagosur dhe shpërnguljen e 14 milionë njerëzve. Më shumë se 25 milionë individë kanë nevojë për ndihmë humanitare, me mbi 750.000 që vuajnë nga uria akute.
Që nga prilli 2023, Sudani është përfshirë në një luftë civile që filloi si një luftë për pushtet midis ushtrisë kombëtare dhe Forcave të Mbështetjes së Shpejtë paraushtarake, duke e lënë vendin kryesisht të shkëputur nga bota e jashtme.
Një konflikt që solli mizori dhe krime lufte, duke përfshirë përdhunimin masiv dhe spastrimin etnik.
Në konfliktin aktual, RSF-ja ka marrë kontrollin e pjesëve të mëdha të Sudanit, përfshirë Darfurin Perëndimor, ku akuzohet se ka kryer vrasje etnike kundër popullit Masalit me ndihmën e milicive arabe.
Forcat e Mbështetjes së Shpejtë të Sudanit (RSF) dhe aleatët kanë kryer nivele "tronditëse" të abuzimit seksual, duke përdhunuar civilë dhe duke i përdorur gratë si skllave seksi.
Viktimat variojnë nga tetë deri në 75 vjet, sipas raportit të misionit faktmbledhës të OKB-së, me shumicën e dhunës seksuale të kryer nga RSF-ja dhe milicia aleate arabe në një përpjekje për të terrorizuar dhe dënuar njerëzit për lidhje të perceptuara me armiqtë.
Si rezultat, sipas raporteve të grupeve të të drejtave dhe aktivistëve, rreth 130 gra i janë drejtuar vetëvrasjes masive për t'i shpëtuar kërcënimit të përdhunimit nga milicia e Forcave të Mbështetjes së Shpejtë (RSF). Aktivistët pretendojnë se numri aktual mund të jetë edhe më i lartë.
Është interesante se raportet hetimore dhe të dhënat e armëve zbulojnë se Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Arabia Saudite po mbështesin RSF-në e Sudanit duke ofruar armatim të avancuar dhe mbështetje financiare për të zgjeruar ndikimin e tyre në rajon.
Dëshmitë e mbështetjes së Emirateve të Bashkuara Arabe dhe Saudite për RSF-në e Sudanit përfshijnë raporte nga gazetarë investigativë, të dhëna për tregtinë e armëve dhe dokumente të zbuluara.
Për shembull, RSF-ja ka qenë e pajisur me armatime të sofistikuara që shpesh gjurmohen në këto vende dhe Emiratet e Bashkuara Arabe janë raportuar se mbështesin financiarisht RSF-në si pjesë e ndikimit të saj në Sudan dhe në rajonin më të gjerë.
Për më tepër, dislokimi i trupave të RSF-së në Jemen së bashku me koalicionin e udhëhequr nga Arabia Saudite është dokumentuar si pjesë e kësaj rreshtimi, megjithëse dokumentacioni i drejtpërdrejtë i transaksioneve mbetet i paktë për shkak të natyrës së fshehtë të një mbështetjeje të tillë.
Zhvendosje masive
Lufta në Sudan ka zhvendosur më shumë se 14 milionë njerëz, ose rreth 30% të popullsisë, që kur shpërtheu mbi një vit më parë, duke krijuar krizën më të madhe në botë të zhvendosjes këtë vit, sipas Organizatës Ndërkombëtare për Migracionin.
Prej tyre, 11 milionë janë të zhvendosur brenda vendit dhe 3,1 milionë kanë ikur në vendet fqinje. Numri i të zhvendosurve ishte rritur me 200.000 që nga shtatori.
Shifrat e reja tregojnë se mbi gjysma e 11 milionë të zhvendosurve – ose 5,8 milionë – janë fëmijë nën 18 vjeç dhe mbi një e katërta – ose 2,8 milionë – janë fëmijë të moshës nën pesë vjeç.
Agjencia e OKB-së për refugjatët raportoi së fundmi se 71 për qind e njerëzve që zhvendoseshin në Çad dëshmuan se i kishin mbijetuar shkeljeve të të drejtave të njeriut, duke i përshkruar nivelet e traumës mes refugjatëve si "shkatërruese".
Duke e quajtur atë rrugë të arratisjes "të rrezikshme dhe çnjerëzore", Dominique Hyde, drejtori i marrëdhënieve të jashtme në UNHCR, tha në një konferencë të OKB-së në Gjenevë se shkeljet e të drejtave të njeriut ndaj refugjatëve të Sudanit "nuk janë të rralla".
Shkatërrimi i infrastrukturës dhe shpërthimi i sëmundjeve
Populli sudanez po përballon uri akute, me më shumë se 750.000 njerëz që vuajnë nga pasiguria katastrofike ushqimore, mes shpërthimit të një "makthi sëmundjesh" që përhapet me shpejtësi, duke përfshirë kolerën, malarinë, ethet e dengës, fruthin dhe rubeolën.
Kjo komplikohet nga një "makth i infrastrukturës së shembur", përmes rrugëve të furnizimit, transportit, prodhimit bujqësor, sistemeve të ujit dhe kanalizimeve që janë ndalur.
Që nga fillimi i luftës, furnizimet me ndihma janë grabitur, punonjësit humanitarë janë sulmuar dhe agjencitë ndërkombëtare po përballen me barriera burokratike për të hyrë në Portin e Sudanit, që kontrollohet nga ushtria.
Për më tepër, konflikti ka thelluar krizën ekonomike të Sudanit. Gati gjysma e popullsisë është e papunë dhe paundi sudanez ka humbur mbi 50% të vlerës së saj.
Në kryeqytetin e Sudanit, fabrikat, bankat dhe dyqanet e grabitura kufizojnë aksesin në mallra, shërbime dhe para. Ndërprerjet e shpeshta të internetit dhe komunikimit shtojnë izolimin.
Të paktën 10.400 shkolla janë mbyllur në zonat e konfliktit, duke lënë 19 milionë fëmijë jashtë shkollës dhe në rrezik abuzimi ose shfrytëzimi.
Ndërkaq, 70% e objekteve shëndetësore janë aktualisht jashtë shërbimit, duke nxitur përhapjen e shpërthimeve të sëmundjeve si kolera, malaria dhe ethet e dengës.
Përpos katastrofës së shkaktuar nga lufta civile Sudani është përfshirë në përmbytje ekstreme në gusht të 2024, duke e drejtuar vendin sërish në zhvendosje masive.
Ndërsa luftimet janë përhapur në 13 nga 18 shtetet e Sudanit, përpjekjet për negociata mes dy forcave të sundimit kanë dështuar. Të dy udhëheqësit kanë refuzuar të nënshkruajnë një marrëveshje paqeje pavarësisht përpjekjeve të ShBA-së dhe Arabisë Saudite për të ndërmjetësuar përfundimin e konfliktit.
Ndërkohë, edhe Türkiye ka luajtur një rol diplomatik dhe humanitar në konfliktin e Sudanit, duke ofruar ndërmjetësimin midis fraksioneve ndërluftuese dhe ofrimin e ndihmës urgjente për qytetarët. Presidenti Erdoğan ka kontaktuar me Forcat e Armatosura Sudaneze (SAF) dhe Forcat e Mbështetjes së Shpejtë (RSF), duke kërkuar dialog dhe përfundimin e dhunës.
