Efektet shkatërruese të pandemisë Covid-19 kanë çuar në humbjen e deri në 286.000 jetëve të fëmijëve nën moshën 5 vjeç, për shkak të ndërprerjeve të rënda në dërgimin e ushqimit dhe ilaçeve, mbyllja e klinikave shëndetësore dhe vonesat në programet e vaksinimit të fëmijëve.
Nuk ka pasur përparim të rëndësishëm në standardet e jetës dhe të drejtave të fëmijëve në gjithë botën gjatë dekadës së fundit, thuhet në raportin e Organizatës Ndërkombëtare të të Drejtave të Fëmijëve KidsRight, Indeksi i të Drejtave të Fëmijëve (IDF), për vitin 2022 në bashkëpunim me Universitetin Erasmus të Roterdamit.
Indeksi i të Drejtave të Fëmijëve është renditja e parë dhe e vetme që mat çdo vit se si respektohen të drejtat e fëmijëve në mbarë botën.
Ndryshimet klimatike gjithashtu do të ndikojnë rëndë në një miliard nga gjeneratat e ardhshme të botës - gjysma e të gjithë fëmijëve në mbarë botën - gjatë dhjetë viteve të ardhshme.
Në përvjetorin e 10-të, Raporti i IDF-së ka zbuluar gjithashtu se efektet shkatërruese të pandemisë Covid-19 kanë çuar në humbjen e deri në 286.000 jetëve të fëmijëve nën moshën 5 vjeç, për shkak të ndërprerjeve të rënda në dërgimin e ushqimit dhe ilaçeve, mbyllja e klinikave shëndetësore dhe vonesat në programet e vaksinimit të fëmijëve.
Situata gjithashtu mund të jetë shumë më e keqe se sa u mendua në fillim kur të realizohet ndikimi i plotë i pandemisë Covid-19.
Themeluesi dhe kryetar i KidsRights, Marc Dullaert, u bërri thirrje qeverive në mbarë botën të përqendrojnë përpjekjet në investimin te fëmijët dhe të ardhmen e tyre për përmirësimin e planetit.
“Raporti i këtij viti është alarmues për brezat tanë të tanishëm dhe të ardhshëm të fëmijëve. Nuk ka pasur asnjë përparim të rëndësishëm në standardet e jetës së fëmijëve gjatë dekadës së fundit, dhe mbi të gjitha mjetet e jetesës së tyre janë ndikuar rëndë nga pandemia Covid-19.
Një klimë që ndryshon me shpejtësi po kërcënon tani të ardhmen e tyre dhe të drejtat e tyre themelore. Ndërsa qeveritë në mbarë botën takohen për COP27 këtë vit, duhet të merren vendime për të investuar dhe për të vepruar tani për të ndërmarrë veprime jetike për ndryshim”, tha Dullaert.
Raporti shfaq stagnim dhe rënie të lehtë
Një dekadë e raportit IDF-së zbulon një pamje statike, ku shumë vende kanë mbetur në të njëjtat “grupe” të performancës së përgjithshme të kombeve, pasi performanca e tyre e përgjithshme ka mbetur e krahasueshme gjatë dhjetë viteve të fundit. Krahas kësaj, situata në grupin e vendeve të renditjes më të ulët si Afganistani, Republika Demokratike e Kongos ose Papua Guinea e Re ka rënie.
Megjithatë, disa vende kanë bërë përparim të qartë gjatë dekadës së fundit në fushat specifike të matura në raport - jeta, shëndeti, mbrojtja dhe mjedisi i përshtatshëm për të drejtat e fëmijëve - si Angola për të drejtën për jetë, ose Bangladeshi për të drejtën për shëndet. Megjithatë, vende të tjera kanë dëshmuar një rënie të qartë, si Nigeria në raportin e vdekshmërisë së nënave dhe Mali i Zi në nivelet e imunizimit të fëmijëve.
Deri në 286.000 fëmijë nën moshën pesë vjeç vdiqën për shkak të efekteve indirekte të recesioneve në lidhje me pandeminë Covid-19, për shkak të ndërprerjeve në dërgesat e ushqimit dhe të ilaçeve, mbylljes së klinikave shëndetësore dhe ndërprerjeve të programeve të vaksinimit gjatë bllokimeve.
25 milionë fëmijë nën moshën një vjeç nuk kanë marrë vaksinat bazë – numri më i lartë që nga viti 2009 – ndërsa numri i fëmijëve plotësisht të pavaksinuar është rritur me 5 milionë që nga viti 2019.
Për herë të parë në dy dekada, numri i fëmijëve që punojnë është rritur në 160 milionë, që përfaqëson një rritje prej 8.4 milionë gjatë 4 viteve.
Në pothuajse tri të katërtat (72 për qind) e 130 vendeve të anketuara në vitin 2020, shërbimet e shëndetit mendor për fëmijët dhe adoleshentët u ndërprenë dhe një vlerësim i fundit parashikon një humbje prej 17 trilion dollarësh në fitimet gjatë gjithë jetës së brezit të sotëm të nxënësve të shkollave nëse nuk ndërmerren urgjentisht veprime korrigjuese.
Kërcënimi global i ndryshimeve klimatike
Raporti i IDF-së për vitin 2022 ka arritur gjithashtu në përfundimin se ndryshimet klimatike përfaqësojnë një rrezik të qartë dhe të pranishëm, pasi afër gjysma e të gjithë fëmijëve në botë (1 miliard) janë në rrezik jashtëzakonisht të lartë për t’u prekur seriozisht.
Më shumë se një e treta e fëmijëve në botë (820 milionë) janë tashmë shumë të ekspozuar ndaj valëve të të nxehtit, ndërsa më shumë se një në gjashtë (400 milionë) fëmijë janë të ekspozuar ndaj cikloneve. Është shqetësuese se gati 90 për qind e të gjithë fëmijëve anembanë globit janë gjithashtu subjekt i ndotjes së ajrit.
Me ndryshimin e klimës që vazhdon të intensifikohet, situata është e zymtë për brezat e ardhshëm të botës në dekadën e ardhshme.
Renditja vjetore
Në vitin 2022, Islanda vazhdon të jetë në krye të Raportit të IDF-së, gjë që ka qenë rasti për katër vitet e fundit, ndërsa Çadi mbetet vendi me pikët më të ulëta në Raportin e Indeksit.
Zvicra pësoi një rënie të ndjeshme në renditjen e saj të përgjithshme këtë vit, duke zbritur nga e dyta në të 31-ën, për shkak të zbatimit të pamjaftueshëm nga vendi të parimit të “interesit më të mirë të fëmijës” në vendimet që prekin fëmijët, si dhe rezultatin e saj në zbatimin të drejtat e fëmijëve dhe për të drejtat ekonomike, sociale dhe kulturore për ta bërë këtë “në masën maksimale të burimeve të tyre në dispozicion”.
Përderisa raporti ka zbuluar çështje të rëndësishme për fëmijët në nivel global, ka pasur gjithashtu shenja të progresit pozitiv në vende, në lidhje me fushat specifike të matura.
E drejta për të jetuar
Angola ka përmirësuar ndjeshëm rezultatin e saj për “të drejtën për jetë” të fëmijëve gjatë dekadës së fundit, pasi vdekshmëria e saj nën pesë vjeç është përgjysmuar, krahas niveleve të vdekshmërisë amtare, ndërsa jetëgjatësia në lindje është rritur me dhjetë vjet, ose gati 20 për qind. Kjo ka të ngjarë të jenë rezultate i politikës së qëllimshme të qeverisë, siç u shpjegua nga qeveria e Angolës në raportin e fundit shtetëror që i paraqiti Komitetit të KDF-së.
Nga ana tjetër, Nigeria ka rënë ndjeshëm në të njëjtëm fushë, pasi raporti i saj i vdekshmërisë është rritur ndjeshëm nga 550 në 920 për 100.000 lindje të gjalla.
E drejta për shëndet
Një shembull jashtëzakonisht pozitiv në fushën e ‘së drejtës për shëndet’ në raportin e këtij viti është Bangladeshi, falë përpjekjeve të qëllimshme të politikës së qeverisë për të forcuar të dhënat shëndetësore të popullsisë së saj të fëmijëve, me një theks të veçantë në kanalizimet.
Gjatë dhjetë viteve të fundit, Bangladeshi ka reduktuar numrin e fëmijëve nën peshë nën pesë vjeç me pothuajse 50 për qind, ndërsa përqindja e popullsisë së tij që përdor ujë të pijshëm të përmirësuar u rrit nga 85 për qind në 98 për qind.
Gjatë dhjetë viteve të fundit, Bangladeshi ka reduktuar numrin e fëmijëve nën peshë nën pesë vjeç me pothuajse 50 për qind, ndërsa përqindja e popullsisë së tij që përdor ujë të pijshëm të përmirësuar u rrit nga 85 për qind në 98 për qind.
E drejta për mbrojtje
Gjatë dhjetë viteve të fundit, Bolivia ka arritur reduktime të konsiderueshme në incidencën e punës së fëmijëve pothuajse të përgjysmuar, ndërsa regjistrimet e lindjeve u përmirësuan për të përfaqësuar 92 për qind të fëmijëve të vendit, siç raportohet për shkak të stimujve monetarë të tillë si programi i kushtëzuar i transfertave të parave sociale të vendit.
Një rritje e konsiderueshme e shkallës së lindshmërisë së adoleshentëve në Irak, nga 70 në 240 për 100.000 vajza të reja të moshës 15 deri në 19 vjeç, ka ulur rezultatin e saj në fushën e “së drejtës për mbrojtje”. Mungesa e qasjes në shërbimet e shëndetit riprodhues përmendet si një shkak i mundshëm.
E drejta e mjedisit
Që nga viti 2013, 4 shtete kanë përmirësuar ndjeshëm treguesit brenda këtij domeni, ku 12 vende të vendosura në Lindjen e Mesme kanë treguar një përmirësim të ndjeshëm gjatë dhjetë viteve të fundit.
Përpjekjet e Omanit në vitet e fundit për të bashkëpunuar me OKB-në kanë ndihmuar në përmirësimin e rezultatit të tij në këtë fushë, gjë që ka ardhur kryesisht për shkak të zhvillimit të buxheteve që ndahen posaçërisht për të drejtat e fëmijëve dhe arsimin. Megjithatë, mbeten shqetësime për ndalimin dhe ngacmimin arbitrar të aktivistëve të shoqërisë civile në vend, gjë që ka çuar gjithashtu në një rënie të rezultatit të saj në Bashkëpunimin Shtet-Shoqëri Civile.
KidsRights është një organizatë joqeveritare ndërkombëtare që promovon mirëqenien e fëmijëve shumë të cenueshëm në gjithë botën dhe mbron realizimin e të drejtave të tyre. Indeksi i të Drejtave të Fëmijëve është prodhuar në bashkëpunim me Universitetin Erasmus të Roterdamit.
