Hasbara është një term hebraik që fjalë për fjalë do të thotë “shpjegim”, por në terminologjinë sioniste nënkupton marrëdhëniet publike ose propagandën. Një ministri e Hasbarës u krijua në 1974 me Shimon Peres (i cili më vonë u bë Kryeministër dhe më pas President i Izraelit) në krye.
Ajo u shpërbë në 1975, por hasbara ka mbetur një politikë jetike izraelite që ka qenë në qendër sa herë që Izraeli është përfshirë në një konflikt të madh – duke përfshirë pushtimin e Libanit të vitit 1982, intifadën (kryengritjen) e vitit 1987 dhe intifadën e dytë të vitit 2000.
Në vitin 2009, pas sulmit në Gaza të njohur si “Operacioni Cast Lead”, ministria u ringjall si Ministria e Çështjeve të Diasporës. Hasbara ka një shtrirje globale pjesërisht sepse vetë lëvizja sioniste është e rrjetëzuar dhe e organizuar në më shumë se 30 vende.
Propaganda “horizontale, hip”
Evolucioni i hasbarës ka qenë një temë për një gamë të gjerë organesh sioniste, përveç ish-ministrisë Hasbara dhe Ministrisë së Punëve të Jashtme. Këto përfshijnë grupe të krijuara dhe të drejtuara nga qeveria, si dhe një mori grupesh të mendimit, grupe lobimi dhe veshje të lëvizjes sioniste.
Një vend kyç për zhvillimin e strategjisë ndërkombëtare hasbara ka qenë Forumi Global për Luftën kundër Antisemitizmit – një grup i krijuar në vitin 2000 i cili ka mbajtur konferenca periodike në Izrael dhe gjetkë.
Në një konferencë të vitit 2009, grupi i punës për “Delegjitimimin e Izraelit: ‘Bojkot, Shpërblim dhe Sanksione’” argumentoi se “lufta” kundër BDS-së duhet të jetë “Horizontale, Hip dhe Histerike”.
Strategjia përfshinte “ca koordinim qendror” nëpërmjet një “dhome lufte”. “Dhoma e luftës” është një hapësirë koordinuese e provuar për herë të parë në Universitetin Reichman në Herzliya (i njohur më parë si Qendra Ndërdisiplinore), i vetmi universitet privat në Izrael.
Ideja pas një dhome lufte u formua pas luftës së Libanit të vitit 2006 dhe u zbatua si pjesë e Operacionit Cast Lead në dhjetor 2008 nëpërmjet një bashkëpunimi midis universitetit, ministrisë së jashtme dhe grupit të lobit StandWithUs, i cili ka qenë financuar nga qeveria izraelite.
Por, ky koordinim nga dhe me qeverinë duhej të kamuflohej dhe fshihej nga një strategji “në bazë” në mënyrë që fushata hasbara të portretizohej si e pavarur nga qeveria, edhe pse nuk ishte kështu.
“Ne nuk duhet të harrojmë,” vuri në dukje grupi i punës , “rëndësia e netroots në luftimin e BDS-së. Lufta duhet të jetë horizontale dhe jo hierarkike – ajo që ne e quanim ‘bazë’ duke fuqizuar studentët e kolegjit për t’u përfshirë duke përdorur aftësitë e tyre, mediat e tyre, rrjetet e tyre për të kundërshtuar.”
Grupi i punës vazhdoi të shpjegonte se “lufta duhet të jetë ‘hip’, e rrënjosur në gjuhën dhe zakonet e shekullit XXI, duke paraqitur një festë të përditësuar, emocionuese dhe relevante të Izraelit modern”.
Ndër mënyrat për ta bërë këtë ishte tregtimi i seksualitetit femëror dhe hyrja plotësisht në botën e rrjeteve sociale. Të dyja filluan në të njëjtën kohë, me urdhër të Konsullatës së Izraelit në Nju Jork.
Sesioni fotografik i IDF “Lad mag”
Një nga sipërmarrjet më të hershme ishte përhapja e fotografive të vitit 2007 “Gratë e Forcave të Mbrojtjes të Izraelit”, një tipar i katër vajzave të reja të bukura që kishin shërbyer në IDF në revistën për meshkuj Maxim. Ky funksion ishte inkurajuar nga konsullata izraelite në Nju Jork. Fushata u pagua pjesërisht nga Lidhja e Miqësisë Amerikano-Izraelite dhe Israel21C . Të dyja këto grupe proizraelite financohen nga fondacionet sioniste në ShBA dhe gjetkë.
Veçoria u prezantua nga Maxim si më poshtë: “Ato janë të mrekullueshme dhe mund të shkëputin një Uzi në sekonda. A janë gratë e Forcave të Mbrojtjes izraelite ushtarët më seksi në botë? Katër pjesëtarë të forcave pushtuese u paraqitën dhe ata u identifikuan vetëm me emra.
Yarden tha se “praktika e synuar ishte aktiviteti i saj i preferuar”. Ajo shtoi, “Më pëlqente të gjuaja M-16… Dhe isha e mirë në goditjen e objektivave.” Më pas ajo iu bashkua Amanit, korpusit të inteligjencës ushtarake të Izraelit.
Nivit tha: “Puna ime ishte sekrete... Unë nuk mund të flas për të përveçse të them se kam studiuar pak arabisht!”
Një pjesëmarrëse e tretë ishte Gal: “Kam mësuar gjimnastikë dhe kalistenikë... Ushtarët më donin sepse i bëra të aftë.” Gal përmendet si një “ish-Miss Izraeli” dhe është sigurisht Gal Gadot, tani një yll filmi dhe një propagandiste e famshme sioniste.
Izraeli thuhet se ishte aq i kënaqur me këtë çështje sa që Ministria e Punëve të Jashtme mbajti një ngjarje për të festuar publikimin e saj, e plotësuar me një paraqitje nga Gal Gadot.
Karriera e Gadot më pas u ngrit në masën që ajo u mbajt nga markat luksoze dhe konsumatore si Gucci, Revlon dhe Reebok. Në vitin 2016, ajo luajti Wonder Woman në filmin hollivudian me të njëjtin emër. Një vëzhgues shkroi: “Jam i pikëlluar që shoh një ekskluzivitet narrativ që e kam dashur që nga fëmijëria e njollosur nga zhytja e drejtpërdrejtë në gjakmarrjen antipalestineze.”
David Dorfman, i cili në atë kohë ishte këshilltar për media në konsullatën në Nju Jork, u citua nga BBC: “Meshkujt në atë moshë nuk kanë asnjë ndjenjë ndaj Izraelit në një mënyrë ose në një tjetër, dhe ne e shohim këtë si problem, kështu që ne doli me një ide që do të ishte tërheqëse për ta.”
“Izraeli është i prirur,” raportoi Guardian, “të shesë veten si një vend perëndimor me plazhe dhe klube nate në vend të një vendi plot me zelltarë fetarë, i cili ka qenë në një gjendje të përhershme të jashtëzakonshme që nga krijimi i tij”.
Si shembull tjetër, në vitin 2016, VICE drejtoi një projekt fotografik, i cili pa dyshim u pastrua nga IDF-ja, që përfshinte një seri portretesh të shkrepura nga një ish-ushtar izraelit, të cilin e përshkroi si një “seri intime” që përshkruan “feminitetin sfidues të ushtarëve”.
Strategjia e mediave sociale
Një tjetër fushatë hasbara përfshin strategjinë e mediave sociale të IDF-së, e cila filloi në 2007 me MySpace dhe Facebook. The Guardian ia atribuoi atë politikë David Saranga, atëherë Konsulli për Media dhe Çështjet Publike në konsullatën izraelite në Nju Jork. Saranga tani është kreu i Digital në Ministrinë e Punëve të Jashtme të Izraelit në Tel Aviv.
Elementi tjetër u fokusua në Youtube nga viti 2008, “kur ata filluan të postonin pamjet e sulmeve ajrore në kanalin e tyre zyrtar”. Më vonë, IDF-ja u degëzua në media të tjera sociale duke përfshirë Flickr, Instagram dhe TikTok.
IDF-ja krijoi një llogari në Flickr në vitin 2010. Ndër koleksionet e imazheve është një album “Gratë e IDF-së” i cili u krijua në 2018 dhe përmban personelin e forcave pushtuese femra pothuajse ekskluzivisht me uniformë.
Llogaria e IDF-së në Instagram duket se është hapur në vitin 2012. Sot ajo ka rreth 1,3 milion ndjekës. Në vitin 2016 u raportua se “Një llogari në Instagram ku ushtarët e bukur izraelitë shfaqin fotot e tyre seksi ka tërhequr dhjetëra mijëra ndjekës”.
Llogaria e titulluar “Vajzat e nxehta të ushtrisë izraelite” u shpërnda në gjithë shtypin tabloid në Mbretërinë e Bashkuar së bashku me disa fotografi të grave “të nxehta”. Llogaria tani nuk funksionon, por që atëherë IDF-ja iu bashkua Twitterit përmes llogarisë @IDFSpokespercon në tetor 2018.
Llogaria në TikTok e IDF-së u krijua në vitin 2020. Deri në vitin 2021, ajo “kishte mbledhur më shumë se 90.000 ndjekës”. Sot ajo ka rreth 373.300 ndjekës.
Në vitin 2021, revista Rolling Stone analizoi përdorimin e TikTok nga IDF-ja për të postuar ato që quheshin “kurthe të etjes” - të përcaktuara si “një veprim, imazh ose deklaratë e krijuar për të tërhequr vëmendjen seksuale”.
Siç shkroi në të njëjtin vit Alainna Liloia: “Propaganda izraelite në mediat sociale thekson bukurinë dhe feminitetin e ushtarëve femra për të shkëputur vëmendjen nga krimet e dhunshme që Izraeli po kryen kundër palestinezëve”.
Ministria e Çështjeve Strategjike
Hasbara dhe fushata kundër BDS-së u bënë veçanërisht përgjegjësi e Ministrisë së Çështjeve Strategjike (MSA) në 2015. Drejtori i përgjithshëm i ministrisë, një ish-oficer i inteligjencës, e bëri të qartë se puna e saj “qëndron nën radar”. Gilad Erdan – një aleat i ngushtë i kryeministrit Benjamin Netanyahu – ishte në atë kohë ministër i çështjeve strategjike dhe ministër i sigurisë publike.
Në vitin 2017, Erdan shpjegoi pse MSA përdorte organizatat e frontit: “Shumica e veprimeve të ministrisë nuk janë të ministrisë, por nëpërmjet organeve në mbarë botën që nuk duan të ekspozojnë lidhjen e tyre me shtetin”.
Megjithatë, një element kyç i strategjisë ishte i lidhur publikisht me MSA-në nëpërmjet përpjekjeve të vetë Erdanit në promovimin e një aplikacioni, Act.il, i cili inkurajonte përdoruesit të postonin “mesazhet e dëshiruara” në mediat sociale. Një raport i brendshëm i zbuluar pretendonte se aplikacioni kishte 15.000 “vullnetarë në internet” nga 73 vende. Kishte gjithashtu një faqe interneti të lidhur me fushatën 4IL. Vetë Erdan e lançoi aplikacionin në një festë në tavanë në Nju Jork në vitin 2017. Siç e shprehu Intifada Elektronike, ai bëri “aktin e tij më të mirë ‘të rrahur me fëmijët’ duke vënë kufjet e një DJ”.
Me të ka pozuar para kamerave modelja dhe ish-Miss Israel Yityish “Titi” Aynaw. Pamjet e kësaj afere të turpshme janë ende të disponueshme në Youtube.
Ndoshta një shpjegim për këtë mund të gjendet në sugjerimin që Hasbara duhet të jetë “hip”. Megjithatë, pasi Intifada Elektronike dhe botimet e tjera ekspozuan aktivitetet e Act.IL , grupi “mori masa për të errësuar lidhjet e tij me qeverinë izraelite - të gjitha duke pretenduar se ishte një ‘iniciativë studentore’ nga baza”.
Një nga faqet e internetit të ministrisë që u krijua në 2017 - me emrin 4IL - promovoi aplikacionin Act.IL. Në fillim, faqja kryesore e faqes shfaqte logon e vogël të ministrisë në krye. Por, më pas, ajo u zhvendos në fund, ku, siç raportoi Intifada Elektronike, “është e lehtë të humbasësh”. Pas kësaj, të gjitha përmendjet e aplikacionit Act.IL u hoqën nga faqja.
Një qëllim i përbashkët i këtyre fushatave ka qenë inkurajimi i imazheve fantazi rreth Izraelit. Udhëzimet e fundit për aktivistët proizraelitë nga grupi lobi Israel Under Fire kanë theksuar shmangien e përfshirjes në diskutime rreth konfliktit në përgjithësi dhe në vend të kësaj ndarjen e imazheve shqetësuese ose të këndshme të “pengjeve” ose të IDF-së. Udhëzimi vëren se imazhet e IDF-së duhet të jenë “humane”.
Imazhet nuk janë kurrë neutrale
Izraeli po shfrytëzon nocionin se imazhet gjithmonë na bëjnë të ndihemi në një mënyrë të caktuar. Herë mirë, herë të tjera keq.
Një imazh i një perëndimi të diellit në plazh, për shembull, mund të na bëjë të ndihemi të qetë dhe të relaksuar. Nga ana tjetër, një imazh i një aksidenti automobilistik mund të na bëjë të ndihemi të frikësuar dhe të trishtuar për viktimat.
E vetmja mënyrë për të mos u prekur nga një imazh është të mos e shihni fare.
Filozofi francez Roland Barthes aludon për këtë kur thotë: “Fotografia është e dhunshme: jo sepse tregon gjëra të dhunshme, por sepse në çdo rast e mbush pamjen me forcë”.
Prandaj, imazhet zënë një pjesë të konsiderueshme të fushës sonë të përvojës në momentin që ne i perceptojmë ato. Në varësi të asaj që paraqitet në imazhe, mund të përjetojmë emocione të ndryshme me pak a shumë intensitet. Por, edhe kur largohemi nga imazhet, ne ende ndiejmë diçka, ndonjë mbetje të takimit tonë origjinal me të që do të marrë kohë për t’u zbehur dhe ndoshta asnjëherë plotësisht.
Duke pasur parasysh se imazhet nuk janë neutrale, nuk është çudi që aktorë të këqij si Izraeli mund t’i përdorin ato për qëllime të liga. Kjo shihet aty ku, nëpërmjet ndikueseve femra të seksualizuara në mediat sociale përpiqen të mbledhin mbështetje për IDF-në.
Më konkretisht, ai e bën këtë duke e bërë IDF-në “të dëshirueshme” duke e lidhur Izraelin me ndikuesit në fjalë. Kjo, në një pjesë të konsiderueshme, mbështetet në “paragjykimin e tërheqjes fizike”, në të cilën njerëzit tërheqës vizualisht konsiderohen të jenë “të mirë” ose “të virtytshëm”.
Duke shfrytëzuar këtë paragjykim, Izraeli mashtron audiencën që të mendojnë se IDF-ja është e mirë sepse ndikuesit, që përfaqësojnë vizualisht IDF-në, janë gjithashtu të mirë – për shkak të bukurisë së tyre.
Kjo mund dhe po kundërshtohet nga imazhet që po dalin aktualisht nga Gaza, shpesh nga vetë banorët e Gazës, të cilët – me anë të fotove dhe videove – ekspozojnë tmerret që IDF po u bën palestinezëve të pambrojtur.
Imazhe të tilla na lejojnë, ndryshe nga ndikuesit, të shohim të vërtetën për IDF-në – se është një forcë e dhunshme që shkatërron jetën njerëzore. Imazhet e Gazanëve në rrezik gjithashtu na bëjnë të mendojmë thellë për atë që po shohim.
Shkrimtarja amerikane Susan Sontag vërejti në mënyrë të ngjashme: “Imazhet (të vuajtjes) nuk mund të jenë më shumë se një ftesë për t’i kushtuar vëmendje, për të reflektuar, për të mësuar, për të shqyrtuar racionalizimet për vuajtjet masive të ofruara nga fuqitë e vendosura.” Ajo shtoi:
“Kush e shkaktoi atë që tregon fotografia? Kush është përgjegjës? A është e justifikuar? Ishte e pashmangshme? A ka ndonjë gjendje që ne e kemi pranuar deri tani dhe që duhet të sfidohet? E gjithë kjo, duke kuptuar se indinjata morale, si dhembshuria, nuk mund të diktojë një rrugë veprimi.”
Megjithëse Sontag ka të drejtë në pohimin se imazhet e vuajtjes “nuk mund të diktojnë një kurs veprimi”, ato, siç thekson ajo vetë, na shqetësojnë. Kjo, e kombinuar me mënyrën se si imazhe të tilla na thërrasin për të marrë në pyetje atë që po shohim, është një hap i parë i domosdoshëm për të bërë diçka konstruktive.
Ne jemi dëshmitarë të kësaj tani ndërkombëtarisht, ndërsa një numër i madh njerëzish po demonstrojnë, në rrugë dhe gjetkë, në solidaritet me popullin palestinez dhe kundër vuajtjeve që ata janë detyruar të durojnë nga duart e Izraelit.
Ndryshe nga ndikuesit, demonstruesit po tregojnë kriminalitetin dhe padrejtësitë e kryera nga IDF-ja dhe kërkojnë që ajo të ndalojë së vepruari.
Kjo mund të mos jetë tërheqëse ose “e nxehtë” në mënyrën se si janë ndikuesit, por përfshin diçka – nga ana e demonstruesve – që është shumë më e lavdërueshme: guximi për t’i thënë jo pushtetit, në këtë rast, atij të Izraelit.
Protestuesit mund të inkurajohen më tej për ta bërë këtë nga imazhet që dalin nga Gaza, të cilat janë përkujtues të fortë se si Izraeli – duke sulmuar palestinezët e pafajshëm – po kërcënon përfundimisht njerëzimin tonë të përbashkët.
Ndikuesit e mediave sociale
Ndikuesi juaj mesatar i mediave sociale shkon gjatë ditës së tij duke postuar foto të lezetshme të një shërbimi ose produkti të shoqëruar me tituj të ngjashëm. Ndoshta një varg emoji është shtuar për të rritur tonin tipik optimist, të gëzuar, të shkujdesur të kësaj, duke mos treguar ose sugjeruar aspak mbështetje për spastrimin etnik të një popullsie të caktuar.
Merrni të njëjtën formulë, por shtoni luftën moderne në ekuacion dhe do të keni anëtarë të IDF-së si Natalia Fadeev, ndoshta më të njohur nga emri i saj i mediave sociale Gun Waifu në Facebook, Youtube, X (ish Twitter) dhe Instagram.
Fadeev, një kolonist rus në IDF, nuk është i vetmi. Ka të tjerë, duke përfshirë Orin Julie, një qitëse konkurruese, influencuese, instruktore qitjeje dhe aktiviste për armët dhe të drejtat e grave, sipas profilit të saj në LinkedIn.
Kultura e influencuesve izraelitë e ndërthurur me militarizmin nuk është një koncept i ri, dhe ndërsa më shumë pamje që ekspozojnë brutalitetet e bombardimeve dhe sulmeve izraelite vijnë direkt nga Gaza, duket sikur media sociale është tani një fushë beteje tjetër për IDF-në dhe mbështetësit e saj për të pushtuar.
Pavarësisht nëse është e lidhur me ushtrinë apo jo, kjo lloj përmbajtjeje ka për qëllim të tërheqë ata jashtë konfliktit të menjëhershëm, sipas dr. Jessica Maddox, një asistent profesor në Departamentin e Gazetarisë dhe Mediave Kreative në Universitetin e Alabamës.
“Është krijuar për të ndikuar në opinionin dhe për t’i marrë njerëzit në anën e tyre duke u bërë thirrje emocioneve – qofshin ato tronditja dhe tmerri i të dëshmuarit të luftës, apo zilia aspirative që ndikuesi ushtarak ‘duket si një person i mirë dhe i lezetshëm’,” tha Maddox.
Ndërsa gazetarët në Gaza ekspozojnë realitetet e tyre të përditshme përmes postimeve të vërteta dhe mediat globale vazhdojnë të mbulojnë vdekjet në enklavën e rrethuar, llogaritë proizraelite duket se po punojnë për ta kundërshtuar këtë me përmbajtje në TikTok dhe Instagram që shpërqendron nga realitetet në tokën.
Është bërë një taktikë e kahershme për vendet që të përdorin ndikues dhe strategji ndikuese për të lëkundur opinionin publik. Pushtimi rus i Ukrainës është baza për një shembull tjetër.
Maddox tha për TRT World, “Kjo shpesh bëhet duke e bërë vendin në fjalë ose nën vëzhgim të duket ‘jo aq i keq’ ose ‘armiqësor’.
Ajo vazhdoi, “Vendet që përdorin ndikues vendosin një fytyrë njerëzore në konflikt, por është një fytyrë strategjike njerëzore që funksionon si një formë e fuqisë së butë për të treguar jo vetëm se vendi nën vëzhgim nuk e meriton atë, por se ata janë e pëlqyeshme, e imitueshme dhe aspiruese.
“Me fjalë të tjera, vendet që përdorin ndikues jo vetëm që përpiqen t’i kundërvihen informacionit si propagandë, por e vendosin vendin ose ushtrinë në fjalë si diçka për të dëshiruar. Kultura e ndikuesit ka të bëjë me shfaqjen e dëshirueshme dhe ndikuesit ushtarakë dhe propagandues nuk bëjnë përjashtim, “tha ajo.
Kjo shtrihet tek krijuesit dixhitalë në dukje jo-IDF. Krijuesit e përmbajtjes në mediat sociale në mjediset e kohës së luftës, madje edhe ato që nuk lidhen me ushtrinë, përdorin “aplikacionet si një formë dëshmie” për të treguar se çfarë po ndodh në atë pjesë të veçantë të botës.
Në rastin e përmbajtjes prosioniste, për shembull, kjo mund të jetë përmes mesazheve të solidaritetit me Izraelin, ose formave të tjera të postimeve në media sociale që neglizhojnë retorikën gjenocidale të qeverisë izraelite.
Megjithatë, Maddox shtoi se ia vlen të kihet parasysh se ajo që po shfaqet është një “ana e personalizuar, e mendimit të konfliktit” dhe “fuqia e mirëkuptimit midis vendeve agresore dhe vendeve të viktimizuara është thelbësore”.
“Krijuesit jo-IDF mund të flasin kundër qeverisë izraelite, por shumë flasin gjithashtu në mbrojtje të saj.” Pra, si po qëndron strategjia izraelite kur bëhet fjalë për përfaqësimin dhe mbështetjen e mediave sociale?
Nga tallja e palestinezëve të burgosur duke kënduar këngë për fëmijë dhe duke u shtirur se janë të arrestuar apo të lidhur me sytë, deri te tallja me njerëzit në Gaza dhe kushtet e tyre të tmerrshme e kërcënuese të jetesës dhe më shumë, propaganda më efektive antiizraelite po postohet nga izraelitët. dhe vetë IDF.
Gjithnjë e më shumë po zgjohen nga dezinformatat që tentojnë të dehumanizojnë palestinezët dhe të justifikojnë sulmin brutal të vazhdueshëm të qeverisë së kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu, i cili ka lënë më shumë se 22.000 palestinezë të vdekur dhe të plagosur të paktën 57.035.
Mënyra se si po luhet në mediat sociale, sipas Maddox, është se njerëzit, veçanërisht ata më të rinj demografikë, “përkulen në mënyrë dërrmuese në mbështetje të Palestinës”.
“Aq shumë sa që aplikacioni TikTok duhej të nxirrte një deklaratë duke thënë se algoritmi i tyre nuk është i programuar për të qenë antiizraelit,” tha profesori i teknologjisë së mediave digjitale, duke shtuar: “Të rinjtë thjesht mbështesin në masë të madhe Palestinën”.
Siç thotë Maddox, “Ndërsa jam i sigurt se kjo strategji digjitale po funksionon për disa, kjo është një çështje që nuk mund të reduktohet në postime me 280 karaktere ose video gjashtëdhjetë e dytë.”
