Një përshkallëzim i sulmeve ushtarake izraelite në Bregun Perëndimor të pushtuar së bashku me një sulm të paprovokuar, vdekjeprurës triditor në Gazën e rrethuar në gusht, e ka bërë vitin 2022 vitin më vdekjeprurës për palestinezët që nga fundi i Intifadës së Dytë (kryengritjes palestineze) në vitin 2005.
Sipas Ministrisë së Shëndetësisë të Palestinës, forcat izraelite kanë vrarë mbi 251 palestinezë në Bregun Perëndimor të pushtuar dhe Gaza këtë vit, duke përfshirë të paktën 47 fëmijë.
Viti filloi me analiza të paprecedentë ndërkombëtare të sundimit të Izraelit mbi palestinezët. Grupi izraelit i të drejtave të njeriut B’Tselem ekspozoi “sistemin e aparteidit” të vendit në raportin e janarit dhe Amnesty International dhe Human Rights Watch zhvilluan raportet e tyre, duke përfunduar përkatësisht në shkurt dhe prill, se politikat e Izraelit përbënin efektivisht “aparteidin”.
Megjithatë, edhe pse i gjithë sistemi i dominimit të Izraelit është dokumentuar tërësisht dhe i bërë publik nëpërmjet organizatave ndërkombëtare të të drejtave të njeriut, Izraeli ka vazhduar të përfitojë nga mosndëshkimi i shkaktuar nga heshtja e komunitetit ndërkombëtar gjatë gjithë agresionit të tij të vazhdueshëm kundër çdo aspekti të ekzistencës dhe rezistencës palestineze nëpër dekada.
Prishjet, dëbimet dhe zhvendosjet
Sipas Zyrës së Kombeve të Bashkuara për Koordinimin e Çështjeve Humanitare (OCHA), gjatë tetë muajve të parë të vitit 2022, Izraeli shkatërroi 590 struktura në pronësi palestineze dhe zhvendosi 707 palestinezë në gjithë Bregun Perëndimor të pushtuar.
Përveç strukturave në pronësi të Palestinës, Izraeli këtë vit ka shkatërruar 97 struktura të ofruara për palestinezët nëpërmjet ndihmës humanitare të financuar nga donatorët, duke ndërprerë në mënyrë efektive qasjen në shërbimet thelbësore për mijëra palestinezë.
Ndoshta një nga rastet më famëkeqe të dëbimit këtë vit ishte ai i familjes Salem, të cilët kanë jetuar në lagjen me mbizotërim palestinez të Sheikh Jarrah në Jerusalemin Lindor të pushtuar për më shumë se tre breza.
Familja prej 12 anëtarëve – duke përfshirë gjashtë fëmijë dhe nënën e tyre të moshuar, Fatima Salem – u përball me frikësimin, ngacmimin dhe agresionin nga autoritetet izraelite dhe kolonët njësoj për rezistencën ndaj urdhrit të dëbimit, gjë që i detyroi ata të largoheshin nga shtëpia e tyre për t’u hapur rrugë vendbanimeve të paligjshme hebreje.
Pas ngrirjes së urdhrit të dëbimit më 22 shkurt, Gjykata izraelite e Magjistratës në Jerusalem vendosi, më 25 prill, të zgjasë ngrirjen pasi pranoi një apel nga familja Salem.
Ndërsa familja Salem mund të jetë përkohësisht e nderuar me një ngrirje të dëbimit, ato janë vetëm një nga 218 familjet palestineze – e përbërë nga 970 individë, duke përfshirë 424 fëmijë, që jetojnë kryesisht në lagjet e Sheikh Jarrah dhe Silwan – që po përballen vazhdimisht me kërcënimin e dëbimit të detyruar nga autoritetet izraelite.
Në fillim të majit, pas një beteje ligjore prej dy dekadash, gjykata e lartë izraelite nxori një vendim që lejon ushtrinë izraelite të dëbojë rreth 1.000 banorë palestinezë të zonës Masafer Yatta të Bregut të pushtuar Perëndimor dhe të ripërdorë tokën e sapopopulluar për përdorim ushtarak izraelit.
Ky ishte një nga vendimet e vetme më të mëdha të dëbimit që kur Izraeli pushtoi me forcë territoret palestineze të mandatuara nga OKB-ja në vitin 1967 dhe filloi pushtimin e tij prej dekadash.
Brenda Izraelit, politikat diskriminuese mohojnë ligjshmërinë e rreth 35 fshatrave palestinezë në shkretëtirën e Negevit, duke lejuar ushtrinë izraelite t’i shkatërrojë ato në mënyrë të përsëritur.
Izraeli filloi të ndërtonte vendbanime hebraike në Negev që në vitin 1947 në përgjigje të Planit Britanik Morrison-Grady, i cili do t’i jepte zonën shtetit palestinez. Zona më pas iu dha shtetit hebre një vit më vonë nga Plani i Kombeve të Bashkuara për ndarjen e Palestinës.
Në vitin 2005, qeveria izraelite miratoi Planin e Zhvillimit të Negevit, i cili synonte të rriste në mënyrë të paligjshme popullsinë hebreje në rajon nga 535.000 në 900.000 deri në vitin 2015.
Që nga mesi i nëntorit, Al Araqib, një nga 35 fshatrat e panjohur, është shkatërruar 209 herë. Banorët janë shtetas arabë të Izraelit. Sipas grupit të të drejtave ligjore Adalah, ata u zhvendosën në vitin 1951 pak para se zona të shpallej “tokë shtetërore” nga Izraeli.
Ata u kthyen në vitin 1998 dhe kanë luftuar nëpërmjet gjykatave për mbjelljen e një pylli në tokë nga Fondi Kombëtar Hebre.
Bastisja ushtarake në kompleksin e xhamisë Al Aksa
Më 15 prill, të premten e dytë të muajit të shenjtë të Ramazanit, forcat izraelite sulmuan kompleksin e xhamisë Al Aksa ndërsa mijëra besimtarë ishin mbledhur për lutjet e hershme të mëngjesit.
Kameramani palestinez Rami al Khatib, i cili ishte dëshmitar i bastisjes, tha: “Ata [forcat izraelite] e zbrazën brutalisht kompleksin. Ata sulmonin personelin e xhamisë, njerëzit normalë, pleqtë, të rinjtë”.
Por, policia izraelite tha se ata hynë në kompleks – vendi i tretë më i shenjtë në Islam – për të shkatërruar një turmë “të dhunshme” që kishte qëndruar pas përfundimit të lutjeve të mëngjesit.
Policia izraelite tha se arrestoi të paktën 300 palestinezë gjatë bastisjes ushtarake. Megjithatë, burimet palestineze thanë se numri ishte 400, ndërsa mjekët raportuan se të paktën 158 palestinezë ishin plagosur.
Forcat izraelite vazhduan të bastisnin kompleksin e xhamisë Al Aksa gjatë lutjeve të së premtes gjatë gjithë muajit të Ramazanit, duke plagosur rreth 30 palestinezë, duke përfshirë tre gazetarë, më 22 prill dhe të paktën 42 palestinezë të premten e fundit të muajit, sipas Gjysmëhënës së Kuqe Palestineze.
Fuqia e Izraelit për të hequr shtetësinë
Në korrik, Gjykata e Lartë e Izraelit vendosi se shteti kishte fuqinë për të hequr shtetësinë e një personi të dënuar për çdo vepër që përbën një “shkelje të besnikërisë”, edhe nëse personi do të bëhej pa shtetësi si rezultat – i një shkeljeje të ligjit ndërkombëtar.
Ky vendim ka sajuar një ligjshmëri të turpshme për heqjen e shtetësisë së qytetarëve palestinezë të Izraelit.
Aktualisht, përkufizimi i Izraelit për “shkeljen e besnikërisë” bazohet në Ligjin e tij kundër Terrorizmit, i cili e lejon atë të klasifikojë vepra të ndryshme si “akte terroriste”.
Sipas ligjit, thjesht protesta mund të klasifikohet si një akt terrorizmi – siç u dëshmua në pasojat e demonstratave masive në maj 2021, kur Izraeli arrestoi mijëra protestues palestinezë dhe ngriti padi kundër qindrave, duke akuzuar përfundimisht 167 prej tyre me akuza terroriste.
Pas vendimit të Gjykatës së Lartë në korrik, protestuesit e akuzuar për terrorizëm të gjithë përballen me kërcënimin e heqjes së shtetësisë së tyre dhe të mbetur pa shtetësi.
Sipas Raportuesit Special të OKB-së për territoret e pushtuara palestineze, 500 palestinezë janë arrestuar në muaj këtë vit, mes 4.760 palestinezëve gjithsej në burg – 820 prej të cilëve janë ndaluar pa akuzë.
Shirin Ebu Akleh
Më 11 maj, gazetarja palestinezo-amerikane e Al Jazeera, Shirin Ebu Akleh u qëllua në kokë dhe u vra në hyrje të kampit të refugjatëve Jenin në Bregun Perëndimor të pushtuar, ndërsa mbante një helmetë shtypi dhe në perëndim gjatë mbulimit të një sulmi ushtarak izraelit.
Izraeli hodhi shpejt përgjegjësinë për incidentin dhe fajësoi për vrasjen palestinezët e armatosur në zonë.
Në dy muajt pas vrasjes, mediat kryesore botërore kryen hetime të thelluara bazuar në pamjet video të filmuara në vendngjarje para, gjatë dhe pas të shtënave, si dhe nëpërmjet analizës së kolonës zanore të videos dhe rrëfimeve të dëshmitarëve okularë.
Komisioneri i Lartë i OKB-së për të Drejtat e Njeriut dhe B’Tselem hetuan gjithashtu incidentin.
Të gjitha këto hetime arritën në përfundimin se të shtënat që vranë Ebu Akleh u qëlluan nga ushtria izraelite nga një vend ku ishin vendosur automjetet ushtarake, rreth 200 metra larg.
Hetimet nuk gjetën të dhëna për ndonjë palestinez të armatosur të vendosur midis gazetarëve të Al Jazeera dhe automjeteve ushtarake, duke diskredituar llogarinë e ushtrisë izraelite.
Pas hetimeve, ushtria izraelite ndryshoi linjat, duke thënë se ekzistonte një “mundësi e madhe” që Shireen Ebu Akleh të ishte vrarë nga “zjarri i gabuar” nga ushtarët e saj që po qëllonin mbi palestinezët gjatë bastisjes ushtarake.
Familja dhe kolegët e Ebu Akleh u kanë pohuar hetuesve të OKB-së se ajo ishte shënjestruar qëllimisht si pjesë e “luftës në shkallë të gjerë” të Izraelit kundër punonjësve të medias palestineze dhe ata vazhdojnë të bëjnë thirrje për përgjegjësi dhe drejtësi.
Në shtator, familja paraqiti një ankesë zyrtare në Gjykatën Penale Ndërkombëtare (ICC) për të kërkuar drejtësi për vdekjen e saj. Dhe më 6 dhjetor, Al Jazeera raportoi se kishte paraqitur një kërkesë zyrtare në ICC për të hetuar dhe ndjekur penalisht ata që ishin përgjegjës për vrasjen e Ebu Akleh.
Sulmi në Gaza
Më 5 gusht, Izraeli filloi një sulm të paprovokuar triditor në Gaza si një masë “parandaluese” kundër grupit palestinez Xhihadi Islamik, duke thënë se sulmi kishte për qëllim të shmangte çdo hakmarrje të mundshme nga grupi në Gaza pas arrestimit të disa anëtarëve të tij, duke përfshirë zyrtarë të lartë, ditë më parë në Bregun Perëndimor të pushtuar.
Gjatë sulmit treditor, Izraeli vrau 51 palestinezë, duke përfshirë 17 fëmijë, sipas Ministrisë palestineze të Shëndetësisë.
Një incident i veçantë përfshinte një sulm ajror izraelit që vrau pesë fëmijë që ishin ulur pranë varrit të gjyshit të tyre në varrezat e Fallujas në Gazën veriore.
Pesë viktimat ishin Xhemil el-Din Nijm, 3 vjeç; Xhemil Ihab Nijm, 13 vjeç; Mohammad Nijm, 16 vjeç; Hamed Nijm, 16 vjeç; dhe Nathmi Karsh, 15 vjeç. Sipas Këshillit Norvegjez të Refugjatëve, tre nga djemtë kishin marrë pjesë në një program mbështetës për viktimat e traumës në Gaza.
Njësia e zëdhënësit të ushtrisë izraelite tha se gjatë tri ditëve të luftimeve, ushtria “bëri çdo përpjekje të arsyeshme për të minimizuar, për aq sa ishte e mundur, dëmtimin e civilëve dhe pronës civile”.
Megjithatë, një hetim i kryer nga gazetari Yuval Abraham për Revistën +972 zbuloi se përpara çdo operacioni ushtarak ushtria izraelite e di mirë se do të vrasë joluftëtarë, shpesh fëmijë.
Intervistat me disa ish-ushtarë nga Korpusi i Inteligjencës izraelite zbuluan se ekziston një numër “i lejuar” i fëmijëve që lejohet që ushtria të vrasë. Për sa kohë që kjo shumë nuk tejkalohet, vrasja e fëmijëve mund të miratohet paraprakisht.
Më 25 tetor, Amnesty International i bëri thirrje ICC-së që të hetojë krimet e mundshme të luftës pas “sulmeve të paligjshme” më të fundit të Izraelit në Gaza.
Në një raport të qershorit, Fondi Save the Children me qendër në Britani zbuloi se katër nga pesë fëmijë në Gaza – të cilët përbëjnë gati gjysmën e popullsisë prej 2.1 milionë banorësh të Gazës – vuajnë nga shqetësimi emocional 15 vjet pas bllokadës së Izraelit.
Për më tepër, raporti theksonte se, që nga viti 2018, simptomat e “depresionit, pikëllimit dhe frikës” janë rritur nga 55 përqind në 80 përqind, me 800.000 të rinj në territor që nuk e kanë njohur kurrë jetën pa bllokadë.
Drejtori i ‘Save the Children’ për territoret e pushtuara palestineze, Jason Lee, tha: “Dëshmitë fizike të shqetësimit të tyre – urinimi në shtrat, humbja e aftësisë për të folur ose për të përfunduar detyrat themelore – janë tronditëse dhe duhet të shërbejnë si një thirrje zgjimi për komunitetin ndërkombëtar”.
Sulmet ndaj organizatave të të drejtave të njeriut
Në mëngjesin e 18 gushtit, vetëm disa ditë pas sulmit të Izraelit në Gaza, forcat izraelite hynë, plaçkitën dhe mbyllën zyrat e shtatë organizatave palestineze të të drejtave të njeriut dhe humanitare në Ramallah në Bregun Perëndimor të pushtuar.
Prona e organizatave u konfiskua dhe u shkatërrua dhe urdhrat ushtarakë që diktonin mbylljen e zyrave u lanë në ambiente.
Izraeli i akuzoi organizatat – pa cituar asnjë provë – për financimin e terrorizmit, duke i cilësuar ato si organizata terroriste dhe duke pretenduar se ishin të paligjshme.
Incidenti shkaktoi një reagim diplomatik dhe tërhoqi kritika nga OKB-ja, Bashkimi Evropian dhe ShBA-ja.
OCHA-ja lëshoi një deklaratë që dënon veprimet e ushtrisë, duke pohuar se: “Legjislacioni kundër terrorizmit duhet të jetë në përputhje me detyrimet sipas ligjit ndërkombëtar, në veçanti, të drejtës ndërkombëtare humanitare dhe ligjit të të drejtave të njeriut, të cilat përfshijnë respektimin e plotë të të drejtave për lirinë e organizimit dhe të shprehjes.”
Hetimet për gjendjen e okupimit
Zyra e Komisionerit të Lartë të OKB-së për të Drejtat e Njeriut publikoi një raport më 20 tetor duke arritur në përfundimin se pushtimi i territorit palestinez nga Izraeli ishte dhe është i paligjshëm sipas ligjit ndërkombëtar “për shkak të qëndrueshmërisë së tij dhe politikave de-fakto të aneksimit të qeverisë izraelite”.
Javë më vonë, më 11 nëntor, Komiteti Special i Kombeve të Bashkuara për Dekolonizimin miratoi një projektrezolutë palestineze që kërkonte një opinion këshillues nga Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë (GjND) mbi pushtimin prej dekadash të Izraelit.
Rezoluta e miratuar në selinë e OKB-së në Nju Jork kërkon që GJND-ja “urgjentisht” të peshohen mbi “pushtimin e zgjatur, zgjidhjen dhe aneksimin e territorit palestinez nga Izraeli”, të cilat sipas saj po shkelin të drejtën e palestinezëve për vetëvendosje.
Ministri i Jashtëm palestinez Riyad el Maliki tha në një deklaratë se 98 vende e mbështetën rezolutën, 52 abstenuan dhe 17 votuan kundër.
El Maliki përshëndeti votimin dhe e përshkroi rezolutën si një “përparim diplomatik dhe ligjor” që do të “hapë një epokë të re për mbajtjen e Izraelit përgjegjës për krimet e tij të luftës”.
Më 3 dhjetor, Bashkimi Evropian bëri thirrje për një hetim për vrasjen e civilëve palestinezë nga zjarri ushtarak izraelit në Bregun Perëndimor të pushtuar.
“Sipas Ligjit Ndërkombëtar, përdorimi i forcës vdekjeprurëse është rreptësisht i kufizuar në situatat në të cilat ekziston një kërcënim serioz dhe i pashmangshëm për jetën dhe gjymtyrët. Viktimat civile duhet të hetohen dhe të sigurohet llogaridhënia”, tha BE-ja në një postim në Twitter.
Ndërsa GjND-ja nuk ka shprehur ende opinionin e saj, një hetim i ICC-së që synon të mbulojë ngjarjet që kanë ndodhur në Bregun Perëndimor të pushtuar nga Izraeli, Jerusalemin Lindor dhe Gazën që nga qershori 2014 u hap zyrtarisht më 3 mars 2021 dhe mbetet në vazhdim.
Pritja e rritjes së dhunës
Palestinezët në të gjitha territoret e pushtuara, si dhe ata brenda Izraelit, presin një përshkallëzim të mëtejshëm të agresionit izraelit, pasi qeveria më e djathtë në historinë e Izraelit është gati të vendoset në javët e ardhshme, me kthimin në pushtet të ish-kryeministrit Benjamin Netanyahu.
Nën Netanyahun, politikani ekstremist Itamar Ben-Gvir, i cili ka një histori të gjatë të retorikës dhe sjelljes së dhunshme antipalestineze, do të bëhet ministri i ardhshëm i sigurisë kombëtare i Izraelit.
Midis shumë komenteve të diskutueshme, Ben-Gvir shpesh i ka quajtur kolegët e tij arabë si “terroristë”. Ai gjithashtu ka bërë thirrje për dëbimin e kundërshtarëve të tij politikë dhe në rininë e tij pikëpamjet e tij ishin aq ekstreme sa që ushtria izraelite e ndaloi atë nga shërbimi i detyrueshëm ushtarak.
Përpara fitores së zgjedhjeve të Netanyahut, qeveria izraelite konfirmoi gjeneralmajor Herzi Halevi, ish-kreu i inteligjencës ushtarake që udhëhoqi forcat përgjatë kufirit të Gazës, si shefin e ardhshëm ushtarak të vendit.
Palestinezët e shohin emërimin e Halevit – i cili jeton në Kfar HaOranim, një vendbanim i paligjshëm izraelit në Bregun Perëndimor të pushtuar – si një thellim i marrëdhënieve të ushtrisë me kolonët në territorin e pushtuar. Ai pritet të fillojë mandatin e tij trevjeçar më 17 janar.
Aleanca e Netanyahut me ekstremistët e krahut të djathtë të Izraelit është një progres i natyrshëm në historinë politike të vendit – siç është ngritja e së djathtës ekstreme.
Në zgjedhjet e marsit 2015 në Izrael, Netanyahu tha se nuk do të kishte shtet palestinez për sa kohë që ai të jetë kryeministër.
Shtatë vjet më vonë, palestinezët kanë frikë se viti 2022 mund të zbehet në krahasim me atë që është përpara tyre me Netanyahun të rikthyer në pushtet dhe një grup ekstremistësh të krahut të djathtë që mbajnë frenat e vendit.
