Shanset janë që mund të ndaloni së lexuari këtë artikull, pa dashje të ktheheni në Instagram, TikTok ose platformën tuaj të preferuar të mediave sociale, dhe të vazhdoni shfletimin.
Ky sjellje ka krijuar një ngarkesë mjedisore të padukshme, pasi vjen me një kosto të madhe – një kosto që mund të jemi ose jo të vetëdijshëm për të.
Një studim i kohëve të fundit nga Greenly, një kompani llogaritëse e karbonit me seli në Paris, thotë se gishti i karbonit i platformës së ndarjes së videove të shkurtra TikTok mund të kalojë tashmë emetimet vjetore të një vendi të tërë, Greqisë, duke nxitur një rishikim të ndikimit të platformës në krizën e klimës.
TikTok, e nisur në vitin 2016, ka shënuar një rritje të shpejtë të popullaritetit në më pak se 10 vjet, veçanërisht mes brezit Z, dhe tani ka mbi 1 miliard përdorues aktivë në mbarë globin.
Megjithatë, popullariteti i saj mund të vijë me një çmim të shtrenjtë.
Sipas analizës së Greenly, përdoruesi mesatar i TikTok prodhon 48,49 kg CO2e në vit, më shumë se çdo platformë tjetër sociale.
YouTube vjen pas me 40,17 kg CO2e për përdorues, ndërsa përdoruesit e Instagram prodhojnë 32,52 kg në vit.
Për ta vendosur këtë në perspektivë, Agjencia e Mbrojtjes së Mjedisit thekson se këto emetime janë ekuivalente me udhëtimin me makinë me benzinë për 123 milje (TikTok), 102 milje (YouTube) dhe 82,8 milje (Instagram).
Sa të besueshme janë këto gjetje dhe çfarë nënkuptojnë ato?
Çështje më e gjerë
Gjurmët e karbonit zakonisht shprehen në ekuivalentët e dioksidit të karbonit (CO2e), duke përfaqësuar efektet e kombinuara të gazeve të ndryshme serrë.
Duke folur për TRT World, profesori i asociuar Ahmet Aygun, shpjegoi se llogaritjet e sakta mbështeten në të dhënat parësore dhe dytësore.
"Të dhënat primare nga matjet specifike, së bashku me të dhënat dytësore nga literatura shkencore dhe studimet statistikore, janë thelbësore", shpjegon Aygun, i cili është i specializuar në kontrollin e ndotjes industriale dhe zotëron kompaninë e kërkimit dhe zhvillimit të zgjidhjeve mjedisore GNA.
"Është thelbësore të identifikohen dhe të llogariten të gjitha emetimet direkte dhe, për emetimet indirekte, të përcaktohen dhe të përfshihen ato të rëndësishmet duke përdorur metoda të përshtatshme analitike".
Megjithatë, për shkak të mungesës së burimeve të hapura të të dhënave nga ByteDance, kompania pronare e Tiktok, studimi i Greenly përdori kryesisht të dhëna dytësore, gjë që rrit pasigurinë.
Aygun theksoi se të dhënat e emetimeve të TikTok janë ndër më pak transparentet në industri, duke kërkuar një qasje të kujdesshme ndaj interpretimit.
Ndryshe nga kompani të tilla si Meta dhe Google, të cilat lëshojnë raporte të detajuara të qëndrueshmërisë, TikTok ofron informacion të kufizuar mbi emetimet e tij dhe përpjekjet mjedisore.
Megjithatë, Aygun pajtohet se raporti na jep një perspektivë më të gjerë se si media sociale ndikon në klimën dhe duhet të merret seriozisht nga planifikuesit e qeverisë.
Por si gjenerojnë mediat sociale emetime të karbonit?
Formula e CO2
Platformat e mediave sociale fuqizohen nga procese që kërkojnë shumë energji.
Qendrat e të dhënave, të cilat ruajnë dhe përpunojnë sasira të mëdha informacioni, kërkojnë energji të konsiderueshme për serverat dhe sistemet e ftohjes.
Pajisjet si smartphone, tableta dhe laptopë kontribuojnë gjithashtu në konsumimin e energjisë. Për më tepër, transmetimi i të dhënave përmes rrjeteve globale, duke përfshirë Wi-Fi dhe sistemet celulare, shton më shumë në gjurmën e karbonit.
Siç shpjegon Aygun, “Mediat sociale janë një rrjet komunikimi bazuar në internet, dhe natyra e saj digjitale çon në një rritje të kërkesës për energji, duke rezultuar në një gjurmë më të lartë karboni.”
Elektriciteti, ende kryesisht i buruar nga lëndë djegëse fosile, e bën përdorimin e mediave sociale një kontribues të rëndësishëm në emetimet e CO2.
Për TikTok, çdo minutë që kaloni duke shfletuar gjeneron 2.921 gram CO2e, pak më pak se 2.923 gramët e YouTube, por më shumë se 2.912 gramët e Instagram.
Ka një diferencë të vogël mes YouTube dhe TikTok. Pra, çfarë e bën gjurmën e karbonit të TikTok të spikatur krahasuar me platformat e tjera, sipas Greenly?
Algoritmet e varësisë
Dizajni i TikTok, veçanërisht "For You Page", luan një rol të rëndësishëm në emetimet më të larta të karbonit.
Kjo veçori ofron një rrjedhë të vazhdueshme videosh të personalizuara në formë të shkurtër që i mbajnë përdoruesit të lëvizin për një mesatare prej 45.5 minutash në ditë—duke tejkaluar shumë 30.6 minutat e Instagramit, sipas Guardian.
Vetëm Instagrami nxjerr në pah shkallën e emetimeve të mediave sociale.
Në vitin 2020, Rabih Bashroush, një profesor në Universitetin e Londrës Lindore, vlerësoi se sa herë që Cristiano Ronaldo poston një foto në Instagram, energjia e nevojshme për t'ua treguar imazhin 190 milionë ndjekësve të tij - në atë kohë - mund të furnizonte një familje për pesë deri në gjashtë vjet.
Pavarësisht se Instagram ka 1,5 herë bazën e përdoruesve të TikTok, koha totale e shpenzuar e TikTok është mbi 20 për qind më e lartë.
Sipas data.ai, përdoruesi tipik i TikTok shpenzon mesatarisht 34 orë e 15 minuta në muaj në platformë, dukshëm më shumë se 16 orë e 49 minuta të Instagramit.
Ky angazhim i zgjatur rezulton në një gjurmë më të lartë të karbonit.
Alexis Normand, CEO i Greenly, vuri në dukje se natyra e varur e TikTok çon në rritjen e gjurmëve të karbonit pasi përdoruesit angazhohen më shumë me platformën.
Pamja më e madhe
Siç thekson Aygun, sfidat mjedisore të TikTok pasqyrojnë një çështje më të gjerë në industrinë e teknologjisë.
Platformat e mediave sociale gjenerojnë kolektivisht rreth 262 milionë ton CO2e në vit—në të njëjtin nivel me emetimet totale të Malajzisë.
Ndërsa shumë gjigantë të teknologjisë zotohen të kalojnë në energjinë e rinovueshme, një raport i Guardian zbulon një nën-raportim të konsiderueshëm të emetimeve - deri në 662 për qind më të larta se sa zbulohej. Nga viti 2020 deri në vitin 2022, emetimet reale të qendrave të të dhënave të brendshme të Google, Microsoft, Meta dhe Apple ishin shumë më të larta se sa raportohej.
Qendrat e të dhënave tashmë konsumojnë 1 deri në 1,5 për qind të energjisë elektrike globale, një shifër që pritet të rritet me rritjen e AI.
Për më tepër, aplikacionet e AI si ChatGPT kërkojnë gati 10 herë energjinë e shërbimeve tipike cloud, me emetimet globale të qendrave të të dhënave që parashikohen të arrijnë 2.5 miliardë tonë metrikë CO2e deri në vitin 2030.
