Ish-Burgu i Prishtinës shndërrohet në Muze: Shumë histori në 17-të qeli

Burgu i Prishtinës, i cili ishte ndërtuar në fund të viteve të 40-ta pas Luftës së Dytë Botërore, është shndërruar në muze me qëllim që të përcillen përvojat e shqiptarëve të dënuar politik nga hapja e tij deri në çlirimin e Kosovës në vitin 1999.
Deri në çlirimin e vendit në vitin 1999 ky burg njihej si “Burgu i Pendesës”, për shkak se ata që u burgosnin aty nga regjimi serb synohej të lirohen të penduar nga ideja për të kërkuar republikë, vetëvendosje dhe kushtetutë për Kosovën.
Muzeu u hap me një ekspozitë të përkohshme që shfaqte vizatime të bëra nga të burgosurit, derisa vuanin dënimin në mes të katër mureve.
Ministri i Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Hajrullah Çeku, tha se po e shndërrojnë qendrën e paraburgimit në një aset kulturor dhe në qendër përkujtimi.
Çeku tha se burgu, nga i cili të burgosurit nuk e dinin nëse do të dilnin jashtë të gjallë, po i hapë dyert për të mos i mbyllur më.
“Ky institucion muzeal do të rrëfejë historinë e ish-të burgosurve politikë të cilët përjetuan tortura të pa-imagjinueshme nga regjimet shtypëse e gjenocidale të ish-Jugosllavisë e Serbisë vetëm pse ishin shqiptarë dhe u angazhuan politikisht për përmbushjen e të drejtave politike të popullit të tyre, të popullit shqiptar”, theksoi Çeku.
Ai tha se këtë histori duhet rrëfyer edhe gjithë botës për të dokumentuar krimet e ish-Jugosllavisë e Serbisë karshi shqiptarëve me kërkesën e tyre për liri.
Ministri Çeku gjithashtu paralajmëroi se do të vazhdojnë me projektin e restaurimit të këtij paraburgimi duke përzgjedhur edhe stafin e përhershëm me synimin që të shndërrohet në një nga institucionet muzeale më të vizituara në vend.
Përfaqësuesi i të burgosurve dhe njëri nga ish-të burgosurit e këtij burgu, Hydajet Hyseni, tha se burgu i Prishtinës ishte ndërtuar mbi gërmadhat e një shkolle të kohës ndërsa pikërisht ky burg u kthye në shkollë diturie e pjekurie për të prangosurit atdhetarë.
Ai tha se të burgosurit e kanë provuar këtë burg “duke lënë të gjitha ëndrrat jashtë”.
“Urojmë që duke e kthyer burgun në një muze të ri edhe Prishtina jonë të ketë në vijimësi një objekt monumental në mënyrën e vet dyfish reflektues edhe shkollorë-edukativ dhe frymëzues por edhe memorial përkujtues: Falim por nuk harrojmë!”, theksoi Hyseni.
Funksionimi i këtij burgu ka përfunduar në vitin 2016, kur në Hajvali të Prishtinës, u ndërtua Burgu i ri i Prishtinës. Ai u mbyll pas një vlerësimi të organizatës ndërkombëtare "Amnesty International", e cila në vitin 2015 theksoi se “aty nuk janë kushtet për t’u mbajtur të burgosurit”.
Përpos veprimtarit të njohur të çështjes kombëtare, Adem Demaçi, në këtë burg janë mbajtur e malltretuar edhe atdhetarë tjerë të mëdhenj si Fazli Graiçevci, Rexhep Mala, Ukshin Hoti dhe kryeministri aktual i Kosovës, Albin Kurti.

Dokumentim i historisë që të mos përsëritet

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, duke e kujtuar historinë e Burgut të Prishtinës, tashmë të shndërruar në Muze, përmes facebook-ut, shkroi se brenda 17 qelive të ish-Burgut të Prishtinës rrojnë histori të shumta të dhunës së regjimit serb mbi patriotët shqiptar, që nga ndërtimi i tij në vitet e 50-ta, e deri në vitin 1999
“Kjo ndërtesë, që e kemi shndërruar në Muze të Burgut të Prishtinës, do të restaurohet e konservohet tërësisht, për ekspozitën e përhershme, e në funksion të Muzeut të plotë të Burgut të Prishtinës. Nga sot, kjo ndërtesë është aset i mbrojtur i trashëgimisë kulturore. Si kujtesë e idealit dhe qendresës, e si përkujtim për torturat e terrorin e përjetuar nga shumë të burgosur”, shkruan Kurti. Sipas tij, Ky burg tashmë i hapur, do të ruajë e dokumentojë historinë tonë të vështirë, në përkujdesje që të mos përsëritet më kurrë.