A u zbulua formula për shkatërimin e "kimikatëve përgjithmonë"?

"Përgjithmonë kimikatet" të përdorura në artikujt e përditshëm, si tiganët që nuk ngjiten, kanë qenë prej kohësh të lidhura me probleme serioze shëndetësore si rezultat i toksicitetit të tyre dhe rezistencës ekstreme ndaj shpërbërjes si produkte të mbeturinave.
Kimistët në Shtetet e Bashkuara dhe Kinë të enjten deklaruan se më në fund e kishin gjetur një metodë përparimtare për të degraduar këto komponime ndotëse, të referuara si PFAS, duke përdorur temperatura relativisht të ulëta dhe reagentë të zakonshëm.
Rezultatet e tyre u publikuan në revistën Science, duke ofruar potencialisht një zgjidhje për një burim të gjatë dëmtimi ndaj mjedisit, bagëtive dhe njerëzve.
"Kjo është me të vërtetë arsyeja pse unë bëj shkencë - në mënyrë që të mund të kem një ndikim pozitiv në botë," u tha gazetarëve gjatë një konference shtypi autori i vjetër William Dichtel i Universitetit Northwestern.
PFAS, ose substancat “per” dhe “polifluoroalkil”, u zhvilluan për herë të parë në vitet 1940 dhe tani gjenden në një shumëllojshmëri produktesh, duke përfshirë paketimin e ushqimit, tiganët që nuk ngjiten, tekstilet rezistente ndaj ujit dhe shkumat kundër zjarrit.
Me kalimin e kohës, ndotësit janë grumbulluar në mjedis, duke hyrë në ajër, tokë, ujëra nëntokësore dhe liqene e lumenj si rezultat i proceseve industriale dhe nga kullimi nëpër vendgrumbullime.
Një studim i publikuar javën e kaluar nga shkencëtarët e Universitetit të Stokholmit zbuloi se uji i shiut kudo në planet është i pasigurt për t'u pirë për shkak të ndotjes PFAS.
Nga dëmtimi i mëlçisë deri te kanceri
Ekspozimi kronik edhe në nivele të ulëta është lidhur me dëmtimin e mëlçisë, kolesterolin e lartë, reduktimin e përgjigjeve imune, peshën e ulët të lindjes dhe disa lloje kanceri.
Megjithëse kimikatet PFAS mund të filtrohen nga uji, ka pak zgjidhje të mira për t'i asgjësuar ato pasi të jenë hequr: duke përdorur një tretës dhe reagent të zakonshëm.
Metodat aktuale për të shkatërruar PFAS-in kërkojnë trajtime të ashpra, të tilla si djegia në temperatura jashtëzakonisht të larta ose rrezatimi i tyre me valë ultrasonike.
Gjithashtu djegia nuk është gjithmonë e pagabueshme, me një fabrikë të Nju Jorkut që u zbulua se ende po çliron disa nga përbërësit në ajër përmes tymit.
Një pjesë e dytë e studimit përfshinte përdorimin e metodave të fuqishme llogaritëse për të përcaktuar mekanikën kuantike pas reaksioneve kimike që ekipi kreu për të shkatërruar molekulat.
Njohuritë e reja mund të drejtojnë përfundimisht përmirësime të mëtejshme të metodës.
Studimi aktual u fokusua në dhjetë kimikate PFAS duke përfshirë një ndotës kryesor të quajtur GenX, i cili për shembull ka kontaminuar lumin Cape Fear në Karolinën e Veriut, një burim uji për 350 mijë njerëz.
Por, ai përfaqëson vetëm majën e ajsbergut pasi Agjencia e Mbrojtjes së Mjedisit të SHBA ka identifikuar më shumë se 12 mijë kimikate PFAS.
"Ka klasa të tjera që nuk kanë të njëjtën thembër të Akilit, por secila do të ketë dobësinë e vet," tha Dichtel i Universitetit Northwestern në një deklaratë.
"Nëse ne mund ta identifikojmë atë, atëherë ne dimë se si ta aktivizojmë atë për ta shkatërruar", përfundoi Ditchel.