Nënkryetarja e Këshillit të Ministrave dhe ministrja e Punëve të Jashtme të Bosnjës e Hercegovinës, Bisera Turkoviq, vuri në dukje se ai nuk e mbështet nismën rajonale të Hapur të Ballkanit sepse, sipas saj, gjithçka që “Balkani i Hapur” ofron si iniciativë është në kornizën e Procesit të Berlinit, i cili zbatoi shumë zgjidhje për bashkëpunimin e vendeve të rajonit.
Turkoviq këtë e theksoi në një intervistë për TRT Balkan gjatë vizitës së saj zyrtare në Maqedoninë e Veriut, gjatë së cilës u takua me ministrin e Punëve të Jashtme Bujar Osmani, me kryetarin e Kuvendit Talat Xhaferi, si dhe me kryetarin e shtetit Stevo Pendarovski.
“Takimet kanë qenë aq të mira sa kanë forcuar lidhjet tashmë të mira ekzistuese që ekzistojnë mes këtyre dy vendeve dhe i forcojnë ato. Unë kam marrëdhënie jashtëzakonisht të mira me ministrin (Osmani). Ne shpesh takohemi në margjinat e forumeve të ndryshme, ndajmë mendime, ndajmë analiza që kemi për rajonin, i cili tani është në një situatë shumë të komplikuar”, tha Turkoviq.
Ajo theksoi se “vetë fakti që Maqedonia e Veriut u bë kryesuese e OSBE-së i jep një kuptim tjetër të veçantë të gjitha këtyre ngjarjeve dhe vetë rolit të Republikës së Maqedonisë së Veriut.”
Turkoviq për “Ballkanin e Hapur”: Proceset nuk duhet të dyfishohen
Lidhur me iniciativat për bashkëpunim rajonal në vendet e rajonit, ndër të cilat është edhe nisma “Ballkani i Hapur”, Turkoviq thotë se qëndrimi i saj është se “proceset nuk duhen dyfishuar dhe ato procese që çojnë në qëllimin kryesor të vendeve në rajon, dhe kjo është anëtarësimi në Bashkimin Evropian”.
“Ne nuk e mbështesim historinë e Ballkanit të Hapur për arsyen e thjeshtë se gjithçka që ofron Ballkani i Hapur është në kuadër të procesit të Berlinit i cili ofroi shumë zgjidhje që tashmë janë zbatuar duke filluar nga udhëtimi me letërnjoftime, nëpërmjet njohjes së diplomave, shkëmbimi i ekspertëve në disa profesione, duke përfshirë edhe profesionet e mjekësisë, deri në korridoret e gjelbra në mandatin e fundit”, tha Turkoviq.
Ndër të tjerash, ajo shtoi se BE-ja ofron edhe një pjesë financiare për realizimin e qëllimeve të Procesit të Berlinit, gjë që nuk ndodh me nismën “Ballkani i Hapur”.
“Nga ana tjetër, ajo që është ende e pranishme, as kjo luftë e fundit nuk është aq e largët, as lufta për dominim nuk është aq e largët, lufta dhe aspirata të ndryshme për afirmimin e njerëzve të caktuar deri në shfaqjen e pretendimeve të caktuara politike të aktorë që shfaqen si kryesorë a si nismëtarë të Ballkanit të Hapur. E gjithë kjo është më pak frikësuese dhe jep një lloj aspirate për dominim, që sigurisht shumë popuj që u shtypën, që vuajtën, që vuajtën në gjenocid si populli i Bosnjës e Hercegovinës janë të trishtuar dhe kanë frikëra të caktuara. Pyes veten se çfarë fshihet pas një ideje të caktuar, nëse është vërtet e sinqertë apo ka disa qëllime që mbulohen vetëm nga ajo që duket tërheqëse dhe në fakt ka një tendencë krejtësisht të ndryshme”, thotë Turkoviq.
Sa u përket marrëdhënieve mes Bosnjë e Hercegovinës dhe Kosovës, një vend i panjohur ende nga BeH, Turkoviq thotë:
“Për fat të keq, shumë gjëra shkelen përmes Bosnjë-Hercegovinës, pikërisht sepse në Bosnjë e Hercegovinë janë tri kombe përbërëse dhe secili prej tyre ka të drejtë të insistojë në zgjidhje të caktuara politike. Pra, ju jeni gjithmonë viktimë e pikëpamjeve të dikujt ose duhet t'i pajtoni ato pikëpamje. Tani jemi në një situatë ku qytetarët e Kosovës nuk mund të hyjnë në Bosnjë e Hercegovinë pa aplikuar për viza, gjë që e vështirëson jo vetëm kontaktet ekonomike, por edhe kontaktet personale. Nëse ke dikë që është në spital ose ka vdekur, nuk mund të vish në varrim pa lëshuar viza, këto janë procese shumë të gjata. Shkon në Shkup ose në ndonjë qytet tjetër, pastaj dërgohet në Sarajevë, kështu që ato viza jepen shumë kufizuese. E gjithë kjo e bën të pamundur zhvillimin normal të marrëdhënieve në Ballkanin Perëndimor dhe herët a vonë ato gjëra do të duhet të rregullohen nëse duam të flasim për progres dhe harmonizim të të drejtave në Ballkanin Perëndimor.”
“Ne po përballemi me kërcënim sigurie”
Lidhur me ndikimin e luftës së Rusisë në Ukrainë në sigurinë e Bosnjë-Hercegovinës dhe rajonit, ministrja Turkoviq thotë se kërcënimi i sigurisë tashmë është i pranishëm.
“Unë mendoj se ne po përballemi me një kërcënim sigurie, nuk është sekret. Tashmë keni ata që vendosin për palën proruse, të cilët përpiqen të kërcënojnë nëpërmjet një manifestimi të forcës, të cilët kujtojnë të gjitha gjërat e këqija që kanë ndodhur në të kaluarën dhe krijojnë disa frikëra te njerëzit që gjithashtu kanë përvojë vuajtjeje,” ka thënë Turkoviq.
Në këtë kontekst, ajo kujtoi festimin e 9 janarit – Ditës së Republikës Sërpska, për të cilën ajo theksoi se është një festë antikushtetuese sipas vendimit të Gjykatës Kushtetuese të Bosnjës e Hercegovinës.
“Kemi pasur një manifestim force në zonën kufitare të Sarajevës, ose siç e quajnë Sarajevë Lindore, nga transportuesit, nga njësitë e ndaluara dhe individët që vijnë nga Rusia që marrin pjesë, deri në glorifikimin e kriminelëve apo krimeve të kryera në atë zonë. E gjithë kjo tregon se ka implikime të luftës, se disa rryma ndihen më të forta për shkak të asaj lufte, se nuk ikin nga kërcënimet, nuk ikin nga njoftimet secesioniste. Shumë shpesh dëgjohen deklarata për jetën, në këtë rast, të të gjithë serbëve në një vend. Është realiteti i Ballkanit ai që nuk na qetëson, por do të thosha se shqetëson shumë më tepër botën e zakonshme që ka kaluar në ferrin e vuajtjeve”, theksoi Turkoviq.
“Türkiye është një faktor stabilizues në Ballkanin Perëndimor”
Lidhur me rolin e Türkiyes në Ballkanin Perëndimor, shefja e diplomacisë së BeH thekson se roli i Türkiyes është jashtëzakonisht i rëndësishëm në Ballkanin Perëndimor.
“Është një faktor stabilizues kur bëhet fjalë për konfliktet politike që ekzistojnë në Ballkanin Perëndimor dhe sigurisht Türkiye si një vend i madh u përpoq të stabilizonte gjithë situatën duke hapur dialogun. Ndër të tjerash, nëpërmjet Forumit të Antalisë, i cili ofroi një forum në të cilin mund të shprehen dhe diskutohen pikëpamje të ndryshme dhe të gjendet emëruesi më i ulët i përbashkët, një formulë kompromisi për të kapërcyer konfliktet. Ajo që mund të mos jetë respektuar nga vendet pjesëmarrëse në atë forum është dinamika që u ofrua, premtimet që u bënë dhe mua më duket se nëse do të ishin mbajtur në këtë dinamikë, rezultatet do të ishin shumë më të mëdha, por nuk është për Republikën e Türkiyes, por shumë më tepër për pjesëmarrësit që thjesht nuk e respektuan atë për të cilën u morën vesh”, tha Turkoviq dhe shtoi:
“Mendoj se roli i Türkiyes është i rëndësishëm, sepse Türkiye është një nga vendet që është e pranishme në Ballkan, dhe i kupton njerëzit, e kupton mentalitetin, ka një lidhje historike dhe kulturore, ndryshe nga disa lojtarë të tjerë politikë që në fakt nuk e kuptojnë mentalitetin, pra nuk kanë as lidhje kulturore dhe shumë shpesh me qëllimet më të mira hyjnë në gabime, planifikime të gabuara, ndihmë të gabuar dhe thjesht vlerësimet e tyre nuk janë të mira, nuk janë adekuate, siç shihet nga rezultatet e asaj që ata në të vërtetë nuk e arrijnë.
