Simpoziumi i 2-të mbi të drejtat e autorit dhe inteligjencën artificiale të lajmeve në media u mblodh të hënën në Universitetin Bogaziçi në Istanbul, duke mbledhur ekspertë të shquar për të diskutuar mbi sfidat ligjore dhe etike të paraqitura nga teknologjitë në zhvillim në sektorin e medias.
Organizuar nga Anadolu dhe Universiteti Bogaziçi me mbështetjen e Ministrisë Turke të Kulturës dhe të Turizmit, simpoziumi eksploroi kryqëzimin e transformimit digjital, inteligjencës artificiale dhe ligjit të së drejtës së autorit në prodhimin e lajmeve.
Gjatë sesionit të parë, ekspertët shqyrtuan përpjekjet globale për ta përditësuar legjislacionin për të drejtat e autorit në përgjigje të përparimeve teknologjike.
Mes diskutimeve të vazhdueshme në Gjykatën Evropiane të Drejtësisë në lidhje me sfidën ligjore të pronarit të Facebook, Meta, pjesëmarrësit theksuan rolin kritik të kornizave të forta ligjore dhe zbatimit të qëndrueshëm në ruajtjen e gazetarisë cilësore në epokën digjitale.
Përvojat e Italisë dhe të Gjermanisë për të drejtat e autorit të lajmeve
Valentina Moscon, Hulumtuese e Lartë për Ligjin e Pronësisë Intelektuale dhe Konkurrencës në Institutin Max Planck, theksoi rëndësinë e mbrojtjes së strukturuar për botuesit e shtypit në Evropë.
"Pranimi i kësaj mbrojtjeje formale të botimit të shtypit në Evropë është bërë i nevojshëm si pasojë e fuqisë në rritje të disa gjigantëve të teknologjisë dhe zhvillimit të modeleve të reja të biznesit, të cilat kanë prishur mënyrat tradicionale të botuesve të shtypit për të fituar para dhe për të zbatuar të drejtat e tyre," tha Moscon gjatë fjalimit të saj në seancën e parë.
Ajo theksoi gjithashtu direktivën e BE-së që synon ruajtjen e një "shtypi të lirë dhe pluralist", duke siguruar kompensim të drejtë për botuesit dhe adresimin e fragmentimit të kornizave ligjore në 27 shtetet e tij anëtare.
"Gjermania, një nga vendet e para që zbatoi direktivën, ndoqi një qasje të përafruar me tekst, duke theksuar se faktet nuk mbrohen nga e drejta e autorit, në përputhje me konventat ndërkombëtare," vuri në dukje ajo.
Ndërsa direktiva kërkon t'i harmonizojë praktikat ligjore, Moscon vuri në dukje sfida të vazhdueshme, veçanërisht në dallimin midis përmbajtjes së mbrojtur nga e drejta e autorit dhe të drejtave të dhëna botuesve të shtypit.
"Kjo reformë pasqyron nevojën për t'u përshtatur me realitetet digjitale në zhvillim duke balancuar interesat e autorëve, botuesve dhe shoqërisë në përgjithësi, por efektiviteti i saj varet nga interpretimi dhe zbatimi i qëndrueshëm në gjithë BE-në," shtoi ajo.
Më vonë, Giulia Li Greci, drejtore ligjore në agjencinë italiane të lajmeve ANSA, ndau njohuri mbi miratimin nga Italia të Direktivës ESCAN të BE-së përmes dekretit të DGZ.
Direktiva synon të sigurojë shpërndarje të drejtë të të ardhurave për botimet e shtypit të përdorura në internet, sipas Li Greci.
“Neni 15 i Direktivës ESCAN u siguron botuesve të drejta ekskluzive për përdorimin onlajn të veprave të tyre nga ofruesit e shërbimeve”, tha ajo.
Li Greci shtjelloi masat e Italisë për kompensim të barabartë.
"AGCOM-i ka për detyrë t'i përcaktojë kriteret e referencës për të siguruar kompensim të drejtë, duke përfshirë faktorë si numri i gazetarëve të punësuar, vitet e aktivitetit dhe rëndësia e tregut," tha ajo.
Ajo vuri në dukje se negociatat midis botuesve dhe ofruesve të shërbimeve janë të detyrueshme, me mosmarrëveshjet e pazgjidhura referuar gjyqtarëve që mbështeten në kriteret e AGCOM-it për vendime.
Li Greci diskutoi gjithashtu një mosmarrëveshje ligjore kur Meta kundërshtoi rregulloret e AGCOM-it, duke argumentuar se ato impononin detyrime që tejkalonin qëllimin e direktivës dhe u jepnin autoritet të panevojshëm organeve administrative.
“Këshilli i Shtetit vendosi që kundërshtimet e kompanisë Meta nuk ishin të justifikuara, duke rivendosur rregulloren e AGCOM-it dhe duke konfirmuar rolin e saj në garantimin e drejtësisë për botuesit”, shtoi ajo, duke theksuar qëndrueshmërinë ligjore të direktivës.
