Përderisa hendeku midis të pasurve dhe të varfërve në mbarë globin është duke dalë jashtë kontrollit, ai po ndikon në jetën e qindra miliona njerëzve duke i shtyrë drejt varfërisë ekstreme.
Në dy e gjysmë dekadat e fundit, kishte një rënie të vazhdueshme të varfërisë ekstreme, por progresi "tashmë është ndalur", sipas një eksperti.
Përgjigjet e qeverive ndaj pandemisë COVID-19, veçanërisht në vendet më të varfra "kanë minuar fitimet e arritura me vështirësi në luftën kundër varfërisë", tha për Anadolu, Anthony Kamande, koordinatori global i kërkimit të pabarazisë në Oxfam.
Për herë të parë në 25 vjet, pasuria ekstreme dhe varfëria ekstreme "janë rritur ndjeshëm njëkohësisht", tha ai.
Pandemia çoi 90 milionë njerëz në varfëri ekstreme në vitin 2020, një rritje prej 12 për qind krahasuar me vitin 2019, tha më tej Kamande.
Sipas vlerësimeve, në vitin 2022, rreth 670 milionë njerëz jetonin në varfëri ekstreme, prej të cilëve mbi 410 milionë janë vetëm në Afrikën Sub-Sahariane, tha Kamande, duke shtuar se ata që janë prekur nga varfëria jetojnë me "më pak se 2,15 dollarë në ditë".
"Rezultati i kësaj është se ne po përjetojmë vdekje që mund të parandalohen dhe vuajtje masive, uria është në rritje, zhvillimi njerëzor është në rënie dhe ne jemi shumë larg arritjes së QZhQ-së (Qëllimeve të Zhvillimit të Qëndrueshëm), duke përfshirë edhe çrrënjosjen e urisë ekstreme deri në vitin 2030", shtoi ai.
Ndërsa njerëzit dhe kompanitë më të pasura vazhdojnë të lulëzojnë, krizat e fundit kanë shkaktuar "zmbrapsje të mëdha në luftën kundër varfërisë", tha Kamande.
"Njerëzit në masë po humbasin vendet e punës, pagat janë në rënie, cilësia e vendeve të punës po përkeqësohet dhe qeveritë, veçanërisht në vendet më të varfra, po përballen me një shtrëngim fiskal, të gjitha këto janë kërcënim për jetesën dhe ekzistencën e njerëzve më të varfër në botë", shtoi ai.
Oxfam paralajmëroi se së bashku me krizën ekonomike të shkaktuar nga COVID-19, rritja marramendëse e çmimeve të ushqimit dhe kostove të energjisë të shkaktuara nga lufta në Ukrainë mund të shtyjë një çerek miliard njerëz të tjerë në varfëri ekstreme.
Ai bëri thirrje për veprim urgjent ndërkombëtar, duke përfshirë anulimin e shlyerjes së borxhit për vendet më të varfra.
Drejtoresha ekzekutive ndërkombëtare e Oxfam, Gabriela Bucher, gjithashtu bëri thirrje për veprime të menjëhershme radikale, pasi pa të, "mund të jemi dëshmitarë të kolapsit më të thellë të njerëzimit në varfëri ekstreme dhe vuajtje që nuk mbahet mend".
"Fituesi i merr të gjitha"
"Modeli ekonomik fituesi i merr të gjitha" është jashtëzakonisht profitabil për njerëzit tashmë të pasur, tha ai, duke shtuar se pasuria gjithnjë e më shumë po transferohet nga të varfrit tek të pasurit.
Që nga viti 2020, një për qind e më të pasurve kanë kapur pothuajse dy të tretat e të gjithë pasurisë së re, që është gati dy herë më shumë para se 99 për qind e popullsisë së botës, sipas Kamande.
Ai vlerësoi se pasuria e miliarderëve po rritet me 2,7 miliardë dollarë në ditë, edhe pse inflacioni tejkalon pagat e "të paktën 1,7 miliard punëtorëve".
Në vitin 2022, kompanitë e ushqimit dhe energjisë tejkaluan dyfishin e fitimeve të tyre, duke paguar 257 miliardë dollarë për aksionerët e pasur, "ndërsa mbi 800 milionë njerëz shkuan në shtrat të uritur", tha ai.
"Tani, në mes të një krize të kostos së jetesës, është e qartë se bota nuk mund të vazhdojë në këtë trajektore", shtoi Kamande.
Sistemi i padrejtë tatimor
"Dredhia e modelit ekonomik neoliberal të uljes së taksave" po vazhdon të shtyjë miliona njerëz në varfëri, argumentoi ai.
Oxfam kërkon që individët dhe kompanitë më të pasura që përfituan nga COVID-19 dhe kriza e luftës aktuale në Ukrainë duhet të paguajnë më shumë taksa.
Organizata bamirëse i bëri thirrje gjithashtu G20-shit të ndajë 100 miliardë dollarë nga fondi ekzistues i kursimit për vendet e varfra për të mbrojtur më të varfrit nga inflacioni nëpërmjet subvencioneve dhe uljes së taksave për mallrat dhe shërbimet.
"Të pasurit po përfitojnë gjithnjë e më shumë nga ulja masive e taksave, kurse të varfrit po ngarkohen me një mori taksash indirekte, duke përfshirë taksat e shitjeve, siç është vlera e shtuar e taksës", tha Kamande.
Mungesa e investimeve në sektorët e privuar vazhdon të pengojë çrrënjosjen e varfërisë pasi qindra miliona njerëz "nuk mund të marrin as shërbimet më elementare të kujdesit shëndetësor" ose arsim cilësor që është bërë "një rezervat i të pasurve", shtoi ai.
"Me politikat ekonomike neoliberale është e lidhur edhe çështja e liberalizimit të tregut që ka ndikuar negativisht te njerëzit e varfër në vendet më të varfra", tha Kamande.
Detyrimi i të pasurve që të paguajnë "pjesën e tyre të drejtë të taksave" do të ndikonte shumë në rritjen e burimeve për të trajtuar varfërinë dhe pabarazinë.
"Për shembull, taksa progresive vjetore e pasurisë me 2, 3 dhe 5 për qind ndaj multimilionerëve dhe miliarderëve të botës do të mblidhte 1,7 trilion dollarë në vit", theksoi ai.
"Kjo do të mjaftonte për të nxjerrë dy miliardë njerëz nga varfëria. Përveç kësaj, mund të mbushë boshllëkun e financimit të thirrjeve për ndihma humanitare emergjente të OKB-së dhe të financojë planin global për çrrënjosjen e urisë", tha Kamande.
Ai më tej tha se qeveritë duhet të forcojnë sektorët e privuar si kujdesi shëndetësor, arsimi, mbrojtja sociale dhe fermat e vogla.
Vendet e pasura duhet të ofrojnë financim për zbutjen e klimës dhe përshtatjen me vendet më të varfra, shtoi ai.
Sipas Kamande, rreth 60 për qind e vendeve me të ardhura të ulëta kanë një nivel të lartë të krizës së borxhit.
"Kjo është e paqëndrueshme nëse duam t'i japim fund varfërisë dhe vuajtjes, prandaj këto vende kanë nevojë urgjente për fshirjen dhe ristrukturimin e borxhit për të çliruar burimet që mund të shpenzohen për të ndihmuar qytetarët në vështirësi", tha ai.
"Pasojat katastrofike"
Kamande paralajmëroi se nëse nuk ka ndonjë veprim konkret, kjo mund të shkaktojë "pasoja katastrofike".
Nëse qeveritë nuk marrin masa të menjëhershme, bota do të vazhdojë të shohë një transferim masiv të pasurisë nga të pasurit tek të varfrit, ndërsa varfëria, uria dhe vuajtja do të rriten në mënyrë dramatike, tha ai.
Ndërsa ndryshimet klimatike marrin një taksë të rëndë, nëse nuk ndërmerren masa "planeti ynë do të përballet me një kërcënim ekzistencial", tha ai, duke shtuar se demokracitë dhe politikat "e brishta" do të jenë gjithashtu në rrezik të kapjes nga elitat, ndërsa konfliktet do të përkeqësohen pasi komunitetet dhe grupet luftojnë njëri-tjetrin për të pasur akses në burime të pakta.
Korrupsioni dhe vjedhja e burimeve publike "do të normalizohen" dhe, si pasojë, bota ka të ngjarë të përjetojë "më shumë vdekje që mund të parandalohen, siç janë vdekjet maternale", argumentoi Kamande.
