Sekretarja e shtetit në Ministrinë e Brendshme të Kroacisë, Terezija Gras, është një nga tre kandidatët e përzgjedhur për postin e drejtorit ekzekutiv të Agjencisë Evropiane të Rojës Kufitare dhe Bregdetare (Frontex). Përpos kandidates nga Kroacia, në garë janë edhe Aija Kalnaja nga Letonia, e cila mban postin e drejtorit të përkohshëm ekzekutiv të Frontex dhe holandezi Hans Leijtens.
Pas seancës dëgjimore, e cila është paralajmëruar për nesër (30 nëntor) Parlamenti Evropian do t'i dërgojë mendimin e tij Bordit Drejtues të Frontex-it, i cili më pas do të emërojë një drejtor të ri ekzekutiv deri në fund të vitit.
Posti i kreut të Frontex-it mbeti i zbrazët pasi francezi Fabrice Leggeri u detyrua të jepte dorëheqjen pas një raporti shumë kritik të OLAF-it mbi incidentet që përfshijnë dhunën ndaj emigrantëve në kufijtë e jashtëm.
Leggeri u akuzua për mosmbrojtje të të drejtave të njeriut të emigrantëve që kërkojnë azil në Bashkimin Evropian, si dhe për mbylljen e syve ndaj shumë veprimeve të paligjshme që ndodhin në terren.
Sipas rregullores për Frontex-in, kur posti i drejtorit ekzekutiv mbetet vakant, Komisioni është i obliguar të propozojë së paku tre kandidatë, gjë që ka bërë në gjysmën e parë të këtij muaji, pas mbylljes së tenderit.
Pas kësaj, të tre kandidatët duhet t'i nënshtrohen një seance dëgjimore para Komitetit të Lirive Civile të Parlamentit Evropian, i cili më pas miraton një opinion në të cilin mund të deklarojë se cilin kandidat preferon.
Më pas Bordi Drejtues i Frontex-it zgjedh drejtorin ekzekutiv, duke marrë parasysh mendimin e PE-së.
Nëse vendoset të caktohet një kandidat i ndryshëm nga ai i propozuar nga Parlamenti, Bordi Drejtues është i detyruar të shkruajë një shpjegim dhe të njoftojë Parlamentin dhe Këshillin për vendimin e tij.
Përgjegjësitë e drejtorit ekzekutiv
Drejtori Ekzekutiv është përgjegjës për menaxhimin e përditshëm të Frontex-it dhe është përfaqësuesi ligjor i Agjencisë.
Ai emërohet për një mandat fillestar prej pesë vjetësh, me mundësi vazhdimi për një periudhë maksimale prej pesë vitesh të tjera. Vendi i punës së drejtorit ekzekutiv është në Varshavë, ku ndodhet selia e Frontex-it.
Agjencia Frontex u themelua në vitin 2004 për t’u ndihmuar vendeve të BE-së dhe vendeve të lidhura me zonën Shengen në mbrojtjen e kufijve të jashtëm të zonës së lëvizjes së lirë brenda BE-së.
Si agjenci e BE-së, Frontex-i financohet nga buxheti i BE-së si dhe nga kontributet e vendeve të lidhura me zonën Shengen.
Agjencia u zgjerua në vitin 2016 për t'u bërë Agjencia Evropiane e Rojës Kufitare dhe Bregdetare, duke zgjeruar rolin e saj nga kontrollet e migracionit në menaxhimin e kufijve dhe duke marrë përsipër më shumë përgjegjësi për krimin ndërkufitar.
Frontex tani është një nga organet më të rëndësishme të Bashkimit Evropian në fushën e lirisë, sigurisë dhe drejtësisë. Operacionet e kërkim-shpëtimit janë bërë edhe zyrtarisht pjesë e përgjegjësisë së Agjencisë sa herë që ndodhin situata të tilla në kuadrin e mbikëqyrjes së kufirit detar.
Veprimet e paligjshme të Frontex-it
Agjencia kufitare e Bashkimit Evropian ka mbuluar kthimet e paligjshme të refugjatëve dhe emigrantëve nga Roja Bregdetare Greke në ujërat territoriale turke, zbuloi një raport nga zyra kundër mashtrimit të bllokut.
Raporti i Zyrës Evropiane Kundër Mashtrimit (OLAF), i publikuar në tetor të këtij viti nga faqja e internetit e lirisë së informacionit me seli në Gjermani, FragDenStaat, Der Spiegel dhe Lighthouse Reports, tregoi se Frontex-i i ka mbajtur të fshehta rastet e shkeljeve të mundshme të të drejtave të njeriut. Oficerët e të drejtave themelore, duke pezulluar vëzhgimin ajror për të shmangur regjistrimin e aktiviteteve të paligjshme, duke bashkëfinancuar njësitë greke që kryen kundërvajtje dhe duke mashtruar autoritetet përgjegjëse për mbikëqyrjen e Agjencisë.
Menaxherët e lartë në Frontex kryen “sjellje të pahijshme serioze dhe parregullsi të tjera” në fshehjen e incidenteve të kthimit, duke mos i hetuar a trajtuar ato në mënyrë korrekte, gjeti raporti, por emrat u redaktuan.
“Duke bërë këtë, ata penguan kapacitetin e Frontex-it për të përmbushur plotësisht përgjegjësitë e tij, përkatësisht sigurimin për mbrojtjen dhe promovimin e të drejtave themelore”, thuhet në raport.
Avioni i Frontex-it u largua pasi Greqia rrezikon varkën
Raporti u mbajt konfidencial për tetë muaj derisa u zbulua në mediat gjermane, tha FragDenStaat.
Zyrtarët grekë pretendojnë se nuk e kanë lexuar raportin dhe komisari evropian Margaritis Schinas i Greqisë, portofoli i të cilit përfshin migrimin, nuk pranoi të komentojë nëse ai ishte i informuar vetë për akuzat.
Mbrojtësit e të drejtave të njeriut, megjithatë, i bëjnë thirrje BE-së të publikojë zyrtarisht raportin për të lejuar viktimat e kthyera të përdorin gjetjet e saj në rastet gjyqësore.
“Pyetja në vitet e ardhshme do të jetë nëse paratë e taksapaguesve do të vazhdojnë të përdoren për të ndihmuar në thyerjen e ligjit në kufijtë e BE-së – apo nëse Frontex-i do të detyrohet të pajtohet me ligjin evropian. Shtetet e Shengenit, të cilat kontrollojnë Frontex-in nëpërmjet Bordit Menaxhues, me sa duket kanë pak interes për një pajtueshmëri të tillë”, thuhet në raportin e përcjellë nga Der Spiegel.
Më 5 gusht 2020, një anëtar i Frontex-it raportoi shqetësimet e tij në një email pasi një avion i Frontex-it dëshmoi se autoritetet greke detyronin një varkë të dobët refugjatësh të kthehej në ujërat turke.
“Të tërheqësh një varkë të brishtë të mbipopulluar gjatë natës drejt detit të hapur është një situatë që mund të rrezikojë seriozisht jetën e pasagjerëve”, thuhet në email.
“Aeroplani ynë u udhëzua menjëherë të largohej nga vendi i ngjarjes nga eksperti i rojës bregdetare helene”.
