Gjykata Ndërkombëtare Penale (GjNP) po përballet me akuza për hipokrizi për zvarritjen e kërkesave të urdhërarrestit për kryeministrin izraelit Benjamin Netanyahu dhe ministrin e mbrojtjes Yoav Gallant për më shumë se pesë muaj, teksa urdhërarresti për presidentin rus Vladimir Putin u miratua në vetëm 24 ditë.
Kërkesat për urdhërarrest, të paraqitura më 20 maj nga Prokuroria e GjNP-së për Netanyahun, Gallant dhe tre liderë të Hamasit, kanë hasur në pengesa sistematike nga Izraeli dhe aleatët e tij.
GjNP-ja ka vepruar me shpejtësi në çështjet që lidhen me Ukrainën, duke lëshuar urdhërarreste për gjashtë zyrtarë rusë, përfshirë Putinin, brenda disa muajsh.
Nga anëa tjetër, asnjë urdhërarrest nuk është lëshuar në rastin e Gazës që nga fillimi i hetimeve në vitin 2019, duke zbuluar dukshëm standardet e dyfishta të perceptuara.
Vonesat e zgjatura në hetimet lidhur me Palestinën rrjedhin nga operacionet e spiunazhit të Izraelit që synojnë GjNP-në dhe zyrtarët e saj për nëntë vjet, së bashku me tërheqjen e një gjyqtari që shqyrton rastin.
Komplikimet ndodhën pasi Britania e Madhe kundërshtoi juridiksionin e GjNP-së, pas akuzave kundër prokurorit Karim Khan.
Akuzat kundër prokurorit Khan
Menjëherë pasi Khan kërkoi urdhërarrest për Netanyahun dhe Gallant, doli një hetim mbi sjelljen e tij të pahijshme ndaj një anëtari të stafit të GjNP-së. Asambleja e gjykatës konfirmoi se hetimi ishte në vazhdim, por nuk gjeti arsye të mjaftueshme për të vazhduar.
Koha e këtyre akuzave, që përkon me kërkesat e urdhërarrestit, ka ngritur dyshime.
Tërheqja e gjyqtares Motoc
Gjyqtarja Julia Motoc, e cila drejtoi Dhomën e Procedurës Paraprake për shqyrtimin e çështjes, u tërhoq për "arsye shëndetësore dhe për të siguruar funksionimin e duhur të drejtësisë". GjNP-ja njoftoi se gjyqtarja Beti Hohler, një gjyqtare sllovene që iu bashkua gjykatës, do të zëvendësonte gjyqtaren Motoc.
Eksperti ligjor ndërkombëtar Dr. Owiso Owiso paralajmëroi se tërheqja e gjyqtares Motoc mund të zgjasë procesin, ndërsa ish-zyrtari i OKB-së, Craig Mokhiber, kritikoi ndryshimin e papritur si të dyshimtë mes presionit në rritje nga Izraeli dhe vendeve perëndimore.
Mokhiber vuri në dukje se gjyqtarja sllovene Hohler kishte sugjeruar më parë që zyrtarët izraelitë të gjykoheshin në gjykatat e brendshme vendase, e jo në GjNP.
Vonesa sistematike nga viti 2019
Vonesat në hetimin e Palestinës nisin që në vitin 2015 kur ish-prokurorja e GjNP-së, Fatou Bensouda, nisi një ekzaminim paraprak.
Megjithëse hetimi plotësoi kriteret e nevojshme në vitin 2019, ai u shty për shkak të debateve mbi juridiksionin mbi territoret palestineze. Hetimi zyrtar filloi në mars 2021, megjithatë nuk është bërë asnjë përparim domethënës, duke vonuar më tej kërkesat kundër zyrtarëve të lartë izraelitë, Netanyahu dhe Gallant.
Në korrik 2024, Mbretëria e Bashkuar i ndërlikoi çështjet duke sfiduar shtetësinë e Palestinës dhe juridiksionin e GjNP-së. Edhe pse më vonë u tërhoq nga procesi, GjNP-ja pranoi mbi 60 parashtresa të ngjashme, duke shkaktuar vonesa shtesë në kërkesat për urdhërarrest në pritje.
Kërcënimet e ShBA-së me sanksione si dhe ndërhyrja e Mossad-it
Ndërkohë, GjNP-ja është përballur me kërcënime nga Senati i ShBA-së, duke paralajmëruar se do të vendosen sanksione nëse do të lëshoheshin urdhërarreste kundër zyrtarëve izraelitë.
Këto kërcënime sjellin në kujtesë veprimet e kaluara, siç është ngrirja e aseteve të ish-prokurores Bensouda dhe vendosja e ndalimeve të udhëtimit gjatë hetimit në Afganistan.
Agjencia e inteligjencës izraelite, Mossad, gjithashtu ka ndërhyrë në operacionet e GjNP-së.
Ish-shefi i Mossad-it, Yossi Cohen, thuhet se u takua fshehurazi me prokuroren Bensouda për ta bindur atë kundër ndjekjes së çështjeve kundër personelit izraelit.
Burime të shumta tregojnë se Cohen bëri hapa të vazhdueshëm dhe kërcënues, duke përfshirë përdorimin e informacionit personal për të frikësuar prokuroren Bensouda.
Presione të tilla kanë kompromentuar pavarësinë e GjNP-së dhe kanë zgjatur procesin e hetimit, duke minuar besueshmërinë dhe aftësinë e saj për të ofruar drejtësi.
