Çdo ditë për tre orë, Noorbakhsh, në provincën Balkh, në veri të Afganistanit, ndez gjeneratorin e tij privat të energjisë elektrike për të ujitur tokën e tij, ku ai kultivon të mbjella si pambuku dhe susami.
Rendimenti i fushave të tij varet tërësisht nga sasia e ujit dhe elektricitetit që ai mund të marrë në një vend që përballet me thatësira, mungesë të infrastrukturës së energjisë dhe një qeveri të dështuar talebane.
Jo shumë kohë më parë, provinca veriore u lidh me rrjetet kombëtare të energjisë elektrike, duke sjellë energji të importuar në vend nga Azia Qendrore.
Megjithatë, situata e sigurisë në vend, e përkeqësuar nga anëtarët talebanë, të cilët shpesh ndërpresin linjat kryesore të energjisë, do t'i linte rajonet pa energji.
Me rrethimin e Talebanëve të Afganistanit vitin e kaluar, dekadat e betejave përfunduan. Dhe shumë, si Noorbakhsh, shpresonin se fundi i luftës do të sillte një formë stabiliteti.
Megjithatë, një vit më vonë, fermeri 51-vjeçar është i zhgënjyer, pasi muajt e fundit ndërprerja e energjisë elektrike në rrethin e tij është shtuar, duke dyfishuar kostot e prodhimit.
“Më herët, rryma lidhej çdo dy ditë, por tani është shumë më keq, dhe ndonjëherë ndërpritet për shumë ditë. Më duhet të shpenzoj shumë para për të blerë karburant për të ndezur gjeneratorin dhe pompën e ujit,” tha Noorbakhsh për TRT World, duke ndarë shqetësimet se toka dhe të korrat e tij do të thahen me kulmin e verës.
“Jemi mësuar të kalojmë ditë e netë pa rrymë, por toka ime është e etur; ajo ka nevojë për fuqi në mënyrë që të mund të ujitet."
"Kjo verë ishte gjithashtu shumë e nxehtë dhe unë duhet të monitoroj me kujdes fushën, përndryshe i gjithë mundi im do të shkojë dëm nëse të korrat thahen," tha ai.
Më shumë se 70 për qind e energjisë në Afganistan furnizohet nga vendet e Azisë Qendrore, duke përfshirë Taxhikistanin, Uzbekistanin, Turkmenistanin dhe Iranin, dhe vetëm më pak se 20 për qind prodhohet në vend.
Megjithatë, vala e fundit e mungesës së energjisë po ndihet në të gjithë sektorët në të gjithë vendin, pasi qeveria de fakto e talebanëve përpiqet të sigurojë një furnizim të qëndrueshëm me energji elektrike.
Në provincën Daikundi në Afganistanin qendror, 30-vjeçari Asghar, i cili zotëron një dyqan të vogël, tha se nuk mund të përballonte një gjenerator privat si bizneset e tjera.
Megjithëse, ndryshe nga Noorbakhsh në Balkh, distrikti i tij kishte lidhje të dobët të energjisë edhe gjatë qeverisë së mëparshme.
“Unë kam një bateri të vogël me energji diellore që ndihmon në funksionimin e tre llambave dhe karikimin e celularëve tanë. Nuk mund të përballoj një gjenerator më të madh, as karburant për ta operuar atë”, tha ai për TRT World.
Situata vetëm sa është përkeqësuar.
“Pa energji elektrike, nuk jam në gjendje ta mbaj dyqanin hapur për orë të gjata. Shitjet e mia ditore janë ulur shumë. Më parë, fitoja deri në 6000 AFN (67 dollarë) në ditë, por tani fitimet e mia kanë rënë në 700 AFN (7 dollarë)”, tha ai.
Një zëdhënës i talebanëve i’a atribuoi problemet izolimit politik dhe financiar të Afganistanit nga komuniteti ndërkombëtar që kur grupi mori pushtetin vitin e kaluar.
“Qeveritë e mëparshme afgane kishin qasje në ndihmat ndërkombëtare dhe ato drejtoheshin me ndihmën e shumë vendeve, por tani, ne e drejtojmë vendin kryesisht vetë dhe me burimet e brendshme”, tha një anëtar i talebanëve që punon me bordin e energjisë elektrike të Afganistanit, Da Afganistan Breshna Sherkat (DABS) i cili dëshironte vetëm të identifikohej si Matti.
“Dhe sigurisht, për shkak të kësaj, ka shumë sfida,” shtoi ai.
Rënia e qeverisë së mëparshme dhe marrja pasuese e talebanëve vitin e kaluar, shkaktuan një krizë ekonomike dhe bankare në Afganistan, e cila u përkeqësua nga sanksionet ndërkombëtare ndaj udhëheqësit taleban dhe ngrirja e rezervave valutore të vendit në SHBA.
Si rezultat, Afganistani po përballet me një krizë humanitare katastrofale që talibanët nuk mund ta menaxhojnë.
Anëtari 34-vjeçar i talebanëve ka qenë me grupin e armatosur për më shumë se 14 vjet, duke u bashkuar me ta shumë i ri për të luftuar kundër qeverisë së mbështetur nga SHBA dhe NATO.
Mirëpo, tani si shumë anëtarë të tjerë talebanë, ai e ka drejtuar energjinë e tij për të kontribuar në qeverisjen e vendit që ata pushtuan vitin e kaluar - një aftësi që ata, pa dyshim, nuk e kuptojnë plotësisht.
“Ne përpiqemi të imitojmë politikat e qeverisë së kaluar. Ne kemi mbajtur gjithashtu shumë nga të njëjtit personel teknik nga më parë, përveç se kreu i secilit departament është emëruar nga ushtarët e Emirateve Islamike, "tha ai, duke iu referuar talebanëve me emrin e tyre zyrtar.
"Këta janë burra që janë kthyer nga fushat e betejës, por ata gjithmonë konsultohen me kolegët e tyre përpara se të marrin vendime vendimtare," siguroi Matti.
Mohsin Amin, një ekspert afgan për energjinë, konfirmoi se meqenëse pjesa më e madhe e stafit teknik mbeti, "ofrimi i shërbimeve bazohej në sistemet e mëparshme".
Megjithatë, për shkak të krizës ekonomike, fuqia blerëse e njerëzve u pakësua dhe ndikoi në mbledhjen e përgjithshme të të ardhurave, tha ai.
“Në vitin e kaluar, DABS grumbulloi mbi 280 milionë dollarë dhe pagoi mbi 151 milionë dollarë për importet e energjisë elektrike dhe Prodhuesit e Pavarur të Energjisë Vendore (IPP).
"Unë gjithashtu dëgjova nga kolegët në DABS se korrupsioni u reduktua dhe humbjet komerciale u frenuan për herë të parë. Por, kriza ekonomike dhe humanitare ka lënë në hije, megjithatë, aspekte të tjera të ofrimit të shërbimeve," tha ai, duke shtuar se nëse sfidat në sektorin bankar janë përmirësuar, ofrimi i përgjithshëm i shërbimeve gjithashtu mund të përmirësohet, të paktën në zonat urbane.
Megjithatë, shumë afganë, veçanërisht në zonat rurale, të cilët kishin shpresuar për dritë në fund të luftës së gjatë e të dhunshme, u përballën me errësirë të vërtetë.
“Duam që qeveria të na kushtojë vëmendje. Lufta ka mbaruar; rihapni shkollat tona, na ndërtoni klinika dhe na jepni qasje në energji elektrike dhe ujë,” kërkoi Asghar, duke i bërë jehonë një dëshire të shprehur nga shumë afganë.
