Ndotja e ajrit vazhdon të përbëjë rreziqe të konsiderueshme për shëndetin në Evropë, duke shkaktuar sëmundje kronike dhe vdekje të parakohshme, thuhet në analizën e Agjencisë Evropiane të Mjedisit (AEM).
“Në vitin 2020, 96 për qind e popullsisë urbane të BE-së u ekspozua ndaj përqendrimeve të grimcave të imëta (PM2.5) mbi nivelin e udhëzimit të OBSh-së prej 5 mikrogramë për metër kub (µg/m3) në ajër. Ndotja e ajrit dëmton gjithashtu biodiversitetin dhe dëmton kulturat bujqësore dhe pyjet, duke shkaktuar humbje të mëdha ekonomike”, thonë nga AEM-i.
Të paktën 238.000 vdekje të hershme nga grimcat e imëta në BE
Cilësia e dobët e ajrit, veçanërisht në zonat urbane, vazhdon të ndikojë në shëndetin e qytetarëve evropianë. Sipas vlerësimeve të fundit të EEA-së, të paktën 238.000 njerëz vdiqën në BE në vitin 2020 për shkak të ekspozimit ndaj ndotjes PM2.5 mbi nivelin udhëzues të OBSh-së prej 5 µg/m3. Ndotja nga dioksidi i azotit çoi në 49.000 dhe ekspozimi ndaj ozonit në 24.000 vdekje të hershme në BE.
Si vdekjet e parakohshme, ndotja e ajrit po ashtu shkakton dëmton shëndetin dhe shton kosto të konsiderueshme në sektorin e kujdesit shëndetësor.
“Nga viti 2005 deri në vitin 2020, numri i vdekjeve të hershme nga ekspozimi ndaj PM2.5 ra për 45 për qind në BE. Nëse kjo tendencë vazhdon, BE-ja pritet të përmbushë objektivin e planit të veprimit për ndotjen zero për një reduktim prej 55 për qind të vdekjeve të parakohshme deri në vitin 2030”, thonë nga AEM-i.
Megjithatë, do të nevojiten përpjekje të mëtejshme për të përmbushur vizionin e ndotjes zero për vitin 2050 për uljen e ndotjes së ajrit në nivele që nuk konsiderohen më të dëmshme për shëndetin.
Humbja e biodiversitetit, dëmtimi i pyjeve dhe i kulturave bujqësore
Ndotja e ajrit dëmton gjithashtu ekosistemet e tokës dhe ujit. Në vitin 2020, nivele të dëmshme të depozitimit të azotit u panë në 75 për qind të sipërfaqes totale të ekosistemit të BE-së. Kjo përfaqëson një reduktim prej 12 për qind që nga viti 2005, ndërsa objektivi i planit të veprimit të BE-së për ndotjen zero është të arrijë një reduktim prej 25 për qind deri në vitin 2030.
Sipas analizës së EEA-së, 59% e zonave të pyllëzuara dhe në 6% e tokës bujqësore u ekspozuan ndaj niveleve të dëmshme të ozonit në nivelin tokësor në Evropë në vitin 2020. Humbjet ekonomike për shkak të ndikimeve të ozonit në nivelin tokësor në rendimentet e grurit arritën në rreth 1.4 miliardë euro në 35 vende evropiane në vitin 2019, me humbjet më të mëdha në Francë, Gjermani, Poloni dhe Türkiye.
Gjysma e grimcave të imëta nga përdorimi i energjisë në ndërtesa
Burimi kryesor i ndotjes nga grimcat në Evropë është nga djegia e karburantit në sektorin rezidencial, tregtar dhe institucional, tregon analiza e AEM-it. Këto emetime janë të lidhura kryesisht me djegien e lëndëve djegëse të ngurta për ngrohjen e ndërtesave. Në vitin 2020, sektori ishte përgjegjës për 44% të emetimeve PM10 dhe 58% PM2.5. Burime të tjera të rëndësishme të këtyre ndotësve përfshijnë industrinë, transportin rrugor dhe bujqësinë.
