Në kohë kur po hapërojmë në vitin 2023, Türkiye po përgatit një Strategji Kombëtare të Sigurisë Kibernetike për periudhën 2024-2027.
Kjo strategji e shumëpritur merr formë në një moment kritik kur spektri i kërcënimeve kibernetike është zgjeruar në mënyrë të konsiderueshme, duke kërkuar përgjigje novatore dhe dinamike.
Strategjia dhe plani për vitet e ardhshme paraqesin një mundësi të artë për të nënvizuar rëndësinë e forcimit të lidhjeve brenda matricës së talenteve të sigurisë kibernetike të vendit.
Rrotullimi i ekspertëve ndërmjet sektorit publik, privat dhe akademisë në një mënyrë të mirorkestruar mund të shërbejë si një mekanizëm i aftë për të arritur këtë objektiv.
Edhe mbrojtjet e avancuara teknologjike vjetrohen dhe humbasin statusin e tyre të fundit. Por, mendjemprehtësia njerëzore që drejton këto sisteme vazhdon të evoluojë dhe të përshtatet me kërcënimet kibernetike gjithnjë në ndryshim.
Në këtë sfond, Türkiye kërkon një fuqi punëtore të shkathët, e cila është e aftë të rritet dhe të përshtatet së bashku me peizazhin e rrezikut në ndryshim. Për të ushqyer një grup kaq të vlefshëm burimesh njerëzore në sigurinë kibernetike, kërkon një përzierje të investimeve strategjike, bashkëpunimit dhe promovimit të synuar.
Thelbi i kësaj përpjekjeje është investimi në iniciativat e arsimit dhe trajnimit të krijuara për të pajisur fuqinë punëtore me ekspertizë praktike në sigurinë kibernetike. Kjo mund të marrë formën e bursave, praktikave dhe një sërë mundësish trajnimi për të inkurajuar dhe për të mbështetur studentët që synojnë të zhvillojnë karrierë në sigurinë kibernetike.
Njëkohësisht, është jetike të ngrihet siguria kibernetike si një zgjedhje e qëndrueshme dhe shpërblyese e karrierës, veçanërisht në mesin e të rinjve. Kjo nënkupton vënien në qendër të vëmendjes mbi rëndësinë e sigurisë kibernetike dhe promovimin e aftësive dhe kualifikimeve të nevojshme për të shkëlqyer në këtë sektor.
Türkiye ka treguar sigurisht një angazhim të qartë për të rritur investimet e saj në sektorin e sigurisë kibernetike dhe për të forcuar një forcë punëtore elastike të sigurisë kibernetike.
Në 20 vitet e fundit, 664 iniciativa për sigurinë kibernetike kanë përfituar nga financimi total qeveritar prej 1 miliard lirash turke, një investim që synon të nxisë përpjekjet për Kërkim dhe Zhvillim në këtë fushë.
Krahas kontributit financiar, qeveria është fokusuar në ofrimin e programeve arsimore dhe trajnimi cilësore në institucionet arsimore të të gjitha niveleve. Gjithsesi, ka një njohje të dukshme të rëndësisë së sigurisë kibernetike dhe domosdoshmërisë për të kanalizuar burimet në këtë sektor për t’u mbrojtur nga kërcënimet e mundshme.
Megjithatë, si rregull i përgjithshëm, shtetet luftojnë me mbajtjen e talenteve kibernetike brenda shërbimit civil. Kjo sfidë është e dyfishtë, duke përfshirë si aspektin financiar ashtu edhe atë kulturor.
Nga njëra anë, firmat private shpesh i tejkalojnë subjektet qeveritare me kompensim më të mirë, duke e bërë një detyrë të vështirë për agjencitë qeveritare që të mbajnë profesionistë të aftë të sigurisë kibernetike. Nga ana tjetër, ekziston problemi i mospërputhjes kulturore, ku mendësia e qetë e sektorëve të sigurisë kibernetike dhe IT-së bie në kontrast me strukturën më të ngurtë tipike të agjencive qeveritare.
Problemi i talenteve kibernetike të qeverive është mjaft i rëndë. Megjithatë, në hapësirën kibernetike, aftësitë e nivelit shtetëror janë të rëndësishme, por jo të veçanta.
Sigurimi i rrjeteve qeveritare, edhe pse vendimtar, nuk barazohet me heqjen qafe të cenueshmërisë më të gjerë të shoqërisë kibernetike. Për të adresuar këtë, shtetet shpesh përpiqen të fuqizojnë sektorin privat nëpërmjet ndërtimit të kapaciteteve dhe vendosjes rregullatore të standardeve të sigurisë kibernetike. Megjithatë, këto masa, shpesh të formësuara dhe të ekzekutuara nga një këndvështrim nga lart-poshtë, mund të mos përputhen me ritmin e përshpejtuar të ndryshimit në fushë.
Ne kemi nevojë për zgjidhje novatore që mund të harmonizojnë në mënyrë efektive sektorin publik dhe privat, të promovojnë përpjekje të koordinuara dhe të nxisin një mjedis të të mësuarit të ndërsjellë.
Lëvizshmëria e talenteve
Për ta arritur këtë, Türkiye duhet të përqafojë bashkëpunimin ndërsektorial në nivel individual të punonjësve si një parim qendror i strategjisë së saj të talenteve të sigurisë kibernetike, duke lehtësuar kështu një ndërveprim të pasur të aftësive dhe perspektivave.
Një qasje e tillë do të lejonte lëvizshmëri të strukturuar të profesionistëve midis sektorëve publikë, privatë dhe akademikë brenda fushës së sigurisë kibernetike.
Kjo do të përfshinte një rrjedhshmëri rolesh, duke i lejuar pjesëmarrësit të kalojnë pa probleme nga një shtresë në tjetrën. Një lëvizje e tillë dinamike nëpër industri të ndryshme mund të rrisë ndjeshëm pozicionin e përgjithshëm të sigurisë kibernetike të vendit.
Megjithëse Türkiye ka iniciativa për të harmonizuar ekosistemin e sigurisë kibernetike, një qasje më sistematike për rrotacionin e talenteve do të jetë e dobishme.
Një qasje e tillë premton një sërë përfitimesh.
Së pari, ai potencialisht mund të bashkojë një gamë më të gjerë perspektivash dhe ekspertize në lidhje me sfidat e sigurisë kibernetike, pasi secili sektor tenton të nxisë përvoja dhe njohuri unike.
Së dyti, inkurajimi i një lëvizjeje të tillë rrjedhëse mund të katalizojë bashkëpunimin dhe shkëmbimin e informacionit nëpër industri për çështjet e sigurisë kibernetike.
Kjo do të ishte një shtesë e mirëpritur për përpjekjet ekzistuese bashkëpunuese. Së fundmi, krijimi i trajektoreve të tilla dinamike të karrierës i ndihmon profesionistët të qëndrojnë në krah të tendencave më të fundit në sigurinë kibernetike, duke siguruar kështu që ekosistemi të mbetet i gjallë dhe i gjithanshëm.
Zbatimi i suksesshëm i lëvizshmërisë së talenteve do të kërkonte një sërë masash politikash strategjike.
E para ndër këto është fillimi i programeve të rrotacionit që lejojnë profesionistët të luhaten ndërmjet sektorëve. Këto programe mund të zgjerojnë horizontet e profesionistëve nëpërmjet ekspozimit të larmishëm dhe të pasurojnë grupet e tyre të aftësive, duke përmirësuar kështu cilësinë e përgjithshme të përpjekjeve për sigurinë kibernetike.
Për shembull, Departamenti Amerikan i Mbrojtjes (DoD) ka zbatuar me sukses një program shkëmbimi publik-privat. Si pjesë e programit, DoD pati shkëmbime me kompani si Amazon, Boeing, Deloitte, General Dynamics, Lockheed Martin dhe Raytheon. Një model i ngjashëm me siguri do të përmirësonte gatishmërinë e Türkiyes për sigurinë kibernetike.
Një hap po aq i rëndësishëm do të ishte krijimi i platformave të përbashkëta kërkimore dhe ekipeve ndërdisiplinore për t’u përballur me sfidat specifike të sigurisë kibernetike. Këto ekipe do të shërbenin si shtyllë kyç për ndarjen e njohurive nëpër sektorë.
Krijimi i këtyre forcave ndërdisiplinore, së bashku me praktikat dhe mundësitë e shkëmbimit, mund të nxisin përpjekjet bashkëpunuese të nevojshme për të trajtuar çështjet urgjente të sigurisë kibernetike të kohës sonë.
Meqenëse unë mbroj një rrjedhshmëri të shtuar midis sektorëve, është thelbësore të respektohen kufijtë etikë. Kjo kërkon zbatimin e periudhave të ‘ftohjes’ për profesionistët e sektorit publik që kalojnë në pozicionet e sektorit privat dhe anasjelltas.
Gjatë këtyre periudhave, individëve do t’u ndalohej të merrnin role të caktuara ose të angazhoheshin në aktivitete të caktuara që mund të krijonin konflikte të mundshme interesi. Kjo do të ndihmonte në ruajtjen e integritetit të programit të shkëmbimit duke nxitur ndërveprimin e dobishëm të ekspertizës dhe perspektivave.
Strategjia e ardhshme Kombëtare e Sigurisë Kibernetike e Türkiyes për periudhën 2024-2027 duhet t’i japë përparësi zhvillimit dhe diversifikimit të talenteve njerëzore.
Për këtë qëllim, një theks i shtuar në bashkëpunimin ndërsektorial do të krijonte një ekosistem më dinamik të sigurisë kibernetike dhe do të rriste forcën dhe qëndrueshmërinë e infrastrukturës së sigurisë kibernetike të vendit. Me këtë qasje në vend, kombi do të jetë i pajisur mirë për t’u përballur me sfidat gjithnjë në zhvillim të sigurisë kibernetike.
Autor: Ozan Ahmet Cetin
Ozan Ahmet Cetin është Studiues Asistent në TRT World. Hulumtimi i tij përfshin politikën turke, sigurinë ndërkombëtare, strategjinë dhe terrorizmin.
