Polonia, e cila nuk heziton të shpenzojë më shumë për mbrojtjen, si dhe vendet me buxhete modeste të mbrojtjes, po blejnë drone Bayraktar TB2.
Dronët e armatosur Bayraktar TB2 të prodhimit turk janë eksportuar në shumë vende. Suksesi i dronëve në fushat e betejës së Karabakut dhe Ukrainës me meritë e solli Bayraktar TB2 në titujt kryesorë në mbarë botën.
Drejtori i Programit të Hulumtimeve të Sigurisë dhe të Mbrojtjes në Qendrën për Studime Ekonomike dhe Politike, Can Kasapoğlu, shpjegon në një analizë avantazhet e dronëve turq dhe kontributin e tyre në diplomacinë turke dhe industrinë e mbrojtjes.
Përparësitë e përdorimit të dronëve turq
Kjo analizë shqyrton shumë sisteme të ndryshme armësh, nga UAV-të minikamikaze të bëra nga kompania vendase e mbrojtjes STM deri tek avioni luftarak pa pilot i Baykar, Kizilelma.
Türkiye ka kaluar një prag kritik në teknologjinë e dronëve për disa arsye.
Së pari, ushtria turke ishte në gjendje të përshtaste aftësinë e droneve me plane të ndryshme operacionale. Pas sulmeve terroriste të 11 shtatorit 2001 në Shtetet e Bashkuara, dronët u përdorën për operacione ushtarake dhe aktivitete të inteligjencës kundër militantëve të rangut të lartë si pjesë e luftës kundër terrorizmit.
Dronët janë përdorur në shumë faza të luftës konvencionale, nga kryerja e operacioneve deri te shtypja e mbrojtjes ajrore të armikut, në koordinim me elementët mbështetës të zjarrit tokësor të Forcave të Armatosura Turke.
Është e nevojshme t’i jepet kredi industrisë së mbrojtjes, e cila ka projektuar aftësi shumë përtej kërkesave bazë.
Së dyti, industria turke e mbrojtjes po punon për shumë koncepte inovative përsa i përket dizajnit të sistemit të armëve, duke përfshirë avionët luftarakë pa pilot Baykar Kizilelma, i cili ka një motor turboaktiv.
Raketa TRLG-230, e cila siguron fuqi të saktë zjarri në objektiva me prioritet të lartë; TUSAS Aksungur (Drejtueshmëri e gjatë në lartësi të mesme -- MALE+ -- Sistemi UAV i Klasit) dhe UAV BOYGA i fundit i STM, i cili është në gjendje të lëshojë municione mortaja 81 mm drejt objektivit.
Industria e mbrojtjes e Türkiyes nuk heziton të tregojë imagjinatën e saj mbi filozofinë e projektimit dhe konceptet që janë të rëndësishme për sukses.
Si kontribuojnë dronët në ekonominë dhe diplomacinë e mbrojtjes së Türkiyes?
Kur dronët turq u bënë fokusi i diplomacisë turke, kjo shkaktoi pasoja të mundshme negative për Türkiyen dhe aleatët e saj.
Sistemet me kosto më të larta për njësi krahasuar me TB2 dhe ANKA, si Kizilelma, Akinci dhe Aksungur, natyrisht do të kontribuojnë në suksesin e industrisë së mbrojtjes.
Vëmë re se negociatat diplomatike me vendet arabe të Gjirit Persik janë përshpejtuar në periudhën e re të politikës së jashtme turke.
Konkurrenti më i madh i Türkiyes në tregun e mbrojtjes është Kina.
Si një vend i NATO-s, konkurrenca e Türkiyes me Kinën në tregun arab të armëve në Gjirin Persik, në tregun e produkteve të teknologjisë së lartë, është një prirje strategjike.
Përveç kësaj, marrëveshjet e bashkëpunimit të Türkiyes për mbrojtjen, bazuar në aftësitë e vendit me dron, krijojnë ndikim kritik gjeopolitik në gjeografinë e ish-sovjetikëve.
Bashkëpunimi i Türkiyes me Ukrainën për performancën e dronëve ushtarakë të prodhimit turk në objektet që do të ndërtohen në Kiev, si dhe në shtetet turke të interesuara për produktin, janë pika të rëndësishme.
Duhet të theksohet gjithashtu se Polonia, vendi me armatimin më të shpejtë në krahun lindor të NATO-s, porositi drone shtesë të armatosur Bayraktar TB2 pas fillimit të luftës ruso-ukrainase në shkurt 2022.
Nga ana tjetër, disa vendime kritike diplomatike si forcimi i ushtrisë ukrainase kundër Rusisë ose investimet e bashkëprodhimit të dronëve në Azerbajxhan nuk duhet të përfshijnë politikën e brendshme, të cilat nuk bazohen në të dhëna dhe janë larg realitetit të sektorit.
Prandaj, pavarësisht zhvillimit të industrisë turke të mbrojtjes, nuk mund të themi të njëjtën gjë për përmbajtjen intelektuale të diskutimeve për dronët e prodhimit turk.
Pse dronët Bayraktar TB2 u bënë temë e nxehtë në botë?
I prodhuar nga Baykar, Bayraktar TB2 është produkti më i njohur i industrisë turke të mbrojtjes në botë. Ai ka provuar aftësitë e tij në konflikte që variojnë nga Karabaku në Ukrainë.
TB2 është rritur në një markë ndërkombëtare. Ukrainasit thurën një këngë për TB2 dhe fushata për Bayraktar TB2 u organizuan në shumë vende, veçanërisht në Ukrainë.
Dronët kanë disa veçori që i bëjnë të dallohen në tregun ndërkombëtar të armëve.
Së pari, ata dëshmuan aftësitë e tyre luftarake në fushën e betejës. Vitet e fundit, TB2 është përdorur në fushat e betejës, ku janë vendosur edhe sistemet ruse të mbrojtjes ajrore Panzer-S1 dhe Tor-M2. Në këto konflikte, aftësitë e dronëve janë kritike dhe shtytja për luftë elektronike është intensive.
Për më tepër, TB2 ishte efektiv kundër një game të gjerë grupesh të synuara, nga njësitë e blinduara tek elementët e artilerisë, nga lëshuesit taktikë të raketave balistike deri te sistemet e mbrojtjes ajrore.
Së dyti, ato ofrojnë një zgjidhje jashtëzakonisht me kosto efektive. Kjo është arsyeja pse jo vetëm Polonia, e cila nuk heziton të shpenzojë më shumë për mbrojtjen si vend i NATO-s, por edhe disa vende me buxhete modeste të mbrojtjes po blejnë TB2.
Me pak fjalë, po flasim për një produkt në tregun ndërkombëtar të armëve që krijoi vlerën e markës me aksione në fushat e betejës.
Can Kasapoğlu
Drejtor i Programit të Hulumtimeve të Sigurisë dhe të Mbrojtjes në Qendrën për Studime Ekonomike dhe Politike
