Borxhi publik është një nga treguesit bazë makroekonomikë, i cili tregon se sa është në borxh një shtet i caktuar. Më konkretisht, borxhi publik paraqet një lloj të ardhurash publike që shteti realizon për të arritur qëllime paraprakisht të caktuara, pra mbulimin e shpenzimeve publike.
Çfarë është borxhi publik?
Përkufizohet si akumulimi i formave të ndryshme të kredive, të cilat realizohen nga shteti për zbatimin e politikës fiskale.
Borxhi publik në raport me Prodhimin e Brendshëm Bruto (PBB) është një nga mënyrat më të pranuara për të vlerësuar rëndësinë dhe madhësinë e borxhit të një vendi.
Cili vend në rajon është me më së shumti borxh?
Në vijim TRT Balkan ju jep një pasqyrë të borxhit publik të vendeve të rajonit sipas të dhënave që disponojmë.
Borxhi publik në Maqedoninë e Veriut që nga qershori i vitit 2022, kur u publikuan statistikat e fundit, u rrit në 7.2 miliardë euro dhe është 55.4% e PBB-së, sipas të dhënave zyrtare nga Ministria e Financave.
Për sa i përket përqindjes së borxhit publik në PBB, Serbia ka borxh publik disi më të ulët në krahasim me Maqedoninë e Veriut. Borxhi publik i Serbisë në fund të qershorit të këtij viti ishte 31.3 miliardë euro, që është 53.2 për qind e PBB-së, njoftoi Ministria e Financave e Serbisë.
Sipas të dhënave të Bankës Kombëtare të Shqipërisë në shtator të këtij viti, borxhi publik i vendit arrin në 9.89 miliardë euro, ose 59.1 për qind e PBB-së.
Borxhi publik i Kosovës në fund të vitit 2021 ishte afër 1.7 miliardë euro ose 23.34 për qind, sipas të dhënave të Ministrisë së Financave të Kosovës. Nëse krahasohet me vendet e tjera të rajonit, për sa i përket peshës në përqindje të borxhit publik në PBB, rezulton se ky vend ka borxhin publik më të ulët.
Mali i Zi ka borxhin publik më të lartë në raport me PBB-në. Borxhi i përgjithshëm i Malit të Zi, pa depozita, në fund të vitit të kaluar arriti në 4,09 miliardë euro ose 83,27 për qind të PBB-së, thuhet në raportin e Qeverisë së Malit të Zi, i cili është miratuar në prill të këtij viti.
Bosnjë e Hercegovina gjithashtu ka një borxh publik më të ulët se Mali i Zi. Këshilli i Ministrave i BeH njoftoi në fund të qershorit të këtij viti se borxhi publik i tyre arrin në 6.4 miliardë euro. Pjesa e borxhit publik të BeH në PBB është 34.82 për qind.
Kroacia ka një përqindje të lartë të borxhit publik për sa i përket PBB-së. Borxhi publik kroat në fund të prillit të këtij viti arriti në 47.2 miliardë euro, sipas të dhënave nga Banka Kombëtare Kroate (HNB). Në përqindje, sipas të dhënave të CNB-së, borxhi publik është 79.8 për qind e PBB-së.
Shuma mesatare e borxhit publik të vendeve të Bashkimit Evropian (BE) në vitin 2021 ishte 88.1 për qind e PBB-së.
Debatet për borxhin publik dhe rolin e tij
Në aspektin e analizave ekonomike të borxhit publik, ka debate të shpeshta për rolin e borxhit publik në ekonomitë moderne. Analistët ekonomikë theksojnë shpesh se, përveç sasisë së borxhit publik, peshës së tij në raport me PBB-në, është e rëndësishme të shihet borxhi publik veçanërisht nga aspekti i funksionit të tij në zhvillimin e ekonomisë, pra që ai duhet të jetë në funksion të rritjes ekonomike.
