Tetë enë qelqi të lashta të copëtuara nga shpërthimi masiv i Portit të Bejrutit në vitin 2020 janë ringjitur sërish nga konservatorët në Muzeun Britanik.
Gotat, nga periudha romake, bizantine dhe islame u rindërtuan në laboratorët e konservimit të muzeut me famë botërore dhe do të shfaqen si pjesë e vitrinës së tij “Glass Shattered of Beirut”, përpara se të kthehen në Liban më vonë këtë vit.
Ekspozita në Muzeun Britanik do të zgjasë nga 25 gushti deri më 23 tetor 2022. Orari i vizitës është nga e shtuna deri të enjten, nga ora 10 deri në 17, si dhe e premtja nga ora 10 deri në 20:30.
“Rezistenca dhe bashkëpunimi”
“(Ai) tregon një histori gatishmërie të shkatërrimit dhe rimëkëmbjes, elasticitetit dhe bashkëpunimit,” tha Hartwig Fischer, Drejtor i Muzeut Britanik.
Enët ishin ndër 74 të përfshira në një rast në Universitetin Amerikan të Bejrutit (AUB).
Rasti ra kur vala goditëse e shpërthimit të portit, e cila ndodhi tre kilometra larg më 4 gusht 2020, goditi ndërtesën, duke thyer objektet e xhamit brenda.
Një ekip ekspertësh kishte detyrën e frikshme për të renditur çdo copë xhami, duke vendosur nëse ishte pjesë e një ene të lashtë, në vend të vitrinës, dhe cilës enë i përkiste, tha për AFP Duygu Camurcuoglu, një konservator i lartë në Muzeun Britanik.
“Gjithçka bëhet pothuajse me dorë ose me sy – në thelb puna e trurit. Duhet të dini disa teknika për të qenë në gjendje ta kryeni këtë punë,” shtoi ajo.
Sapo pjesët ishin renditur, konservatorët filluan ushtrimin e madh me bashkim pjesësh figure për rimontimin e enëve.
“Është një rast i përdorimit të një ngjitësi për të rindërtuar gotat,” tha Camurcuoglu. Por, ata nuk mund të përdornin asgjë.
“Ne nuk përdorim superngjitës, nuk përdorim UHU”, tha ajo me shaka
‘Mbresat’
Gotat më sfiduese ishin “pjata e madhe dhe shtamba bizantine”, kujton Camurcuoglu.
Tetëmbëdhjetë prej gotave deri më tani janë konservuar si pjesë e një fushate rikuperimi emergjent në Bejrut, së bashku me tetë gotat në Muzeun Britanik dhe dy që dolën të padëmtuara nga rënia.
Ekspertët shpresojnë se të paktën gjysma e 46 objekteve të mbetura në Bejrut mund të konservohen së shpejti gjithashtu.
Projekti bashkëpunues midis Muzeut Britanik dhe Muzeut Arkeologjik të AUB-së filloi në vitin 2021, pas një oferte ndihme nga institucioni i Londrës.
Konservatorët ranë dakord që herët t’i bënin gotat të shëndosha strukturore, por të lënë të dukshme papërsosmëritë e shkaktuara nga thyerja, duke dëshmuar për shpërthimin.
Nocioni nuk është ndryshe nga arti japonez i riparimit të ‘kintsugi’ (i njohur gjithashtu si ‘kintsukuroi’) që përdor arin për të bashkuar pjesët e thyera të një ene, duke festuar historinë e objektit dhe papërsosmëritë e tij.
Ekspozita do t’i çojë vizitorët në udhëtimin e bërë nga enët e qelqit, nga momenti i shpërthimit deri në ekspozimin e tyre në muzeun e famshëm të Londrës.
Ndriçimi do të përdoret në ekran për të ndriçuar çarjet dhe boshllëqet në xham.
“Ne me të vërtetë donim të theksonim dëmin nëpër të cilin pësuan këto objekte, në mënyrë që të gjithë të mund të shikojmë plagët dhe të kujtojmë se si u ringjallën së bashku”, tha Camurcuoglu.
Gotat konsiderohen të rëndësishme për të treguar historinë e zhvillimit të teknikave revolucionare të fryrjes së xhamit në Liban në shekullin I para Krishtit, duke mundësuar prodhimin masiv të objekteve prej qelqi dhe duke i bërë ato të disponueshme për përdorim të përbashkët.
Restaurimi i tyre dhe puna ekipore e përfshirë janë një burim krenarie për konservatorët, tha Camurcuoglu.
“Ne të gjithë individualisht ndjemë se, mendoj, kemi kontribuar për diçka duke punuar në këto objekte – duke ndarë këtë dhimbje, këto emocione.
“Pra, nuk ka të bëjë vetëm me ruajtjen... por edhe të punojmë së bashku dhe të arrijmë diçka së bashku,” shtoi ajo.
Camurcuoglu tha: “Tetë objekte qelqi, qindra fragmente, tri gra... Ruajtja e këtyre gotave unike vërtetoi se kur të mbështesim njëri-tjetrin, do të ketë gjithmonë shpresë.”
