“Të mos dijë dora e majtë çfarë dha dora e djathtë!” - Sa herë e kemi dëgjuar këtë shprehje nga gjyshërit tanë, pa kuptuar plotësisht thellësinë e saj? Sa prej nesh e kanë ndier vërtet peshën e lëmoshës, të bamirësisë, që jep pa kërkuar lavdi apo shpërblim?
Gjatë Perandorisë Osmane, kjo shprehje mishërohej në formën më të bukur përmes një sistemi unik: “Guri i Sadakasë”. Ndërtimi i këtyre gurëve modestë përkrahte të varfrit duke ruajtur dinjitetin e tyre dhe duke shmangur çdo lloj ekspozimi ose turpërimi, ku nevojtari dhe bamirësit mbeteshin anonimë.
Gurët e Bamirësisë ishin kolona prej guri ose graniti, me një lartësi prej 80-140 cm, të projektuar që fëmijët e vegjël të mos kishin mundësi të arrinin. Zakonisht vendoseshin pranë xhamive, teqeve, çezmave ose në qoshet e rrugëve të populluara – si dëshmitarë të heshtur të një shoqërie që e ngrinte ndihmën në piedestal.
Në majën e këtyre kolonave kishte një gropë të vogël, ku njerëzit që dëshironin të ndihmonin, linin monedha për ata që ishin në nevojë. Personat që kishin nevojë mund të merrnin vetëm aq monedha sa u duhej, duke ruajtur kështu një balancë midis dinjitetit të marrësit dhe bujarisë së dhuruesit.
Ky sistem i bazuar në parimet islame të bamirësisë përbënte një akt të thellë dhe fisnik solidariteti. Ishte një testament për rëndësinë e ndihmës së fshehtë, për të mos cenuar krenarinë e të varfrit dhe për të mos nxitur vetëmburrjen e dhuruesit.
Thuhet se në Istanbul mund të gjendeshin rreth 173 gurë bamirësie dhe shumë prej tyre ekzistojnë ende në pjesë të ndryshme të qytetit sot.
Për më tepër, gurët e bamirësisë nuk kufizoheshin vetëm në Istanbul; ata ishin të vendosur në mbarë territoret osmane – madje deri në Ballkan.
Në një përpjekje për ta ringjallur traditën e lëmoshës anonime, këta gurë u vendosën në 5 vende të ndryshme në komunën Eyupsultan të Istanbulit dhe mblodhën mjaft donacione anonime për t'u siguruar bursa afro 200 studentëve.
Edhe pse sot këta gurë kanë mbetur si një copëz e trashëgimisë osmane, në një botë ku humaniteti shpesh zbehet përballë krizave globale, kemi më shumë se kurrë nevojë për frymëzimin e tyre.
Le ta shohim Gurin e Sadakasë jo vetëm si një trashëgimi të së shkuarës, por si një thirrje për të ndërtuar një të ardhme më të drejtë dhe më të ndjeshme. Le të jetë si një dritë udhëzuese për praktikat moderne të solidaritetit dhe ndihmës – një kujtesë se dhembshuria dhe bujaria mund të ndërtojnë ura edhe në kohët më të errëta.
