Ne të gjithë priremi të harrojmë gjërat, një fakt i trishtuar që na bën të marrim parasysh krijesa me të meta që jemi.
Ky fakt është i pakëndshëm dhe mund të na zemërojë, por gjithashtu mund të na ndihmojë të relaksohemi – në fund të fundit, a do të dëshironim gjithmonë të mbajmë mend vërtet gjithçka?
Njerëzit duan të qëndrojnë besnikë ndaj kujtimeve të tyre nga fëmijëria deri në pleqëri. Zakonisht harrojmë se kujtimet tona janë gjithashtu me plagë nga traumat dhe incidentet lënduese, zemërthyese.
Akoma më keq, ne zakonisht nuk i kujtojmë përvojat tona traumatike siç ishin, duke u prirur t’i kujtojmë ato në një mënyrë të shtrembëruar, e cila quhet “përforcim i memories”. Si rezultat, të kujtuarit mund të jetë më problematik sesa harresa në përpjekjet tona për të rregulluar shtëpinë e vogël në trurin tonë, sipas psikologëve.
“Fatkeqësisht, përforcimi i memories mbart pasoja reale: sa më shumë përforcim të shfaqin njerëzit, aq më shumë ka gjasa që ata të raportojnë simptomat e “ripërjetimit” të lidhura me çrregullimin e stresit posttraumatik (PTSD), siç janë mendimet dhe imazhet ndërhyrëse”, shkroi Deryn Strange, profesoreshë e psikologjisë në Kolegjin e Drejtësisë Penale John Jay dhe Melanie KT Takarangi, profesoreshë e asociuar e psikologjisë në Universitetin Flinders.
Harresa merr një përsëritje të keqe, por a është kaq e keqe? Sistemi ynë neurotik tenton të harrojë përvojat traumatike për të hequr qafe efektet e tij negative. Në këtë kuptim, harresa është një përvojë çliruese nga vuajtjet tona.
“Truri i njeriut është jashtëzakonisht fleksibël. Aftësia e tij për të krasitur në mënyrë selektive degët e gabuara të kujtimeve tona është një përshtatje e nevojshme. Nëse do të kujtonim çdo moment të çdo dite, shumica prej nesh do të ngeceshin shumë në mendjet tona për të qenë funksionale,” shkroi Lauren Gravitz, një shkrimtare e shkencës dhe mjedisit.
Harresa ndihmon për të kujtuar
Spastrimi i disa kujtimeve, të cilat mund të përkthehen si një ushtrim harrese, gjithashtu na ndihmon të mbajmë mend më mirë, duke zvogëluar barrën e rëndë në sistemin tonë neurotik, sipas një studimi të vitit 2007.
“Ne kemi argumentuar për disa kohë se harresa është adaptive, se njerëzit pengojnë në mënyrë aktive disa kujtime për të lehtësuar fokusin mendor,” tha Michael Anderson, një profesor i neuroshkencës kognitive në Universitetin e Oregonit.
Një kujtesë e freskët mund të jetë më shumë rezultat i spastrimit të informacionit të panevojshëm sesa përpunimit të tij, sugjeroi studimi. “Koka juaj është plot me numër të habitshëm gjërash që nuk keni nevojë t’i dini,” tha Anderson.
Por, si mund të spastroni informacionin e padobishëm në favor të thelbësores?
Spastrimi nuk është vetëm diçka që ndodh sistematikisht ndërsa jeta juaj kalon. Ekspertët mendojnë se momentet e krizës zakonisht i detyrojnë njerëzit të mendojnë për atë që duhet të spastrojnë.
Psikologët besojnë se nëse identifikoni se kush jeni dhe çfarë dëshironi të bëni në jetën tuaj në atë moment, do të jeni në një pozicion të mirë për të hequr atë që nuk ju nevojitet më, duke mbajtur afër gjërat që kanë vërtet rëndësi.
Me fjalë të tjera, do të harroni gjërat që nuk keni nevojë t’i kujtoni përgjithmonë, të cilat do të pastrojnë ruajtjen tuaj neurologjike nga informacionet e panevojshme, do ta shkarkojnë veten nga ngarkesat mendore që nuk mund ta besoni se sa kohë keni mbajtur me çdo kusht.
Teknikat e përmirësimit të memories
Shkencëtarët mendojnë se strategjitë e përmirësimit të kujtesës, si përsëritja e informacionit, mund t’i ndihmojnë njerëzit të zbulojnë se çfarë është me të vërtetë e nevojshme dhe çfarë jo për ta. Këto teknika gjithashtu i ndihmojnë njerëzit të ndajnë informacionin e gabuar të ruajtur në kujtimet e tyre nga ato të duhurat.
Shumicën e kohës, sistemi ynë mendor është i mbërthyer me motivime, informacione, fantazi dhe realitete të ndryshme, duke bërë efekte kritike në interpretimet tona të ngjarjeve të vjetra ose në mënyrën se si kujtojmë kujtimet e kaluara.
Kur sheh një mik të vjetër në rrugë rastësisht, kujton kujtimet e vjetra me të. Nëse shoku i vjetër duket se ka një punë më të mirë se ju, memoria juaj priret të kujtojë gjëra rreth tij ose të saj, gjë që mund të shpjegojë pse ai ose ajo është më i suksesshëm se ju. Por, në rastin e kundërt, procesi është ende në vazhdim, duke ju dhënë grupe të ndryshme faktesh rreth marrëdhënies dhe kujtimit të saj.
Si rezultat, të gjitha kujtimet i nënshtrohen të kuptuarit aktual të ngjarjeve.
Teknikat e përmirësimit të memories, duke përsëritur atë që mendonit se e dinit tashmë, do t’ju ndihmojnë të mbani mend ngjarje, koncepte dhe sjellje të ndryshme në një mënyrë më të mirë dhe më objektive.
Një nga pengesat më të mëdha për të pasur një memorie të mirë funksionale është i rrënjosur në mësimin e gabuar dhe keqkuptimin. Kjo mund të parandalojë sistemin mendor që të trajtojë informacionin e ardhshëm në mënyrë racionale për shkak të moskuptimit të incidenteve të mëparshme.
Kjo situatë është quajtur ndërhyrje, ku dy versione të ndryshme të fakteve përplasen me njëri-tjetrin, duke çuar në shpërqendrim dhe harresë. Në këtë situatë, ekspertët rekomandojnë zgjidhjen e çështjes duke përsëritur të dyja versionet e fakteve.
Procesi i provës do të tregojë përfundimisht se cili version është i drejtë ose i gabuar, duke trajtuar problemin dhe duke çliruar memorien nga informacioni i gabuar dhe ngarkesa e panevojshme.
Pas kësaj, memoria e personit ka të ngjarë të priret të kujtojë informacionin e përsëritur, duke harruar mësimin e vjetër të papërpunuar.
Efektet anësore të Covid-19
Pandemia vdekjeprurëse ka ndryshuar përgjithmonë jetët në mbarë botën. Sipas ekspertëve shëndetësorë, virusi jo vetëm që i ka bërë njerëzit të sëmurë psikikisht, por edhe ka dëmtuar memorien e tyre.
Njerëzit që fatmirësisht janë shëruar nga sëmundja kanë raportuar gjithashtu ankesa të ndryshme si humbja e memories afatshkurtër, shpërqendrimi dhe konfuzioni.
Ndërsa Covid-19 ka ngatërruar memorien e njerëzve, ai gjithashtu ka mbyllur njerëzit në shtëpitë e tyre me pak zgjedhje dhe me më pak aktivitete në të cilat mund të angazhohen, duke rritur mërzinë e ankthin dhe madje duke çuar në më shumë harresa.
Një studim i fundit tregoi se izolimi social mund të çojë në dështime serioze neurologjike si rënia kognitive dhe demenca.
“Ne po shohim një grup vërtet në rritje të provave që tregojnë se si izolimi dhe vetmia janë të lidhura në incidencën e llojeve të ndryshme të sëmundjeve [dhe] me vdekshmërinë e parakohshme,” tha Daisy Fancourt, një epidemiologe në University College London (UCL) dhe një nga bashkëshkrimtarët e studimit.
