Rritja e ekonomive të Shqipërisë, Bosnjë-Hercegovinës, Malit të Zi, Kosovës, Maqedonisë së Veriut dhe Serbisë ka tejkaluar nivelet e regjistruara para shpërthimit të pandemisë së koronavirusit. E gjithë kjo, pavarësisht pasojave të luftës në Ukrainë, çmimeve më të larta të energjisë, ushqimeve dhe kushteve të pafavorshme atmosferike, thuhet në Raportin e fundit të Rregullt Ekonomik të Bankës Botërore për Ballkanin Perëndimor.
Sipas Bankës Botërore, perspektiva për Ballkanin Perëndimor është ende më pak e favorshme dhe rritja e PBB-së pritet të ngadalësohet në 2,6 për qind në vitin 2023, e cila do të kontribuohet kryesisht nga konsumi privat, eksportet dhe në disa vende, investimet publike.
Rajoni tani përballet me sfidat e rindërtimit të tamponit për t'u përgatitur për goditjet e ardhshme, si dhe zbatimin e reformave nga ana e ofertës për të hedhur themelet për një rritje më të qëndrueshme dhe më të gjelbër, thuhet në raport.
“Kur bëhet fjalë për rajonin, ka një ngadalësim të rritjes në të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor, pas rritjes së fortë që ndodhi pas pandemisë në 2021. Rritja u ngadalësua në vitin 2022 dhe ne presim një ngadalësim edhe në vitin 2023. Rritja vazhdon të nxitet nga investimet dhe konsumi. Kur bëhet fjalë për punësimin, ka një rritje, megjithatë, papunësia është ende e lartë, veçanërisht papunësia e të rinjve, e cila është 28,5 për qind në rajon", thotë Sandra Hlivnjak, ekonomiste e Bankës Botërore në Bosnjë e Hercegovinë.
Inflacioni në Ballkanin Perëndimor në vitin 2022 shënoi nivelin më të lartë në dy dekadat e mëparshme dhe presionet e çmimeve mbetën të ngritura në fillim të vitit 2023, tregoi raporti.
Presioni i inflacionit filloi të ulet në fund të vitit 2022 dhe kjo prirje pritet të vazhdojë edhe në vitin 2023. Megjithatë, inflacioni parashikohet të mbetet në rreth pesë për qind në vitin 2023, që është shumë mbi nivelet para pandemisë.
“Në shumicën e vendeve të Ballkanit Perëndimor, inflacioni i indeksit të çmimeve të konsumit arriti kulmin në fund të vitit 2022, i nxitur nga rritja e çmimeve të energjisë dhe ushqimeve, dhe tani po tregon shenja lehtësimi pasi nxitësit e jashtëm bëhen më pak të theksuar për shkak të një ngadalësimi të rritjes ekonomike globale. E megjithatë, presionet inflacioniste mbeten të rrënjosura thellë, duke kërkuar shtrëngim të mëtejshëm të politikës monetare”, thuhet në raport.
Në Bosnjë e Hercegovinë, rritja reale e PBB-së pritet të ngadalësohet në 2,5 përqind në 2023 pasi rritja e konsumit privat është përgjysmuar për shkak të reduktimit të të ardhurave reale të disponueshme dhe pasi deficiti i eksportit vazhdon të zgjerohet për shkak të rritjes së ulët të eksporteve bazë në tregjet e BeH-së në Bashkimin Evropian.
“Lajmi i mirë është se ka një rënie të papunësisë, në tremujorin e katërt të vitit 2022, sipas të dhënave të Agjencisë së Statistikave, papunësia është 14,3 për qind, që është dy për qind më pak se në të njëjtën periudhë të vitit 2021. Shkalla e lartë e inflacionit e vërejtur në të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor është ende shqetësuese. Nga marsi deri në tetor 2022, inflacioni në Bosnjë e Hercegovinë ishte më i larti në rajon, ndërsa tendencat në rënie nisin në tetor”, tha Hlivnjak.
Ajo shtoi se BeH-ja, përveç Malit të Zi, është i vetmi vend në rajon që thelloi deficitin në vitin 2022, për shkak të konsumit më të lartë.
“Kur bëhet fjalë për borxhin, BeH-ja është mesatarisht borxhli. Nga të gjitha vendet e rajonit, vetëm Kosova ka nivel më të ulët të borxhit se BeH-ja. Kjo është pozitive. Të gjitha vendet kanë arritur të ulin borxhin e tyre në një nivel nën nivelin e pandemisë, me përjashtim të Maqedonisë së Veriut. BeH-ja e ka ulur edhe më shumë përgjegjësinë e saj", theksoi Hlivnjak.
Perspektivat afatmesme për Ballkanin Perëndimor janë ende pozitive, megjithëse nevojiten reforma për të përshpejtuar tranzicionin e gjelbër dhe për të eliminuar sfidat kryesore strukturore, thotë Banka Botërore, duke shtuar se një nga fushat ku investimet mund të arrijnë rezultate të rëndësishme ekonomike në Ballkanin Perëndimor është efikasiteti i energjisë.
“Ne rekomandojmë që fokusi të mbetet te reformat, që dialogu të kthehet në atë rrugë dhe kjo është e vetmja gjë që disi mund të çojë në përmirësim. Projeksionet janë mjaft modeste dhe ka shumë pasiguri, kështu që është shumë e vështirë të thuhet nëse do të bëjmë rishikime në rënie ose në rritje”, përfundoi Hlivnjak.
