Prej shfuqizimit të shërbimit ushtarak në 2008, ministrat kroatë të mbrojtjes i kanë dërguar vazhdimisht mesazhe publikut për rikthimin e tij, por njoftimi i fundit i ministrit kroat të mbrojtjes Ivan Anushiq se shërbimi i detyrueshëm ushtarak do të kthehet nga 1 janari 2025 bëri jehonë media dhe në opinion.
Eksperti kroat i sigurisë, Zheljko Cvrtila, vlerëson se ka një shkallë të lartë probabiliteti që njoftimet për rikthimin e shërbimit ushtarak të aktivizohen pasi sipas informacioneve, ideja tashmë është zbatuar seriozisht, pas një historie të gjatë për riaktivizimin e shërbimit të detyruar ushtarak.
Pasiguria përforcohet nga konteksti i konflikteve të luftës në Lindjen e Mesme dhe Ukrainë, si dhe deklarata e fundit e ministrit kroat të mbrojtjes, Ivan Anushiq, në të cilën ai theksoi se për këtë çështje ka një koordinim ndërmjet Kroacisë dhe NATO-s, me anëtarët e së cilës ka rënë dakord që shërbimi ushtarak të futet në Kroaci, nga 1 janari 2025.
Për të zbatuar njoftimin e ministrit aktual të Mbrojtjes Anushiq, është e nevojshme që në seancën e Qeverisë së Republikës së Kroacisë të prezantohet Ligji i përditësuar për Mbrojtjen dhe Ligji për Shërbimin në Forcat e Armatosura dhe t'i dorëzohen në Parlamentit kroat në procedurë të rregullt, ku pas diskutimit parlamentar, ligji mund të kalohet me votat e shumicës së deputetëve.
Futja e këtij ligji në praktikë kërkon pëlqimin e Presidentit të Republikës së Kroacisë dhe Komandantit Suprem të Forcave të Armatosura të Republikës së Kroacisë, respektivisht Zoran Milanoviq tashmë ka njoftuar në media se do të mbështesë vendimin nëse ligji artikulohet siç duhet me propozimin e Qeverisë së Republikës së Kroacisë.
Shërbimi i ngrirë që nga viti 2008
Shërbimi i detyrueshëm ushtarak në Kroaci u ngri më 1 janar 2008 dhe modeli u zëvendësua me shërbimin vullnetar që mundëson marrjen e njohurive dhe aftësive ushtarake për detyrat ushtarake në Forcat e Armatosura. Stërvitja tetëjavore zhvillohet në Pozhegë dhe në terrenin ushtarak në Gashincë dhe zgjat tetë javë, pas së cilës rekrutëve të përzgjedhur mund t'u ofrohet statusi i personit aktiv ushtarak, varësisht nga përgatitja e tyre profesionale.
Shërbimi vullnetar ushtarak është në fuqi në Kroaci dhe ata që regjistrohen për të kanë të drejtën e kompensimit prej 900 euro në muaj. Edhe pse nuk ka asnjë informacion zyrtar, në opinion thuhet se ministria e Mbrojtjes parashikon një kompensim të caktuar për ata që do të kryejnë shërbimin e detyrueshëm ushtarak dhe gjithashtu ekziston mundësia që muajt e kaluar në shërbimin ushtarak të llogariten si stazh pune.
Legjislacioni dhe praktika sipas të cilave është kryer trajnimi deri në vitin 2008 do të jetë baza për krijimin e kushteve për shërbimin e ri ushtarak. Pasi të rinjtë kishin kryer shërbimin e tyre ushtarak, ata mund të zgjidhnin nëse do të ktheheshin në jetën civile apo do të qëndronin në Forcat e Armatosura të Republikës së Kroacisë ku mund të arrinin qëllimet e tyre profesionale.
Armë të mjaftueshme, por jo edhe ushtarë
“Mendimi im personal është se duhet të shkojmë drejt vendosjes së shërbimit të detyrueshëm ushtarak, se ai duhet të ishte zbatuar më herët për një sërë arsyesh, jo vetëm ushtarake por edhe arsimore, kulturore dhe identiteti. Operacionet mediatike në këtë zonë janë zhvilluar që nga viti 2000 me tezën se Kroacia, si dhe disa vende të tjera në afërsi, nuk kanë nevojë për arsimim dhe trajnim të ushtarëve, prandaj as ushtrisë. Kroacia ka një përvojë historike të Luftës së Atdheut, në të cilën gjë pozitive ishte fakti se njerëzit, më vonë mbrojtës kroatë, u trajnuan për përvojë lufte në Armatën Popullore të Jugosllavisë. Edhe pse nuk kishim armë në vitet '90, kishim njerëz që dinin të mbanin lloje të ndryshme armësh, kështu që për çdo armë që merrej, kishte dhjetëra apo qindra njerëz që dinin ta mbanin, pavarësisht nëse ishin armë personale apo mortajë, top, tank apo armë dhe mjete të tjera. Sot mund të marrësh armë sa të duash, por duhet të sigurohet edhe hapësira për stërvitjen e njerëzve”, thekson Cvrtila.
Analisti shton se në Evropë ka një stërvitje minimale ushtarake që zgjat katër muaj, ai i konsideron dy muaj një periudhë shumë të shkurtër, ndërsa tre muaj do të ishin minimalisht të mjaftueshëm për disa trajnime bazë. Pritet që pas dy muajsh rekrutët të kenë mundësi të vazhdojnë dy-katër muaj trajnime të specializuara për armë speciale si tanke dhe të ngjashme. Mjaftojnë dy muaj që kursanti të dijë se çfarë është ushtria, kush qëndron në të majtë e kush në të djathtë, të dijë të rreshtohet dhe të njohë se cilit njësi dhe vendtakim i përkasin, sipas ekspertit të sigurisë.
“Përveç kësaj, një herë në vit duhet të organizohet një stërvitje ushtarake në të cilën do të marrin pjesë të gjithë ata të rinj dhe të reja që dalin vullnetarë për stërvitje, sepse këto aftësi po harrohen. Këto do të ishin ushtrime thirrjesh, formimi dhe gjuajtjeje. Një ushtri e patrajnuar ka efektivitet shumë të ulët, siç e pamë së fundmi me depërtimin e ukrainasve në Rusi, ku kishte ushtarë të rekrutuar në kufirin rus, të cilët janë një objektiv i lehtë dhe i butë për një ushtri me përvojë ukrainase me përvojë lufte pas tyre. Aty mund të shihni se sa e papërshtatshme mund të jetë ajo ushtri e trajnuar dobët nëse ushtarët nuk punohen dhe nuk trajnohen. Nëse ushtarët e rekrutuar do të merrnin pjesë në mbështetje të brigadave ushtarake profesionale, si një shkallë e dytë, do të ishte mirë. Problemi është se Kroacia nuk ka as një shkallë të parë të mjaftueshme që do të mund të merrte goditjet e para eventuale. Dy brigada janë të pamjaftueshme, veçanërisht për strukturën gjeopolitike të Kroacisë dhe ndarjen nga Dubrovniku në Vukovar, një zonë e madhe që është e shpërndarë dhe jo kohezive. Poshtë pesë brigada profesionale me nën pesë mijë burra secila - nuk duhet të llogarisim, me këtë pjesë rezervë me të cilën për 48 orë me të përgatitura dhe të trajnuara do të mund të mundësoheshin edhe pesë brigada mbështetëse”, thotë Cvrtila.
Rëndësia e mbrojtjes civile
Rreth 18.000 të rinj çdo vit në Kroaci bëhen të rritur dhe kështu gati për shërbimin ushtarak. Nga ky numër, vetëm 4-5 mijë të rinj do të jenë në dispozicion të Forcave të Armatosura, sepse një pjesë e tyre do të shkojë në shkollimin e mëtejshëm dhe një pjesë e tyre do të thirren në ndërgjegje. Rreth 13.000 njerëz mund të jenë në punë të mbrojtjes civile, në varësi të faktit nëse kolegji është një opsion për para ose pas.
“Operacionet mediatike të natyrës së inteligjencës dobësuan ushtrinë dhe shtetin kroat, veprimet e tyre ndryshuan ndërgjegjen e njerëzve, të cilët tani nuk janë të prirur të shkojnë apo të dërgojnë fëmijët e tyre në ushtri, ndërsa dikur ishte një nder dhe një gëzim. Pas luftës, ne e humbëm rastin për ta kultivuar këtë vetëdije, megjithëse patëm një pasqyrë të nevojës për një ushtri të fortë pas gjithë shkatërrimeve në Luftën e Atdheut.
E drejta e shërbimit civil për katër muaj është shumë e mirë për shkak të nevojave të mëdha në mbrojtjen civile, e cila është shfaqur vitet e fundit përmes Covid-it, dy tërmeteve shkatërruese, një sërë zjarresh, përmbytjesh dhe stuhish. Do të ishte e rëndësishme që këta njerëz të trajnoheshin për të vepruar në situata emergjente në shtabet lokale të mbrojtjes civile gjatë fatkeqësive natyrore. Dobia e futjes së shërbimit të detyrueshëm ushtarak do të shihet më së shumti përmes njësive të mbrojtjes civile”, përfundon Cvrtila.
Vetë trajnimi do të zhvillohej në tri kazerma, në Pozhegë, Slunj dhe Knin. Plani është që të ketë pesë gjenerata prej 800 rekrutësh në vit, kështu që rreth 4.000 të rinj në vit do të kalonin shërbimin e detyrueshëm ushtarak, ku mosha 27 vjeç është kufiri i sipërm për shërbimin e rregullt ushtarak.
Republika e Kroacisë po zhvillon Forcat e saj të Armatosura me qëllim që të jenë të ndërveprueshme me NATO-n dhe funksionale në strukturën e forcave aleate. Në fund të vitit 2021, ushtria kroate kishte personel aktiv prej 15.008 ushtarësh, kurse në sistemin e Forcave të Armatosura dhe ministrinë e Mbrojtjes së Republikës së Kroacisë kishte edhe 1982 civilë.
Pas përkeqësimit të situatës së sigurisë në Evropë, e cila kulmoi me pushtimin rus të Ukrainës në vitin 2022, në Kroaci u formua vullneti politik për të forcuar Forcat e Armatosura dhe buxheti ushtarak u rrit ndjeshëm. Në fund të vitit 2023, për vitin e ardhshëm buxhetor është planifikuar shuma prej 1.169.145.758 euro për financimin e ushtrisë, që është 119 milionë euro më shumë se në vitin 2023, por ende nën 2 për qind të planifikuar, që është standard i NATO-s.
