Çdo vit më 8 Mars, Dita Ndërkombëtare e Gruas festohet për të përkujtuar dhe për të nderuar arritjet e grave, për të rritur ndërgjegjësimin për pabarazitë gjinore e diskriminimin dhe për të promovuar mbështetjen globale për gratë. Por, çfarë dini për Ditën Ndërkombëtare të Gruas? Të bashkëngjitura janë pesë fakte që lidhen me këtë ditë.
Historia e 8 Marsit
Dita Ndërkombëtare e Gruas ka një lidhje historike me protestat e shumta të organizuara nga gratë që luftojnë për të qenë të barabarta me burrat, si në tregun e punës, ashtu edhe në jetën shoqërore.
Më 28 shkurt 1909, Partia Socialiste e Amerikës e atëhershme aktive festoi Ditën e parë Kombëtare të Gruas në përkujtim të 15.000 grave që protestuan në Nju Jork kundër kushteve të vështira të punës dhe pagave më të ulëta.
Në vitin 1910, Clara Zetkin, një avokate e të drejtave të grave dhe udhëheqëse e Zyrës së Grave Gjermane për Partinë Social Demokrate, propozoi idenë e një Dite Ndërkombëtare të Gruas.
Më 19 mars 1911 u zhvillua Dita e parë Ndërkombëtare e Gruas, me pjesëmarrjen e më shumë se 1 milion njerëzve në Austri, Danimarkë, Gjermani dhe Zvicër.
Gratë nuk kishin të drejtë vote as në shumë vende që e quanin veten demokrate në atë kohë. Vendi i parë që siguroi këtë të drejtë ishte Zelanda e Re. Shumica e shteteve sovrane prezantuan të drejtën e votës për gratë gjatë shekullit XX, si Rusia në 1917, Gjermania në 1918, Shtetet e Bashkuara në 1920, por pa mundësinë për të votuar për afrikano-amerikanët që e morën këtë të drejtë në 1965. Në rajonin e Ballkanit, gratë fituan të drejtën e votës pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore në vitin 1945.
OKB-ja themeloi Ditën Ndërkombëtare të Gruas në vitin 1975
U desh deri në vitin 1975 që Kombet e Bashkuara ta njohin atë dhe të fillojnë të festojnë Ditën Ndërkombëtare të Gruas. Që atëherë, OKB-ja ka shërbyer si sponsori kryesor i ngjarjes vjetore, duke inkurajuar më shumë vende të njohin “aktet e guximit dhe vendosmërisë nga gratë e zakonshme që kanë luajtur një rol të jashtëzakonshëm në historinë e vendeve dhe komuniteteve të tyre”.
Dhe për ata që pyesin veten dhe ndihen të lënë anash, ka edhe Ditë Ndërkombëtare të Burrave, e cila festohet më 19 nëntor në më shumë se 80 vende në mbarë botën, përfshirë Mbretërinë e Bashkuar. Ajo është shënuar që nga vitet 1990 dhe nuk njihet nga OKB-ja.
Festë kombëtare në shumë vende
Festimi i ditës ndryshon sipas vendit. Në disa, është një ditë kur organizohen protesta, ndërsa në vende të tjera, është një mjet për promovimin e barazisë gjinore. Në disa vende, Dita Ndërkombëtare e Gruas festohet si festë kombëtare.
Kjo ditë njihet si festë kombëtare në Afganistan, Armeni, Bjellorusi, Kamboxhia, Kubë, Gjeorgji, Laos, Mongoli, Mal të Zi, Rusi, Ugandë, Ukrainë dhe Vietnam.
Dita e Gruas apo e Nënës?
Në disa vende si Shqipëria, Maqedonia e Veriut, Serbia dhe Uzbekistani, Dita e Gruas festohet edhe si Dita e Nënës, për të theksuar rëndësinë e gruas si nënë.
Në Kinë, shumë grave u jepet një gjysmë dite pushimi nga puna, ndërsa Festa della Donna e Italisë festohet me dhurimin e mimozave.
Cila është tema e OKB-së këtë vit?
Që nga viti 1996, çdo Ditë Ndërkombëtare e Gruas ka pasur një temë zyrtare.
Tema e parë e miratuar nga Kombet e Bashkuara (OKB) në vitin 1996 ishte “Festimi i së kaluarës, planifikimi për të ardhmen”.
Vitin e kaluar, tema ishte “Thyeje paragjykimin” (#BreakTheBias), e cila theksoi problemet me të cilat përballen gratë për shkak të paragjykimeve gjinore.
Këtë vit, uebfaqja e Ditës Ndërkombëtare të Gruas njoftoi se ishte #EmbraceEquity. Siç thuhet në faqen e internetit, viti 2023 fokusohet në atë se si barazia gjinore duhet të jetë pjesë e ADN-së së çdo shoqërie:
“Tema e fushatës #EmbraceEquity synon ta bëjë botën të flasë përse mundësitë e barabarta nuk janë të mjaftueshme. Njerëzit fillojnë nga vende të ndryshme, kështu që përfshirja dhe përkatësia e vërtetë kërkon veprim të barabartë.”
Të gjitha imazhet që lidhen me festimin e këtij viti të Ditës Ndërkombëtare të Gruas përshkruajnë gjestin e përqafimit, duke promovuar një përqafim të drejtësisë.
Një tjetër moment kryesor i këtij viti është tema “DigitALL: Inovacioni dhe Teknologjia për Barazinë Gjinore”, e cila synon të rrisë ndërgjegjësimin për rëndësinë dhe kontributin e teknologjisë digjitale në trajtimin e çështjeve të pabarazisë gjinore dhe diskriminimit.
Fushata do të eksplorojë ndikimin e hendekut gjinor digjital në pabarazinë për gratë dhe vajzat, pasi OKB-ja vlerëson se mungesa e qasjes së grave në botën onlajn do të shkaktojë një humbje prej 1,5 trilion dollarësh në prodhimin e brendshëm bruto në vendet me të ardhura të ulëta dhe mesatare. deri në vitin 2025, nëse nuk ndërmerren veprimet e duhura.
“Që nga ditët më të hershme të informatikës deri në epokën e sotme të realitetit virtual dhe inteligjencës artificiale, gratë kanë dhënë kontribute të mëdha në botën digjitale në të cilën jetojmë gjithnjë e më shumë”, thotë OKB-ja.
“Arritjet e tyre ishin kundër të gjitha gjasave, në një fushë që historikisht as i ka mirëpritur dhe as vlerësuar.”
