E martuar dhe e vendosur në Istanbul, Bahadir e dëgjoi lajmin nga vendlindja e saj me ankth të thellë.
Si specialiste e sjelljes, ajo u trajnua për t’u marrë me dhimbjen dhe traumat duke kuptuar dhe analizuar sjelljen njerëzore, veçanërisht në kontekstin e psikologjisë dhe ndërveprimeve sociale.
Por, asgjë në jetë nuk mund ta kishte përgatitur atë për brutalitetin absolut të pushtuesve kur dolën detaje rrëqethëse për atë që tani njihet si gjenocidi i Srebrenicës – kur forcat serbe masakruan më shumë se 8.000 burra dhe djem myslimanë pasi pushtuan qytetin fatkeq më 11 korrik 1995, në fazat e fundit të luftës.
Kombet e Bashkuara e kanë shpallur zyrtarisht masakrën si gjenocid.
Një vit pasi Jugosllavia e atëhershme u shpërbë në vitin 1991, serbët e Bosnjës që kundërshtuan referendumin e pavarësisë nga Bosnjë e Hercegovina nisën një fushatë spastrimi etnik, duke filluar rrethimin më të zgjatur të qytetit të kohës. Sipas Gjykatës Ndërkombëtare Penale për ish-Jugosllavinë, mbi 100.000 njerëz vdiqën në luftë, të paktën 70 për qind ishin boshnjakë.
Lufta gjithashtu zhvendosi më shumë se dy milionë civilë dhe qindra mijëra myslimanë boshnjakë shkuan në Türkiye dhe Istanbuli ngriti kampe refugjatësh. Bahadir e gjeti thirrjen e saj për të përdorur ekspertizën e saj profesionale si një mjet për të ndihmuar shokët e saj boshnjakë dhe të mbijetuarit e luftës të përballen me traumën e tyre.
Bahadir u bashkua me qindra gra turke në kujdesin për refugjatët, veçanërisht gratë dhe fëmijët.
Gjysmëhëna e Kuqe Turke dhe organizata të tjera humanitare luajtën gjithashtu rol kyç në ndihmën e 350.000 refugjatëve që gjetën strehë të sigurt në disa provinca të Türkiyes.
Në prag të 28-vjetorit të gjenocidit – i regjistruar si mizoria më e keqe që nga Lufta e Dytë Botërore – Bahadir zbulon detaje rrëqethëse të mizorive të kryera kundër myslimanëve boshnjakë, duke u mbështetur nga përvoja e saj unike dhe duke ndarë njohuritë e fituara nga ndërveprimet e saj me të mbijetuarit.
“Unë po flas për Srebrenicën për herë të parë… Ka qenë një derë e mbyllur brenda meje për më shumë se 20 vjet”, thotë Bahadir, tani 57 vjeçe.
Ajo kujton se si nisi një udhëtim shërimi dhe transformimi.
“Intensiteti i dhimbjes si nga brenda ashtu edhe nga jashtë më bëri të pyesja se si të përballoja,” ndau Bahadir, me zërin e saj të mbushur me reflektim të thellë. “Shpejt kuptova se të ecja përpara dhe t’i kthehesha jetës ‘normale’ ishte e pamundur përballë një dhimbjeje kaq të madhe. Më bëri të riformuloja pyetjen: si mund të mësohem të jetoj me këtë dhimbje?”
Duke u mbështetur në ekspertizën e saj, ajo kërkoi ngushëllim për të kuptuar thellësitë e elasticitetit njerëzor.
Misioni i Bahadires u bë i qartë: të ndihmonte njerëzit e saj të gjenin forcë mes vështirësive, të rifitonin identitetin e tyre dhe të rindërtonin jetën e tyre.
Këto janë histori të boshnjakëve që panë më të keqen e njerëzimit dhe mbijetuan për të treguar historitë e tyre.
Tregoju, që të kuptohemi
Në një moment kyç gjatë luftës, Alija Izetbegoviq – presidenti i parë i Bosnjës e Hercegovinës dhe i nderuar si ‘mbreti i mençur’ – kontaktoi gruan e tij Halida, e cila në atë kohë jetonte në Istanbul pasi u evakuua nga vendi i shkatërruar nga lufta.
Gjatë asaj kohe, Bahadir qëndroi pranë Halida Izetbegoviqit si konsulente dhe përkthyese e saj për më shumë se 6 vjet, duke krijuar një lidhje të ngushtë dhe të qëndrueshme mes tyre.
Bahadir kujton Halida Izetbegoviqin duke i thënë asaj për fjalët e pasionuara të Alija Izetbegoviqit në telefon kur ai e telefonoi: “Tregoju, që të kuptohemi”.
Ai e udhëzoi gruan e tij që të tërheqë vëmendjen e botës për krizën humanitare që po shpaloset në vendin e tij dhe në gjithë rajonin e Ballkanit.
Halida Izetbegoviq dhe Semiha Bahadir organizuan një konferencë në Universitetin Marmara, me qëllim që të prezantojnë popullin boshnjak dhe të ofrojnë njohuri mbi proceset historike dhe kulturore të Ballkanit.
Konferenca mblodhi së bashku njerëz me prejardhje të ndryshme etnike, duke e befasuar si Izetbegoviqin, ashtu edhe Bahadiren.
“Persekutimi nuk ka gjuhë, fe, racë a kohë”, thotë Bahadir për TRT World, duke iu referuar mbështetjes për boshnjakët gjatë konferencës.
Një trup i larguar nga shpirti i tij
Bahadir kujton takimin me një vajzë boshnjake gjashtëvjeçare, e cila ishte dëshmitare e gangrepit të nënës së saj, gjyshes dhe anëtarëve të tjerë femra të familjes nga ushtarët serbë.
Vajza – identiteti i së cilës nuk u bë i ditur për të mbrojtur privatësinë e saj – u fsheh nga familja e saj në një fuçi kur trupat serbë hynë në shtëpinë e tyre. Babai, gjyshi dhe anëtarët e tjerë meshkuj të familjes u nxorën nga shtëpia dhe nuk u panë më.
E shpëtuar dhe e sjellë në një kamp refugjatësh turq, ajo gjeti ngushëllim nën kujdesin e terapistes së saj, Bahadir.
“Ishte e para në karrierën time profesionale,” thotë Bahadir. “Kishte një trup dhe një shpirt të grisur, por ne nuk pamë asnjë harmoni që i lidhte të dy.”
Për shkak të vendosmërisë së palëkundur të Bahadires, udhëtimi i shërimit të vajzës përparoi.
“Unë pashë se sa shumë gjëra të veçanta dhe të bukura mund të dilnin nga një pikë kaq e thyer,” thotë ajo. “Kjo vajzë e vogël përfundimisht u shërua, filloi të fliste rrjedhshëm shtatë gjuhë në moshën 16-vjeçare dhe tani ajo lulëzon si një zë me ndikim në platformat ndërkombëtare.”
I Plotfuqishmi mori 17, mirëpo dha 70.000
Një “nena”, që do të thotë gjyshe në gjuhën boshnjake, konsiderohet si thelbi i familjes dhe trajtohet me respekt dhe nder në shoqërinë boshnjake.
Gjatë luftës në Bosnjë, një nena pushtoi zemrën e Bahadires në mes të trazirave. Pavarësisht se humbi 17 anëtarë të familjes, matriarkja 85-vjeçare i frymëzoi të gjithë me forcën e saj të palëkundur. Me vetëm një nip të mbijetuar që kërkon strehim në Türkiye, ajo ruajti shpresën dhe mirënjohjen ndaj Zotit.
Gjatë një vizite në një nga kampet e refugjatëve, Bahadir pati një ndërveprim të paharrueshëm me Nenën.
“Pse këto gra janë kaq të kulluara?” pyeti tetëdhjetëvjeçarja, duke iu referuar grave të tjera boshnjake në kamp. “Nuk kemi dhimbje. Ata që kanë shkuar janë bërë dëshmorë. Allahu po i pret ata. Ata që mbeten gjallë janë në përqafimin prej nëne dhe të sigurt të Türkiyes”, citon Bahadir të ketë thënë Nena.
Pavarësisht tragjedive, besimi i Nenës te Zoti ishte i palëkundur, kujton Bahadir. “I Plotfuqishmi mori 17, mirëpo Ai dha 70.000 të tjera,” kujton ajo të thoshte nëna gjyshe.
Ajo i tha Bahadires se dhimbja ishte një katalizator për transformimin shoqëror dhe global dhe përmbante një të ardhme të mbushur me “dritë, qetësi dhe pjekuri”.
Kjo qasje i bën jehonë ndjenjës së thellë të kapur në fjalët e Alija Izetbegoviq: “Ata u përpoqën të na varrosnin; ata nuk e dinin që ne ishim fara.”
“Nëse harrojmë, do të vazhdojmë të masakrohemi çdo 50 vjet”
Bahadir refuzon ta quajë gjenocidin ‘luftë’, që është termi zyrtar i përdorur për dhunën e ushtruar ndaj myslimanëve boshnjakë. “Të quash luftë atë që ndodhi në Bosnjë është një padrejtësi ndaj boshnjakëve; duhet të ketë një ekuilibër fuqie në luftë.”
Ajo e drejton fjalën e saj duke treguar se si serbët përdorën përdhunimin si armë lufte dhe se si gratë nuk lejoheshin të abortonin fetuset në një përpjekje sistematike nga serbët për të krijuar një ndërprerje midis brezave të myslimanëve boshnjakë.
Nëpërmjet mizorive, pesë “dimensionet e mbijetesës” – siguria e jetës, mendjes, pronës, pasardhësve dhe lirisë së besimit – u shënjestruan pamëshirshëm gjatë luftës në Bosnjë, duke shkatërruar çdo aspekt të ekzistencës njerëzore.
Bahadir thekson nevojën për informacion të saktë dhe vetëdije kolektive. Harrimi i mizorive të së kaluarës i largon fajtorët dhe inkurajon dhunën në të ardhmen.
Bahadir i bën jehonë paralajmërimit të gjyshit të saj të ndjerë: “Nëse harrojmë, do të vazhdojmë të masakrohemi çdo 50 vjet”.
Ajo thotë se fjalët e tij i bëjnë jehonë ndjenjës së të ndjerit Alija Izetbegoviq, i cili dikur paralajmëroi: “Çfarëdo që të bëni, mos harroni gjenocidin. Sepse gjenocidi i harruar përsëritet.”
