Qytetarët e Kroacisë e kuptojnë se me ndërtimin e termocentraleve solare reduktojnë automatikisht nevojat e tyre për energji, bëhen më të pavarur dhe kursejnë, ndërsa për sipërmarrësit do të thotë se bëhen më konkurrues duke pasur parasysh se çmimet e energjisë janë rritur shumë, ky është konstatim i panelistëve nga konferenca e dytë Ditët e Diellët, e cila javën e kaluar u zhvillua në Kroaci.
Gjithashtu në këtë konferencë u theksua se tek qytetarët nuk ka absolutisht asnjë rezistencë ndaj vendosjes së paneleve diellore, ata janë jashtëzakonisht të interesuar, por kanë nevojë për edukim dhe tribuna.
Mate Rebiç nga kompania Struya paralajmëroi se duhet të merren parasysh rregulloret ligjore para instalimit të një termocentrali diellor. Ai thotë se fillimisht duhet të përgatitet projekti i termocentralit, i cili në Ligjin e Ndërtimit trajtohet si një ndërtesë e thjeshtë dhe nuk kërkon leje ndërtimi dhe pjesa e dytë që i referohet lidhjes me rrjetin e shpërndarjes. E gjithë kjo duhet bërë për të siguruar parakushtet për lidhje.
Rebiç, si dhe kompani të shumta kroate, bëjnë sisteme diellore në bazë të parimit “çelësin në dorë”, që do të thotë nga projektimi, përgatitja për fonde deri te instalimi dhe vënia në punë. Së bashku me agjencinë e zhvillimit të qytetit Rast, ata përgatitën projekte për qytetin e Splitit dhe siguruan bashkëfinancim prej 85 për qind për gjithsej 14 ndërtesa shkollash dhe kopshtesh.
Ai tregon se duke marrë parasysh se si shteti e hoqi TVSh-në për instalimin e paneleve diellore, mesatarja e investimit në një termocentral diellor shkon në rreth shtatë mijë euro. Varësisht se në cilën zonë është dhe për cilin fond aplikohet.
Aktualisht ka një fond qarku që financon 2.000 euro për instalim, ka edhe një fond shtetëror nëpërmjet Fondit për Mbrojtjen e Mjedisit, kështu që dikush në Split mund të marrë 40 për qind të atij investimi, dhe në Lokviçiçi, për shembull, dy herë më shumë.
“Në një vit kemi instaluar rreth njëqind termocentrale të vegjël dhe dhjetë termocentrale diellore të mëdha. Sa i përket energjisë, një termocentral kaq i vogël mund të plotësojë njëqind për qind të nevojave të familjes, por nëse flasim në aspektin financiar kursimet variojnë nga 70 në 80 për qind të faturës vjetore. Shembull, nëse një familje shpenzon në vit 1.500 euro për energji elektrike duke instaluar panele diellore, do të kursente nga një mijë deri në 1.300 euro”, tha Hini Rebiç.
Sa u përket ndërtesave të banimit, sipas tij, situata është specifike, duke qenë se kulmet janë pronë e përbashkët dhe kërkohet pëlqimi i të gjithë bashkëpronarëve, por Ligji për Tregun e Energjisë Elektrike parasheh një model të tillë, i cili për tani nuk ka filluar ende në Kroaci, por do të bëhet. Është gjithashtu e mundur që bashkëpronarët të instalojnë një termocentral diellor në ndërtesën e tyre që plotëson llogarinë e tyre të përbashkët rezervë.
Qytetarët e interesuar për solare mund t'ua besojnë komplet punën e mbledhjes së dokumentacionit, përpunimit dhe aplikimeve kompanive që merren me të dhe më pas u mbetet vetëm të presin që termocentrali i tyre të instalohet në vetëm një ditë dhe brenda tri javësh do të marrë certifikata dhe dokumentacion tjetër.
Ines Ban-Koliç nga kompania e.on gjatë prezantimit zbuloi se numri i fabrikave prodhuese në rrjetin e shpërndarjes është në rritje të vazhdueshme, kështu që në vitin 2017 ishin 1.600 të tilla me fuqi 270 MW, ndërsa në fund të vitit 2022 ishin 6.999 prej tyre me fuqi 570 MW. Në tre muajt e parë të vitit 2023, ky numër u rrit në 8.500, dhe fuqia e tyre është 50 MW më e lartë.
