Ekzistojnë nivele ose kanale të ndryshme të aktiviteteve diplomatike që ekzistojnë në marrëdhëniet ndërkombëtare. Termat “Track I” dhe “Track II” (Shtegu I dhe Shtegu II) përdoren për të kategorizuar dhe dalluar midis llojeve të ndryshme të diplomacisë. Këto koncepte të diplomacisë theksojnë rëndësinë e përdorimit të niveleve të shumta të angazhimit diplomatik në Ballkan.
Shtegu I i diplomacisë
Diplomacia Shtegu I i referohet diplomacisë zyrtare qeveri-me-qeveri ose shtet-me-shtet. Ai përfshin ndërveprime të nivelit të lartë midis zyrtarëve qeveritarë, diplomatëve dhe përfaqësuesve të kombeve sovrane. Kjo formë e diplomacisë kryhet nëpërmjet kanaleve zyrtare si ambasadat, ministritë e jashtme dhe organizatat ndërkombëtare. Diplomacia Shtegu I merret me negociatat formale, traktatet, marrëveshjet dhe proceset e politikëbërjes.
Negociatat Dypalëshe: Diplomacia e Shtegut I në Ballkan shpesh përfshin negociata të drejtpërdrejta ndërmjet krerëve të shteteve, zyrtarëve qeveritarë ose ministrave të jashtëm të vendeve të ndryshme. Për shembull, negociatat ndërmjet Serbisë dhe Kosovës të lehtësuar nga Bashkimi Evropian kanë vazhduar për të adresuar çështjet që kanë të bëjnë me normalizimin e marrëdhënieve dhe dialogun Kosovë-Serbi. Negociatat përfshijnë kryesisht përfaqësues politikë të nivelit të lartë nga të dyja palët.
Mekanizmi Tripalësh i Türkiyes në Ballkan, i njohur gjithashtu si Mekanizmi Tripalësh Türkiye-Bosnjë e Hercegovinë-Serbi, është kryesisht një shembull i diplomacisë së Shtegut I. Mekanizmi Tripalësh, i krijuar në vitin 2010, synon të përmirësojë dialogun politik dhe bashkëpunimin midis Türkiyes, Bosnjë e Hercegovinës dhe Serbisë. Ai shërben si një platformë për zyrtarët e nivelit të lartë nga të tria vendet për të diskutuar çështjet dypalëshe dhe rajonale, për të nxitur bashkëpunimin ekonomik dhe për të promovuar stabilitetin në Ballkan.
Ndërmjetësimi Ndërkombëtar: Diplomacia e Shtegut I ngërthen përfshirjen e aktorëve ndërkombëtarë në ndërmjetësimin e konflikteve në Ballkan. Për shembull, Marrëveshja e Dejtonit në vitin 1995, e cila i dha fund Luftës së Bosnjës, u lehtësua nga ndërmjetësues ndërkombëtarë si Shtetet e Bashkuara, Bashkimi Evropian dhe Rusia. Ky shembull paraqet aplikimin klasik të diplomacisë të Shtegut I, me negociata zyrtare dhe përfshirje të zyrtarëve të lartë të qeverisë.
Diplomacia e Shtegut II
Nga ana tjetër, diplomacia e Shtegut II përfshin iniciativa diplomatike joqeveritare, jozyrtare ose informale. Ai përfshin ndërveprimet dhe angazhimet ndërmjet aktorëve joshtetërorë si akademikë, ekspertë, OJQ, qendra analitike dhe organizata të shoqërisë civile.
Diplomacia e Shtegut II synon të plotësojë dhe të mbështesë përpjekjet e Shtegut I duke lehtësuar dialogun, duke nxitur mirëkuptimin dhe duke gjeneruar ide dhe rekomandime. Ai siguron një shtresë shtesë të diplomacisë që mund të ndihmojë në ndërtimin e besimit, nxitjen e marrëdhënieve dhe adresimin e çështjeve që mund të mos mbulohen në mënyrë adekuate në kanalet zyrtare diplomatike.
Iniciativat Rajonale: Diplomacia e Shtegut II në Ballkan shpesh manifestohet nëpërmjet nismave rajonale që synojnë nxitjen e bashkëpunimit dhe pajtimit. Për shembull, organizata si Këshilli i Bashkëpunimit Rajonal (RCC) dhe Zyra Rajonale për Bashkëpunim Rinor (RYCO) punojnë në projekte të ndryshme për të promovuar dialogun, shkëmbimet rinore dhe bashkëpunimin rajonal midis vendeve të rajonit të Ballkanit.
Për të dhënë disa detaje, për shembull, RYCO është një organizatë ndërqeveritare që promovon pajtimin dhe bashkëpunimin mes të rinjve në Ballkanin Perëndimor. Organizon shkëmbime rinore, projekte dhe iniciativa që bashkojnë të rinj me prejardhje të ndryshme etnike për të nxitur mirëkuptimin, dialogun dhe pajtimin e ndërsjellë.
Shkëmbime akademike dhe ekspertësh: Diplomacia e Shtegut II në Ballkan përfshin shkëmbime të ndryshme akademike dhe ekspertësh ku studiues, hulumtues dhe ekspertë nga vende të ndryshme të rajonit mblidhen së bashku për të diskutuar dhe për të propozuar zgjidhje për çështjet rajonale. Këto shkëmbime mund të fokusohen në tema si pajtimi, të drejtat e pakicave ose bashkëpunimi ekonomik.
Dialogët Civilë: Organizatat joqeveritare, grupet e mendimit dhe grupet e shoqërisë civile luajnë një rol jetik në organizimin e procesit të dialogut dhe nismave në Ballkan. Këta dialogë bashkojnë individë nga komunitete dhe vende të ndryshme për t’u përfshirë në diskutime të hapura, për të ndërtuar besimin dhe për të eksploruar mundësitë për zgjidhjen e konflikteve.
Universitetet e Türkiyes, organizatat joqeveritare, grupet e mendimit organizojnë ngjarje të tilla me mbështetjen veçanërisht të Presidencës për turqit jashtë vendit dhe komuniteteve të afërta (YTB), Fondacionit Maarif dhe Institutit Yunus Emre.
Si rezultat, është e rëndësishme të theksohet se aplikimet specifike të diplomacisë Shtegu I dhe Shtegu II mund të ndryshojnë në varësi të kontekstit dhe konflikteve specifike në Ballkan. Megjithatë, Shtegu I përfshin diplomaci zyrtare në nivel qeveritar, ndërsa Shtegu II përfshin iniciativa diplomatike joqeveritare dhe jozyrtare.
Të dyja pistat luajnë role të rëndësishme në marrëdhëniet ndërkombëtare, duke plotësuar dhe duke përforcuar njëra-tjetrën në përpjekjet për të nxitur dialogun, zgjidhjen e konflikteve dhe promovimin e bashkëpunimit.
