Vendimi i Türkiyes për të ndërhyrë në padinë për gjenocid të paraqitur nga Afrika e Jugut kundër Izraelit në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë (GjND) shënon një zhvillim të rëndësishëm në betejën ligjore mbi mizoritë e vazhdueshme.
Neni 63 i Statutit të GjND-së i jep Türkiyes të drejtën për të ndërhyrë në këtë rast, duke e lejuar atë të paraqesë këndvështrimin e saj për këtë lëndë.
Vetë lënda sillet rreth akuzave për gjenocid të kryera nga Izraeli, veçanërisht në lidhje me veprimet e tij në Gaza që nga 7 tetori 2023. GjND-ja tashmë ka lëshuar urdhëresa për Tel Avivin, duke kërkuar që forcat izraelite të përmbahen nga kryerja e akteve të gjenocidit dhe të ndërmarrin hapa për të siguruar humanitar Ndihma arrin te civilët në Gaza.
Njoftimi i Ministrit të Jashtëm të Türkiyes Hakan Fidan për ndërhyrjen e Ankarasë nënvizon përkushtimin e vendit ndaj drejtësisë dhe qëndrimin e tij kundër gjenocidit.
Masa përputhet gjithashtu me objektivat më të gjera të politikës së jashtme të Türkiyes, veçanërisht në lidhje me pozicionin e saj në Lindjen e Mesme dhe mbështetjen e saj për të drejtat palestineze.
Ndërhyrja e Türkiyes në këtë rast u shton një dimension të ri procedurave ligjore, duke ndikuar potencialisht në rezultatin dhe duke nxjerrë në pah dinamikën komplekse gjeopolitike në lojë në rajon. Ndërsa çështja shpaloset, bota do të vëzhgojë nga afër për të parë se si ndërhyrja e Türkiyes formëson kursin e drejtësisë dhe të ardhmen e konfliktit izraelito-palestinez.
“Ne do të këmbëngulim me vendosmëri për të siguruar që Izraeli, tashmë i dënuar në ndërgjegjen e njerëzimit, të përballet me pasoja ligjore për veprimet e tij. Për 75 vjet, aparteidi i Izraelit, 56 vjet okupim dhe 16 vjet politikat e bllokadës kundër Palestinës kanë synuar kolonizimin dhe aneksimin e tokave palestineze, duke krijuar një regjim që lejon kolonët e paligjshëm të shkelin të drejtat themelore të popullit palestinez”, thotë profesor Cuneyt Yuksel, Kryetar i Komisionit të Drejtësisë të Asamblesë së Madhe Kombëtare të Türkiyes.
“Izraeli, përmes sulmeve të tij mbi banorët e Gazës dhe retorikës së liderëve izraelitë, duke inkurajuar shfarosjen masive të banorëve të saj, ka zbuluar qëllimin e tij gjenocidal dhe ka shkelur Konventën e vitit 1948 për Parandalimin dhe Ndëshkimin e Krimit të Gjenocidit. E drejta ndërkombëtare duhet të zbatohet dhe të mbështetet në mënyrë të barabartë për të gjithë personat në të gjitha rrethanat, pa përjashtime”, thotë ai.
“Ne shpresojmë që edhe Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë do të veprojë në përputhje me këtë parim dhe shprehim edhe një herë se ne, si Türkiye, do të ofrojmë gjithë mbështetjen që mundemi për këtë proces para Gjykatës.
Periudha e re në këtë lëndë
Nëse kërkesa e Türkiyes miratohet, ajo do të bëhet vendi i parë nga anëtarët e Organizatës së Bashkëpunimit Islamik (OBI) që do të ndërhyjë në këtë rast.
“Pritja jonë nga GjND-ja është që gjenocidi, krimet kundër njerëzimit dhe krimet e luftës të kryera nga Izraeli, duhet të zbulohen dhe të njoftohen menjëherë për publikun. Vendimi përfundimtar i Gjykatës mbi themelin dhe se procesi i gjykimit në themel duhet të fillojë sa më shpejt të jetë e mundur, duke marrë parasysh rrethanat e jashtëzakonshme në rajon”, thotë Yuksel.
Masa nënvizon gjithashtu angazhimin e Türkiyes ndaj drejtësisë dhe qëndrimin e saj proaktiv për çështjet që lidhen me të drejtat e njeriut dhe ligjin ndërkombëtar. Ndërhyrja e Türkiyes do të ofronte perspektiva të vlefshme se si duhet interpretuar kjo konventë në kontekstin e akuzave kundër Izraelit.
“Türkiye synon të forcojë rastin e Afrikës së Jugut me këtë hap. Nikaragua dhe Kolumbia janë përpjekur më parë të ndërhyjnë në të njëjtin rast me aplikime të veçanta, por gjykata ende nuk ka marrë një vendim mbi kërkesën e tyre. Përfitimi i ndërhyrjes së Türkiyes dhe kombeve të tjera në lëndën e Afrikës së Jugut është se ajo mund të sigurojë prova më të përditësuara të shkeljeve të Konventës së Gjenocidit nga Izraeli”, thotë avokati francezo-amerikan Frank Romano.
“Ai mund të kërkojë gjithashtu një seancë dëgjimore të veçantë para gjyqtarëve të GjND-së, në mënyrë që ata, duke parë më shumë prova të shkeljeve izraelite, të priren të urdhërojnë më shumë masa të përkohshme, të tilla si urdhërimi i armëpushimit dhe/ose urdhërimi i Izraelit të japë llogari çdo javë, gjë që përputhet me urdhëresat e GjND-së. Mund të frymëzojë anëtarët e tjerë, si anëtarët e Organizatës së Vendeve Islamike, që të bashkëngjiten në lëndën e Afrikës së Jugut. Kjo do ta përmirësonte këtë lëndë.” shton Romano.
